فرونشستهای زمین هر بار یک اثر تاریخی را نمایان می سازند به نوعی که برخی تمدنهای کهن بشری در پی فرونشستهای زمینی کشف شدند، «شهرمانهایی» که پنهان شدن بسیاری از آنها در دل زمین حاصل نشست زمین در دورهای خاص بوده است اما آیا باید به انتظار روزی باشیم که تمدن اصفهان را نیز از دل خاک و پس از فرونشست زمین در قرنهای آینده جستجو کنند؟
یکی از مؤثرترین عوامل در این پدیده طبیعی، برداشت بیرویه از آبهای زیرزمینی و حفر چاههای بیش از ظرفیت طبیعی زمین به دلیل خشکسالی ناشی از دستاوردهای بشری و کمبود آب عنوان شده است به نوعی که امروزه نشست زمین در دشتهای با بیلان منفی آب مانند اصفهان وضعیت هشدار دهندهای از قهر طبیعت را به خود گرفتهاست.
پدر علم کویر شناسی ایران در این ارتباط با بیان اینکه نشست زمین یا ایجاد فروچاله در زمانهای پیش از انقلاب نیز رخ داده است اما اکنون شکل جدیتری به خود گرفته است، به مهر میگوید: یکی از مهمترین دلایل ایجاد فرونشست زمین برداشت اضافی از آبهای زیرزمینی است.
پرویز کردوانی با بیان اینکه حفر چاه در یک دوره زمانی و دهه ۴۰ در حالی آغاز شد که آن زمان ۹۰ درصد حفر چاهها بیهوده و بدون نیاز ضروری بوده است، تأکید کرد: این روند به اندازهای ادامه یافته است که امروز حفر چاههای عمیق جایگزین چاههای نیمه عمیق و سطحی شده است.
وی بیان داشت: در واقع حفر چاه های عمیق و نیمه عمیق در مناطق روستایی و شهری موجب پایین رفتن سطح آب های زیرزمینی میشود و از سویی پوسیدگی لولههای آب در مناطق شهری نیز مزید بر علت شده است.
پدر علم کویر شناسی ایران با بیان اینکه در مناطقی که دارای نیروگاه است فرونشست زمین چند برابر شده است، افزود: در هر منطقه نیروگاه وجود داشته است به اندازه آب چندین روستا حلقه چاه زده میشود که به دلیل بلعیدن آبهای زیرزمینی درفرونشست زمین مؤثر است.
وی با بیان اینکه اصفهان نیز وضعیت خطرناکی از نظر نشست زمین دارد، گفت: امروزه به دلیل ایجاد شبکه فاضلاب خطر فرونشست زمین چند برابر شده است چراکه باقیمانده آبهای جاری به آبهای زیرزمینی وارد نمیشود.
کردوانی با اشاره به تبعات ناشی از فرونشست زمین ابراز داشت: این پدیده موجب تخریب تأسیسات زیربنایی و خم شدگی در لولههای شبکههای گاز و آب میشود ضمن اینکه زمینهای فرونشستی حالت آبگیری خود را از دست داده و امکان کشاورزی در آنها از میان میرود.
وی اضافه کرد: رانش زمین و پیدایش زلزلههایی که در این سال ها به شکل پس لرزهها و زمین لرزههای شدید در جای جای ایران مشاهده شد یکی از دستاوردهای ناگوار نشست زمین است.
پدر علم کویر شناسی ایران با بیان اینکه وزارت نیرو اولویت آب را برای مصارف شرب شهری و صنعت در نظر گرفته است و مابقی آن برای کشاورزی استفاده میشود، تأکید کرد: گاه چند برابر چاههایی که حفر آن در روستاها غیرمجاز شمرده میشود در شهرها ایجاد و موجب فرونشست زمین به دلیل استفاده بی رویه از آب های زیرزمینی شده است.
پدر علم کویر شناسی ایران اضافه کرد: از سوی دیگر این اقدام موجب سرازیر شدن جمعیت روستایی به شهر میشود و در ادامه این روند با ازدیاد جمعیت شهری سد زدن نیز دیگر جوابگو نخواهد بود و چرخه حفر چاههای بی رویه ادامه پیدا میکند.
وی خطر حفر چاههای متعدد را تنها در فرونشست زمین محدود ندانست و تأکید کرد: خشک شدن چندین هزار رشته قنات، شور شدن آب چاهها دریاچه و رودخانه و مشکل کاشت گیاهان حساس به شوری مانند گندم، گوجه و خیار، تبدیل کویرها با هزاران خاصیت زیستی به بیابان، کاهش آب رودخانهها و خشک شدن رودهایی مانند زاینده رود و بیابان زایی در دشتها معضلاتی است که پایین رفتن آب های زیرزمینی در بر دارد که برخی از این معضلات خود در ادامه چرخه خود بار دیگر به معضل فرونشست زمین ختم میشوند.
وی تصریح کرد: در واقع بشریت همچون بسیاری از دیگر اقدامات اشتباه خود برای رفع معضل خشکسالی از راهی اشتباه وارد شده است که هم آیندگان را با مشکل اتمام آبهای زیرزمینی مواجه میسازد و هم خطراتی همچون فرونشست را رقم زده و مجبور به پر کردن چاههای دست ساز خود شده است.
وی اضافه کرد: حفر چاه نه تنها مشکل بی آبی اصفهان را حل نخواهد کرد بلکه نشست زمین ناشی از این امر در شهرهای تاریخی مانند اصفهان خطر از بین رفتن آثار باستانی و تاریخی اصفهان را نیز در پی خواهد داشت.
کردوانی تأکید کرد: باید برای جبران کمبود آبراههای دیگری مانند استفاده از ابزار آب تجاری، آب مجازی یعنی آب گرفته شده از رطوبت هوا، کاشت محصولاتی با کمترین آب و دارای بازار مناسب فروش، جایگزینی پساب با چاههای کشاورزی در دشتهای ممنوعه و دیگر راهکارها مدنظر قرار گیرد.
وی اضافه کرد: اگر فرهنگسازی در خصوص مصرف بی رویه آب های زیرزمینی آغاز نشود و روند به همین شکل پیش برود خطر نشست زمین در جای جای کشور از جمله اصفهان قطعی است.
بازگشت به ابتدای صفحه
ارسال به دوستان
پیشنهاد سردبیر
ارسال نظر
ایمیل مستقیم: info@nesfejahan.net شماره پیامک:۳۰۰۰۷۶۴۲ شماره تلگرام:۰۹۱۳۲۰۰۸۶۴۰