بیستم جمادی الثانی سالروز میلاد حضرت فاطمه(س) یگانه دختر حضرت محمد(ص) است. تجلی انسانیت و کمال گرایی که با وجود پربرکت خویش یاری بخش آخرین فرستاده حق در راه گسترش و اعتلای اسلام شد و اینگونه به جایگاهی والا نزد پروردگار دست یافت.

بیستم جمادی الثانی سال پنجم بعثت بانویی از تبار بهشتیان پا به عرصه گیتی نهاد. ایشان یگانه دختر حضرت محمد(ص) خاتم پیامبران الهی و حضرت خدیجه(س) از زنان بزرگ قریش محسوب می شدند.

سخاوت، شجاعت، بخشش، نرم خویی، سعه صدر، صبر و بردباری، خویشتنداری و... بخشی از شخصیت ممتاز حضرت فاطمه(س) به شمار می رود. این بانوی بزرگوار از چنان فضیلت ها و کمالاتی برخوردار بودند که رسول خدا(ص) در وصف ایشان فرمودند: «فاطمه سرور زنان جهانیان است».

مروری بر حیات اجتماعی و سیاسی زهرای مرضیه(س) نشان می دهد که ایشان با حفظ حریم عفت و ارزش های انسانی در بسیاری از عرصه ‌های اجتماعی حضوری فعال داشتند و در هنگام دفاع از حریم ولایت به میدان سخنوری نیز گام گذاشتند و با بیان خطبه های شورآفرین بسیاری از حقایق را فاش ساختند و برای نشان دادن چهره واقعی اسلام و اصل امامت و دفاع از ولایت از هیچ کوششی فروگذار نکردند. به گونه ای که کوثر نبی(س) پس از رحلت پدر بزرگوار خویش خطبه هایی را در جمع صحابه در مسجد النبی(ص) ایراد فرمودند که این امر نشان دهنده علم، دانش و معرفت بسیار آن بزرگوار است. سخنان حضرت زهرا(س) در خطبه تاریخی فدک دارای پیام های مهمی بوده است.

ایشان همچنین همسری نمونه برای حضرت علی(ع) و مادری مهربان برای فرزندان خویش بودند و آنان را به گونه ای پرورش دادند که هر کدام با ایفای نقش بی نظیر خود، درس عزت، سربلندی، جهاد، مبارزه، ایثار، گذشت و ... را از خود به یادگار گذاشتند و برای مسلمانان اسوه و الگویی برجسته شدند.

حضرت زهرا(س) با زندگی کوتاه و با خطبه‌های متقن «فرهنگ مقاومت» را برای نسل‌های دیگر به وجود آورند و ماهیت تفکر و اندیشه جاهلی را به خوبی نمایان ساختند و نشان دادند که بیان حق و افشای ستم، مرد و زن نمی‌شناسد.

اهمیت مقام والای حضرت فاطمه(س) سبب شد تا سالروز تولد این بانوی بزرگ به منظور ارج نهادن به تلاش های بانوان این مرزوبوم که همواره در مسیر رشد و پرورش فرزندان و اعتلای اهداف جامعه کوشیده اند، به عنوان روز «زن و مادر» نامگذاری شود.

پژوهشگر گروه اطلاع رسانی ایرنا به مناسبت سالروز ولادت حضرت فاطمه(ص) و گرامیداشت روز زن و مادر با «مریم جلالی دهکردی» کارشناس مدیریت فرهنگی، مدیر پردیس گالری ملت و مشاور برنامه ریزی رسانه به گفت وگو پرداخت.

جلالی دهکردی درباره جایگاه و منزلت زن و مادر در اسلام، گفت: دین اسلام، احترام ویژه و ارزش بسیاری برای زنان قایل است زیرا اگر آیه های قرآن بررسی شوند، همگان می توانند به مقام و منزلت زن در اسلام پی ببرند. زن در جامعه اسلامی از استقلال برخوردار است. به یقین یک زن با به دنیا آوردن یک فرزند به دنیای مادری راه می یابد. امری بالقوه که هر دختری می تواند مادر باشد و این مهم را در کاربرد عبارت «ام ابیها» به معنای مادر پدرش درباره حضرت فاطمه(س) می توان مشاهده کرد؛ لقبی که رسول اکرم (ص) به دختر خود دادند. زیرا پیامبر(ص) در خردسالی مادر را از دست دادند و دختر عزیز ایشان حضرت زهرا(س) با اینکه کودکی بیش نبود در رفع اندوه ایشان بسیار کوشیدند و از پدر دلجویی می کردند.

