پرستار بازنشسته ای است که از حدود سه سال پیش در منزل غذای خانگی تهیه می کند و به صورت اینترنتی می فروشد. او تاکنون موفق شده است از این طریق، بیش از 20 هزار پرس غذا بفروشد. بسیار پر انرژی است و اعتقاد دارد مهارت و هنرنمایی که در تهیه غذا دارد، خستگی برایش نمی گذارد.

ساعت 11 صبح وقتی تماس گرفتم تا با او صحبت کنم، گفت: الان دستم بند است چون دارم سفارش های نهار را آماده می کنم. بهتر است یک ساعت دیگر تماس بگیرید.

وقتی دوباره با او تماس گرفتم، با شور و هیجان از سفارش غذای امروز که خورشت قیمه و سیب زمینی سرخ کرده بود صحبت کرد و گفت: تا الان مشغول تهیه و تدارک غذا بودم.

این بانوی خلاق باور دارد که غذا باید با عشق و دل و جان تهیه شود و می گوید که از مواد غذایی تازه برای تهیه غذاها استفاده می کند. او از اینکه در منزل می تواند کار موثری انجام دهد، ابراز خرسندی می کند و معتقد است در این مدل کسب و کار بسیاری از مشکلات از جمله ترافیک، آلودگی ها و سایر تنش های اجتماعی به حداقل می رسد.

حوریه 49 ساله، خانه دار، دارای 2 فرزند است که به آشپزی علاقه زیادی دارد و مدعی است تقریبا همه کسانی که از غذای او خوردند، از دستپخت و طعم غذا راضی هستند. او می گوید دخترش از طریق اینترنت او را با این کار آشنا کرده و هدف از انجام این فعالیت را سرگرمی و هنرنمایی می داند هر چند که این موضوع به اقتصاد خانواده نیز کمک می کند.

این خانم از اینکه می تواند در منزل و در کنار خانواده اش فعالیت اقتصادی داشته باشد خوشحال است و فکر می کند که تهیه غذای خانگی چون به سفارش مشتری آماده می شود، کیفیت بالایی دارد.

ته چین، مرصع پلو و قیمه نثار این بانو بیشترین طرفدار را دارد و بیشترین سفارش غذایی که تا به حال داشته است، تهیه 58 پرس ته چین به سفارش یک مشتری در آشپزخانه منزلش است.

**خلاقیتی از فارغ التحصیل دانشگاه شریف

یک فارغ التحصیل مهندسی برق دانشگاه شریف که دارای مدرک کارشناسی ارشد MBA است، می گوید حدود دو سال و نیم است که یک کسب و کار خانگی را از طریق اینترنت راه اندازی کرده و مدیریت می کند.

وی در مورد کار اصلی این مجموعه می گوید که خانم ها می توانند برای آشپزی و تهیه غذا در منزل، اعلام آمادگی کنند، سپس نمونه غذاهایی که در تهیه آن تبحر دارند را برای این مجموعه ارسال کنند که پس از تایید کارشناسان و آشپزان و همچنین گذراندن دوره های آموزشی و توجیهی و دارا بودن کارت بهداشت، عضو این مجموعه شوند، این در حالیست که بازرسان شرکت نیز به طور مرتب و سرزده به منزل این خانم ها سر می زنند تا در روند پخت غذا از نظر کیفیت و بهداشت، نظارت مستمر داشته باشد.

او می گوید در حال حاضر با70 خانم در ارتباط هستیم که این افراد، لزوما زنان سرپرست خانوار نیستند و در مجموع می توان گفت خانم هایی هستند که مهارت، تخصص و علاقه به آشپزی دارند و می توانند از طریق هنرنمایی، کسب درآمد نیز داشته باشند.

مدیر این کسب و کار نوین می گوید که نمونه غذاهای خانم ها روی سایت با نام و عکس خانمی که غذا را تهیه می کند، با عنوان «مامان» گذاشته می شود و مشتریان می توانند، روز قبل، در سایت، سفارش غذای خود را ثبت کنند و چون سفارش ها از روز قبل برای افراد تعیین شده و تهیه غذاها اختصاصا به سفارش مشتری و خانگی است، غذا نمی ماند و کیفیت بالایی دارد.

این مجموعه فقط سفارش آنلاین دارد و در حال حاضر برای تمام تهران سرویس ارائه می دهد و از نظر هزینه غذا ها نیز در مقایسه با رستوران ها در حد متوسطی قرار دارد.

یکی از مشتریان وفادار این مجموعه می گوید که از طریق اینترنت به طور اتفاقی با آن آشنا شده و نزدیک به دو سال است که برای مصرف خانواده و مهمانی ها غذا سفارش می دهد و در مورد کیفیت غذاها نیز معتقد است که اگر منطقی فکر کنیم، کسی که در خانه خود در حال تهیه غذاست، در واقع حدی از پاکیزگی و نظافت را برای خود قائل است و من تصور می کنم که با سفارش این غذاهای خانگی گویی که به مهمانی رفته ام.

