دریا قدرتی پور: شاهان قدیم وقتی می خواستند عرض ارادت خود را به پادشاهان دیگر کشورها نشان دهند برای آنها گز می فرستادند. در دوران قاجار حتی برای اولین بار گز پا به اروپا گذاشت. در واقع پیشکش گز، این خوراکی ارزشمند به این معناست که بخش مهمی از صنعت و اقتصاد اصفهان در گرو طلای سفیدی بوده که از گذشته ای دور اهمیت داشته است.

همین اهمیت است که باعث شده ۲۶ بهمن به عنوان روز گز اصفهان در تقویم گردشگری کشور به ثبت رسیده باشد. در حال حاضر کشورهای همسایه مخصوصاً کشورهای زیارتی یکی از قطب های مهم صادرات گز اصفهان به شمار می روند و رفت و آمد گردشگران این کشورها به عنوان سفرهای توریستی و زیارتی به ایران بیشتر از دیگر کشورهاست و گز اصفهان همواره به عنوان یکی از سوغاتی های محبوب بین این کشورها شناخته می شده است.

ساکنان کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس نیز به دلیل داشتن ذائقه های نزدیک به مردم ایران، خرید گز از اصفهان را به عنوان سوغات این کشور در اولویت خود قرار می دهند و با توجه به تمول مالی این کشورها می توان صادرات بخش زیادی از گز را به این کشورها انجام داد و با استفاده از این کار رونق اقتصادی و گردش مالی را به وجود آورد.

این در حالی است که استقبال از گز تنها به کشورهای همسایه ختم نشده و بسیاری از مردم ایران به دلیل مهاجرت به کشورهایی همچون آمریکا، کانادا و یا کشورهای اروپایی با توجه به دوری خود از کشور ایران نیازمند برخی از محصولات تولیدی ایرانی همچون گز هستند که به لطف صادرات گسترده گز به این کشورها این موضوع به طور کامل حل و پوشش داده شده است اما این واقعیت را باید بپذیریم که مردم کشورهای اروپایی کمتر گز ما را شناخته اند. به عبارت دیگر در سطح جهانی مردم چندان گز اصفهان را نمی شناسند، در حالی که اگر بسته بندی درست و کیفیت بالا داشته باشد مصرف کننده به سمت آن کشیده می شود. به خصوص اینکه با بسته بندی های ضعیف نمی توان در بازارهای جهانی حضوری مؤثر داشت.

در حال حاضر میزان تولید گز در اصفهان سالانه هزاران تن است که اکنون اصفهان را در جرگه بزرگ ترین تولید کننده گز در کشور قرار داده است. به مفهومی دیگر اکنون چیزی حدود 90 درصد گز کشور در اصفهان تولید می شود.

اما با وجود اینکه این شیرینی شیرین از محبوبیت زیادی برخوردار است آنطور که باید و شاید نتوانسته در راه توسعه صادرات موفق باشد. به گفته کارشناسان، از عمده ترین مشکلات موجود بر سر راه رشد و توسعه بازارهای صادراتی گز اصفهان، بازاریابی محصولات آن است، چرا که با بازاریابی صحیح و بسته بندی مطابق با ذائقه کشورهای هدف است که می توانیم این محصول را به دیگران بشناسانیم.

اما عدم توجه به بخش بسته بندی و برندسازی موانعی است که شیرینی این بازار سودآور را در کام تولید کنندگان تلخ کرده است و گز اصفهان با وجود پتانسیل های زیادی که دارد در عرصه صادرات همچنان لنگ می زند. شاهد این مدعا هم روایت های آماری است که به شکل درست و شفاف کاهش چشمگیر تولید گز در اصفهان را به نسبت سال های قبل نشان می دهد.

با نگاهی به میزان تولید گز اصفهان تا سال 1396 مشخص می شود که سالانه حدوداً 10 میلیون جعبه در اصفهان تولید گز داشتیم اما این میزان در سال 1401 به 3 میلیون جعبه کاهش یافته است.

فعالان این صنعت می گویند محدودیت های صادرات گز اصفهان به کشورهای اطراف به خصوص در دوران کرونا، عدم برندسازی مناسب، بسته بندی نامناسب و نبود بازارهای هدف، باعث شده که آنها نتوانند آنطور که باید و شاید در این بازار دوام بیاورند.

از سویی دیگر به گفته کسانی که در امر تولید و صادرات گز هستند، وقتی نظام بانکی بین المللی اجازه معامله به تجار و بازرگانان ایرانی را ندهد و امکان مبادله پولی به شکل دلار یا ارزهای رایج نباشد، هر روز به زوال صادرات این محصول نزدیک تر می شویم. 

کاهش محسوس در تولید گز همچنین نشان می دهد که ما نتوانسته ایم در هزینه های فراوان در زمینه تبلیغات و بازاریابی داخلی و برون مرزی موفق باشیم تا جایی که در سال 1396 چیزی حدود 400 کارگاه گز سازی در اصفهان و اطراف وجود داشت اما امروز بیش از نیمی از آنان ورشکسته شده و شغل خود را رها کرده اند.

با نگاهی گذرا به مشکلات صنعت گز به این نتیجه می رسیم که برندسازی مهمترین مسئله در عدم موفقیت گز اصفهان است در حالی که اگر این موانع رفع شود پیش بینی می شود که بتوانیم تا دو یا سه برابر اکنون، این محصول را به کشورهای دیگر صادر کنیم.