این کارشناس مدیریت فرهنگی، حضرت فاطمه(س) را یک اسوه دانست و بیان داشت: تفاوت بسیاری میان الگو و اسوه وجود دارد. الگو باید دارای چارچوب و نزدیک به تاریخ باشد. در صورتی که واژه اسوه فراتر از آن است و زمان و مکان را در هم می نوردد و در واقع حضرت زهرا(س) از نظر رفتار، سیره و تفکر؛ اسوه تمامی زنان به شمار می رود و نسل جدید می تواند از همان بینش و دانش ایشان با نگرشی امروزی بهره مند شوند. هنگامی که فردی اسوه باشد به صورت کامل رفتارها و شخصیت او قابل باور است، به این دلیل می توان عنوان کرد که فلسفه وجودی، منش، روش زندگی و نگرش این بانوی والامقام برای تمامی زمان ها قابل توجه است.

این مشاور برنامه ریزی رسانه با اشاره به نقش های چهارگانه یک زن در جامعه، تصریح کرد: اگر نقش هایی که یک زن می تواند به عنوان یک دختر، خواهر، همسر و مادر برعهده بگیرد، بررسی شود. با جایگاه متعالی زن روبرو می شویم. برای نمونه حضرت زهرا(س) و حضرت زینب(س) در ایفای نقش دختر اسوه ای بسیار عالی محسوب می شوند. البته حضرت زینب(س) در مشورت پذیری و همراهی عاطفی نقش یک خواهر، همسر و مادر را به اوج می رساند. یک زن در مقام مادر جایگاه بسیار تعیین کننده ای را در جامعه در زمینه تربیت و پرورش فرزندان برعهده دارد.

وی با بیان اینکه ذات زن می تواند تعادل مناسبی میان سه نقش زن، مادر و همسر برقرار سازد، یادآور شد: یک زن اگر بخواهد می تواند به تمام ابعاد وجودی خویش در جامعه اشراف پیدا کند و میان نقش های مختلف خویش تعادل برقرار سازد. توانایی برقراری این مهم در زندگی زنان وجود دارد و تنها در برخی مواقع اجازه برقراری این تعادل را نمی دهند یا برخی ساختارها این مقوله را از آنان سلب می کند.

جلالی دهکردی تاثیر نهادهای آموزشی را در آماده سازی دختران برای ایفای موفق نقش همسر و مادر بسیار موثر دانست و یادآور شد: نظام آموزشی کشور باید برای این مهم شیوه درسی متفاوتی به منظور آموزش به دانش آموزان دختر تدوین کند تا بتواند ویژگی های خواهر، همسر و مادر بودن را به آنان یاد دهد. تجربه ثابت کرده است که هر جا زنان خواسته اند و اراده خود را نشان داده اند، توانسته اند به هدف خویش دست یابند. در ایران بسیاری از افراد تصور می کنند مادر بودن با خانه داری و پرورش فرزند برابر است اما در واقع مادری یک فلسفه محسوب می شود. فلسفه مادرانگی بالفعل کردن تمامی استعدادهای باالقوه است که در یک زن قرار دارد.

این کارشناس مدیریت فرهنگی درباره فعالیت های بانوان ایران پس از پیروزی انقلاب اسلامی گفت: زنان کشور پس از برپایی نظام جمهوری اسلامی در هر عرصه ای چون علمی، سیاسی، اجتماعی، محیط زیستی، فرهنگی و... اراده کردند، توانستند به موفقیت دست یابند و دادند که توانایی دستیابی به بسیاری از موفقیت ها را دارا هستند و هیچگاه درماندگی و استیصال در آنان مشاهده نشده است البته باید ساختار جامعه به طرفی برود که به تاثیر و نقش مهم زنان در خانواده بیشتر توجه شود.

