دریا قدرتی پور: از کارکردهای مهم تالاب‌ها، جلوگیری از طوفان‌های ریزگرد است. همچنین اکوسیستم تالاب منبع آب برای کشاورزی، تغذیه چشمه‌ها، زیستگاه پرندگان و حیات‌وحش است. اما حالا 50 درصد از تالاب های ایران این کارکرد خود را از دست داده اند و پتانسیل غبارخیزی پیدا کرده اند.

عوامل بسیاری در وضعیت بد تالاب‌های کشور نقش دارد. عواملی مانند بادهای چندین روزه، افزایش سطح زیرکشت، خشک‌شدن پوشش گیاهی، چرای مفرط و بی‌ضابطه احشام و مهمتر از همه احداث سازه‌های آبی در بالا‌دست حوضه و برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی که موجب خشک شدن تالاب‌ها و غبارخیزی آنها می‌شود.

این عوامل حالا باعث شده نیمی از تالاب های ایران با مشکلات عدیده روبه رو شوند و به گفته رئیس گروه منابع آب و پایش تالاب‌های سازمان حفاظت محیط زیست در حال حاضر از 226 تالاب ثبت شده در فهرست آیین نامه اجرایی قانون حفاظت، احیا و مدیریت تالاب های کشور، تالاب های با وسعت بیش از 46 میلیون هکتار منشأ گرد و غبار هستند.

هر روز که می گذرد تالاب های بیشتری از ایران نابود می شود روندی که به عنوان یک فاجعه زیست محیطی تعریف می شود.

به گفته کارشناسان دو عامل اصلی باعث از بین رفتن تالاب های ایران شده است، اولین موضوع طبیعی است و به واسطه خشکسالی و اقلیم ایجاد شده و موضوع دوم توسعه ناپایدار است که نقش مهمتری در خشک کردن تالاب ها داشته است و یکی پس از دیگری تالاب ها را به مرز نابودی کشانده است.

در میان عواملی که تخریب تالاب ها را سرعت بخشیده و خشک شدن آنها را تسهیل می کند، سدها بیش از هر مورد دیگری خودنمایی می کنند. سدهایی که بر روی رودخانه ها ایجاد می شوند، جلوی ورود مقدار زیادی از آب ورودی به تالاب ها را می گیرند و همین کاهش آب، غلظت آلودگی در تالاب را افزایش داده و بدین ترتیب منجر به از بین رفتن اکوسیستم تالاب و در نتیجه مرگ گیاهان و موجودات اطراف آن می شود.

حالا چه تالاب هایی مانند بختگان، طشک، کم جان، کافتر، مهارلو، ارژن، پریشان، گاوخونی، هامون، جازموریان، میقان، که در اقلیم خشک و نیمه خشک کشور قراردارند چه آنهایی که در مناطق مساعد تر و نوار شمالی کشور قرار گرفته اند مانند تالاب انزلی، بوجاق، گمیشان، الماگل، آلاگل، زریوار و... وضعیت ناگواری دارند.

رئیس گروه منابع آب و پایش تالاب‌ها سازمان حفاظت محیط زیست با اشاره به اینکه در چند دهه گذشته توسعه ناپایدار در حوزه های آبخیز تالابی از جمله صنعت و کشاورزی و توسعه شهرها موجب نابودی تالاب ها شده است، می گوید: به تبع آن نابودی خدمات و کارکردهای آنها را به دنبال داشته و در نتیجه زندگی جوامع بشری حاشیه آنها را با تهدیدات جدی مواجه کرده است.

صدیقه مدرس طباطبایی در رابطه با وجود چالش‌ها و تهدیدات جاری، بسیار مهم و تأثیرگذار بر تالاب‌های کشور توضیح می دهد: از این چالش‌ها می‌توان به تأمین نشدن نیاز آبی محیط زیستی تالاب‌ها و کاهش آب ورودی به آنها از منابع آب حوضه تالاب، تصرفات و تغییر کاربری‌های غیرمجاز اراضی تالاب و حاشیه تالاب‌ها، ورود و گسترش گونه‌های غیر بومی مضر یا مهاجم، ورود انواع آلاینده‌های بیولوژیک، شیمیایی و فیزیکی ناشی از اراضی کشاورزی، شهرها، روستاها و صنایع و رسوبات ناشی از فرسایش خاک حوضه، اجرای طرح‌های توسعه‌ای و زیربنایی بزرگ مثل راهسازی، پتروشیمی، پالایشگاه، فرودگاه، خطوط انتقال انرژی در حوضه‌های تالابی بدون رعایت ملاحظات محیط زیستی، استفاده بی‌رویه و بیش از حد توان تجدیدپذیری تالاب مانند شکار و صید غیرمجاز و بی‌رویه و برداشت علوفه و سایر محصولات تالابی، تغییرات اقلیمی و نواقص و کمبودهای قانونی اشاره کرد.