مشتری دیگری می گوید: خیلی به سلامت و بهداشت غذاهای بیرون اعتماد ندارم و قطعا محیط خانه از محیط رستوران تمیز تر است؛ چرا که ما فقط ظاهر رستوران ها را تمیز و مرتب می بینیم اما نمی دانیم که در آشپزخانه این رستوران ها چه می گذرد.

** همه مشاغل مرتبط با سلامت مردم باید کارت بهداشت داشته باشند

خسرو صادق نیت، رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، درمان و آ‌موزش پزشکی در رابطه با مجوز بهداشت برای فعالیت مشاغل خانگی به خبرنگار ایرنا گفت: همه افراد شاغل در مشاغلی که با سلامت مردم در ارتباط هستند از جمله اغذیه فروشی ها برای فعالیت باید کارت بهداشت داشته باشند.

وی ادامه داد: بر این اساس همه شرکت های مجاز و موسساتی که برای فعالیت مجوز قانونی دارند، موظف هستند کارکنانی را به کار گیرند که کارت بهداشتی داشته باشند، این موضوع شامل همه مشاغل از جمله مشاغل خانگی نیز می شود، در صورتی که شرکت های فعال در عرصه مشاغل خانگی مرتبط با سلامت مردم از جمله تهیه و توزیع مواد غذایی مجوز قانونی داشته باشند، کارکنان و آشپزهای آنها نیز باید کارت بهداشتی داشته باشند.

رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت افزود: البته مسلم است، شرکت هایی که بدون مجوز و به صورت غیر قانونی فعالیت می کنند، اقدامی برای اخذ کارت بهداشتی کارکنانشان انجام نمی دهند و به عنوان شرکت‌ها و موسسات غیر قانونی و غیر مجاز باید مورد پیگرد قرارگرفته و با آنان برخورد شود.

وی اظهار کرد: برای صدور کارت بهداشتی روش های مختلفی وجود دارد، یکی از این روش‌ها مراجعه به مراکز پیشخوان دولت است که از حدود یک سال پیش، این روش دریافت کارت بهداشت نیز فعال شده است و تسهیلاتی را برای صدور هر چه سریع تر کارت بهداشت در اختیار مردم و متقاضیان قرار داده است.

صادق نیت گفت: دانشگاه‌های علوم پزشکی نیز برای صدور کارت بهداشت متقاضیان فعال هستند. البته وزارت بهداشت به دنبال ایجاد روش‌های دیگری نیز هست تا در آینده متقاضیان کارت بهداشت بتوانند راهکارهای بیشتری برای دریافت کارت بهداشت در اختیار داشته باشند و فرآیند صدور کارت بهداشت با سرعت و تسهیلات بیشتری انجام شود.

** تبدیل فضای منزل به محیط کسب و کار ارزش آفرین است

درخصوص پیوند میان مشاغل خانگی و کسب و کارهای اینترنتی با محمد کیا مدرس و مولف کسب و کار و کارآفرینی، عضو هیئت علمی جهاددانشگاهی و مدیرکل آموزشی جهاددانشگاهی گفت و گویی داشته ایم.

کیا اظهار کرد: تبدیل فضای منزل به محیط کسب و کار موضوعی است که نه تنها از بعد اقتصادی بلکه از لحاظ اجتماعی نیز ارزرش آفرین است؛ فردی که در منزل کار می کند، محصولی را تولید می کند که ارزش اقتصادی داشته و در واقع خریدار دارد و با این رویکرد، احساس موثر بودن در او تقویت می شود و همچنین برای اینکه بتواند خودی نشان دهد، دست به ابتکار می زند و این امر باعث بروز خلاقیت و نوآوری در او نیز می شود.

وی ادامه داد: سابقه مشاغل خانگی در گذشته نیز در زمینه های مختلف از جمله صنایع دستی به عنوان فعالیت هایی ارزشمند و ارزش آفرین وجود دارد و امروز با توجه به گسترش بازار تولید و مصرف و شکل گیری نیازهای نو به نو، این تنوع بسیار بیشتر است.

کیا درباره مهمترین مزیت مشاغل خانگی گفت: بزرگترین حسن مشاغل خانگی این است که 8 ساعت کار و فعالیت روزانه را می توان 24 ساعت در منزل مدیریت کرد تا بیشترین کیفیت و کارایی حاصل شود که این موضوع باعث کاهش هزینه های تولید هم خواهد شد.