وی درباره مشکل های زنان سرپرست خانوار اظهار داشت: این قشر همواره از گذشته تاکنون در جامعه حضور داشته اند و به تنهایی توانستند خانواده را مدیریت کنند و در واقع بسیاری از فرزندان موفق در دامان زنان سرپرست خانوار پرورش یافته اند. مادران و زنان، مدیران تولید خانواده هستند و در جایگاه مادر با پرورش فرزندان به تولید عاطفه و اخلاق و در جایگاه زنان سرپرست خانوار به تولید اقتصادی نیز همت می گمارند. البته این قشر از افراد جامعه در تولید اقتصادی بسیار تنها هستند و باید به آنها کمک کرد. در جامعه کنونی بیشتر تمرکز زنان سرپرست خانوار بر تولید اقتصادی است بنابراین از نقش آنان در تولید عاطفی و اخلاقی در خانواده کم خواهد شد. این قشر از جامعه مجبور هستند تا نیازهای اقتصادی خانواده را تامین کنند بنابراین با توجه به چنین شرایطی باید جامعه در مسیر کمک به آنها حرکت کند تا نیازهای اقتصادی زن سرپرست خانواره به میزانی برسد که بتواند در حوزه عاطفه و اخلاق نیز بسیار موثر باشند. در این مسیر لازم است تا تمامی جامعه از مسوولان و مردم در برطرف کردن مشکل های زنان خانوار نقش تاثیرگذاری را ایفا کنند.

این مشاور برنامه ریزی رسانه در ارتباط با نگرش کلی جامعه به زنان سرپرست خانوار بیان کرد: اکنون نگرش افراد به این قشر در مقیاس با گذشته تغییر کرده است و دیدگاه مثبتی را می توان درباره فعالیت های آنان از افراد جامعه مشاهده کرد. به گونه ای که گاهی زنان سرپرست خانوار به موفقیت های بسیار زیادی در اجتماع دست یافته اند و این امر سبب شده است تا تحسین همگان نسبت به آنان برانگیخته شود اما بایستی به آنان کمک کرد تا آن نگاه عرفی و منفی گذشته تصحیح شود و نگرش ها به صورت کامل نسبت به این قشر تغییر کند و در این مسیر علاوه بر جامعه و مسوولان، حوزه های علمیه نیز بایستی به یاری دیگران بیایند.

وی درباره چگونگی توانمندسازی زنان سرپرست خانوار گفت: سازمان های مردم نهاد(سمن ها) می توانند در توانمند سازی این قشر نقش موثری را ایفا کنند. ریشه اصلی سازمان های مردم نهاد در همان مدیریت مادرانه ای است که در این نهادها وجود دارد زیرا سازمان های مردم نهاد برای برطرف کردن یک مشکل، یک شبه خانواده ایجاد می کنند؛ همان طوری که یک مادر قدرتمند خانواده را دور هم جمع می کند تا مشکل را برطرف سازد، سازمان های مردم نهاد هم همینگونه هستند و با یک نگاه مادرانه همگان را گردهم می آورند تا مساله های محیط زیستی، اجتماعی و فرهنگی و... را حل کنند. در واقع برای توانمند سازی هر چه بیشتر زنان سرپرست خانوار باید به تقویت سازمان های مردم نهاد با رویکرد توجه به امر خانواده محوری همت گماشت.

جلالی دهکردی چشم‌انداز آینده‌ زنان ایران را بسیار مثبت ارزیابی کرد و بیان داشت: بانوان ایران همواره در مسیر ترقی و پیشرفت قرار داشته اند و با اراده و پشتکار بسیار با برداشتن موانع به هدف های خویش دست یافته اند و اگر با وجود تمام امکانات دنیای مدرن در این زمینه هدف گذاری درستی انجام شود، به یقین جامعه شاهد موفقیت های بیشتری از زنان کشورمان خواهد بود. بیشتر این قشر از دانش بسیاری برخوردار هستند اما اگر این اطلاعات تبدیل به حکمت نشود هرگز مفید نخواهد بود. امروزه بانوان این سرزمین مدیون حکمت مادربزرگ ها و مادرانی هستند که با دانش والای خود در اعتلای خرد عمومی جامعه کوشیده اند.

این کارشناس مدیریت فرهنگی در پایان با بیان اینکه حضرت فاطمه(س) اسوه تمامی زنان محسوب می شود، تصریح کرد: در واقع همگان باید رفتارهای ایشان را در موقعیت های مختلف در جایگاه یک دختر، خواهر، مادر و همسر بررسی کنند تا بتوانند به خوبی دریابند که حضرت زهرا(س) چگونه توانستند با وجود ایفای نقش مادری و همسری به مبارزه با دشمنان زمانه خویش بپردازند و در جامعه آن روز و پس از آن تاثیرگذار باشند.