این مدرس کسب و کار و کارآفرینی در ادامه درباره مزیت های مشاغل خانگی افزود: نزدیکی به مجموعه خانواده علاوه بر اینکه درآمدزایی برای خانواده دارد، باعث مدیریت بهتر در خانواده نیز می شود؛ بدین معنا که زمینه همکاری و مشارکت اعضای خانواده برای انجام امور بیشتر به وجود می آید و از سویی دیگر نیز چون اعضای خانواده زحمت های والدین برای کسب رزق و روزی حلال را از نزدیک شاهد هستند، قدردان تر می شوند و همچنین این نوع کسب و کار در حضور اعضای خانواده باعث بهینه مصرف شدن درآمد خانوار در خانه هم می تواند باشد.

وی اضافه کرد: ریسک سرمایه گذاری ثابت و مستقیم در مشاغل خانگی پایین است و در این نوع کسب و کار نیازی به تجهیزات پیچیده نیست و می توان از امکانات منزل بهره برداری اقتصادی کرد.

کیا یاد آور شد: علاوه بر مزایایی که مشاغل خانگی دارا هستند، محدودیت ها و مشکلاتی در خصوص توسعه و دوام مشاغل خانگی پیش روی افرادی که در این زمینه فعالیت اقتصادی دارند، وجود دارد. از جمله اینکه ممکن است گاهی قوانین حاکم بر خانه با قواعد کسب و کار هم راستا نباشد چراکه خانه حریم خصوصی اشخاص است و فضای کسب و کار از نظر ماهیت چون به عرضه و مشتری مربوط می شود، عمومی است.

عضو هیئت علمی جهاد دانشگاهی گفت: مسائل بهداشتی، کنترل کیفیت تولیدات خانگی خصوصا مواد غذایی و برندسازی محصولات و تولیدات خانگی از دیگر موضوعاتی است که باید برای توسعه و گسترش مشاغل خانگی مورد توجه قرار گیرد.

وی درخصوص مواد غذایی که در منزل تهیه می شود، افزود: نظارت بر بهداشت و کیفیت مواد غذایی در مشاغل خانگی به سختی امکان پذیر است این در حالیست که مواد غذایی که در بازار به طور انبوه تولید می شود، به طور مستمر مورد نظارت قرار دارد.

کیا با بیان اینکه مشاغل خانگی فردی، خیلی ماندگار و پایدار نیست، تصریح کرد: عامل موفقیت در کسب و کارهای خانگی، سازماندهی، مدیریت و ساماندهی کسب و کارهایی است که در یک موضوع فعالیت دارند؛ به بیانی دیگر، باید مجموعه ای باشد که به عنوان حلقه وصل عامل پیوند محصولات و تولیدات خانگی با عرضه در بازار شود.

وی تاکید کرد: ساختارسازی برای مدیریت یکپارچه و ساماندهی مشاغل خانگی ضروری است و از این منظر دولت باید زنجیره تامین، تولید و فروش مشاغل خرد و خانگی را شکل دهد که این نگاه به مشاغل خانگی در حال حاضر در کشور وجود ندارد و از ظرفیت مشاغل خانگی به خوبی بهره نبرده ایم.

این مدرس کسب و کار و کارآفرینی افزود: من معتقدم که در مشاغل خانگی خیلی نیاز به کمک مالی دولت و تسهیلات وام وجود ندارد و تنها چیزی که دولت برای حمایت از مشاغل خرد و خانگی لازم است انجام دهد، ساختار سازی، برندسازی و ایجاد شبکه مشاغل خانگی است تا باعث هم افزایی شود.

کیا به تجربه های موفق سایر کشورها در ساماندهی مشاغل خانگی اشاره کرد و گفت: ساعت های سوئیسی که در دنیا برند هستند، 80 درصد در خانه ها مونتاژ و آماده می شود همچنین در کشور کره70 درصد مونتاژ و سرهم کردن اسباب بازی، لوازم خانگی و پوشاک نیز در منازل انجام می شود که برای توسعه و پایدار ی این مشاغل، برندهایی وجود دارد که تحقیقات بازار، بازاریابی، طراحی، تامین مواد اولیه، نظارت بر تولید و فروش محصولات را عهده دار است.

**باورهای نادرست مانع توسعه کسب و کارهای نوین

باورهای نادرستی در مورد مشاغل خانگی وجود دارد و تصور عموم این است که اگر کسی نتواند در بیرون از منزل شغلی پیدا کند و استخدام شود به ناچار شغل خانگی ایجاد می کند و یا اینکه مشاغل خانگی مختص زنان است و آن هم زنان سرپرست خانوار که البته این باور هم اشتباه است و باور اشتباه دیگر این است که مشاغل خانگی برای افراد غیرتحصیلکرده است و قشر تحصیلکرده آمادگی پذیرش برای راه اندازی کسب و کار خانگی را ندارند.

این در حالیست که توسعه کسب و کار خانگی راه حلی برای اشتغال بانوان تحصیلکرده می تواند باشد و با توجه به نرخ بیکاری 40 درصد برای بانوان تحصیلکرده، ساماندهی مشاغل خانگی و توسعه شرکت های پشتیبان مشاغل خانگی، این امکان را فراهم می کند که تعداد زیادی از قشر تحصیلکرده وارد چرخه تولید اقتصادی شوند و در کنار مدیریت زندگی و خانواده در منزل، فعالیت اقتصادی داشته باشند.

307 شغل خانگی به عنوان رشته های شغلی دارای مجوز از تایید و تصویب ستاد ساماندهی مشاغل خانگی به طور رسمی اعلام شدند و این رشته ها رو به افزایش هستند و طبق آخرین آمار حدود 407 رشته شغلی وجود دارد.

به لحاظ قانونی به استناد اصول 28 و 43 قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و با توجه به سند چشم انداز بیست ساله، قانون ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی در سال 1389 تصویب شده است و براساس این قانون، ستادی متشکل از 9 وزارتخانه و 11 سازمان و نهاد دیگر متولی امر ساماندهی و حمایت از مشاغل خانگی شدند.

در این رابطه نیز اگر چه مشوق هایی برای توسعه مشاغل خانگی از جمله معافیت کامل مشاغل خانگی از مالیات، اعطای بخشی از بیمه سهم کارفرمای شاغلین خانگی و اعطای تسهیلات وام وجود دارد اما به نظر می رسد که معرفی و فرهنگ سازی برای انجام این نوع مشاغل به خوبی انجام نشده است و باید فرهنگ کار جمعی و گروهی در این زمینه تقویت شود.

براساس آمار موجود، بیش از 96 درصد مشاغل خانگی مستقل است و به صورت انفرادی انجام می شود این در حالیست که تنها 4 درصد از مشاغل خانگی به صورت گروهی و در قالب شرکت های پشتیبان مشاغل خانگی است و از این رو بازاریابی و فروش محصولات و تولیداتی که در منزل تهیه می شود، چالشی جدی برای اینگونه مشاغل است.

طبق نظر کارشناسان کسب و کار و کارآفرینی، ساماندهی مشاغل خانگی به عنوان فعالیتی جمعی و گروهی در میزان موفقیت این نوع کسب و کارها تاثیر شایانی دارد.

از جمله کارکردها و مزایای شرکت های مادرتخصصی به عنوان پشتیبان مشاغل خانگی می توان به شناسایی خانه های کار، آموزش به اعضای خود، تامین مواد اولیه با قیمت مناسب، تدوین استانداردهای لازم تهیه محصولات و خدمات، نظارت بر کیفیت تولیدات و از همه مهمتر برندینگ محصولات است.همچنین در حالی که تسهیلات برای مشاغل خانگی مستقل بین 5 تا 15 میلیون است، گروه شرکت های پشتیبان مشاغل خانگی بیش از یکصد میلیون تسهیلات بدون بهره می توانند دریافت کنند.

**افرادی که بتوانند کارآفرین باشند،باسواد هستند

پیش از این نیز معاون اجتماعی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی در گفت و گو با ایرنا گفته بود که امروزه تعریف سواد تغییر کرده است و فقط افرادی که بتوانند کارآفرین باشند و شغل ایجاد کنند، باسواد محسوب می شوند.

به گفته محمد ایازی، سازمان ملل متحد سال 2000 میلادی شاخص جدید با سوادی را اعلام کرده که بر اساس آن، فردی با سواد محسوب می شود که بتواند حداقل یک شغل ایجاد کند و کارآفرین باشد، در واقع اگر فردی، پزشک باشد و اطلاعات و دانسته های زیادی در رشته تخصصی خود داشته باشد اما نتواند یک شغل ایجاد کند، نمی توانیم به این فرد باسواد بگوییم.

براین اساس اگر مشاغل خانگی با ظرفیت فضای مجازی برای ایجاد شغل و کسب و کارهای نوین پیوند داده شود، به نظر می رسد که می تواند تا حدی با معضل بیکاری به ویژه برای بانوان تحصیلکرده مقابله داشته باشد.

مشاغل مربوط به فناوری اطلاعات و فضای مجازی با وجود اینکه ضریب نفوذ اینترنت در کشور ما بالا است اما رشد چشمگیر نداشته و فرهنگ کار در منزل نیز نهادینه نشده است این درحالیست که باید از شمشیر دو لبه فضای مجازی بهره برد و با استفاده از وجه مثبت آن، زمینه ایجاد تغییرات مثبت در عرصه های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را ایجاد کرد.