شرکت سهامي ذوب آهن اصفهان که در دهه 40 و به روش کوره بلند احداث شد و از زغال‌سنگ کک‌شو در آن استفاده مي‌شود، در واقع سنگ بناي توسعه فعاليت در زغال‌سنگ کشور بود.

به گزارش ايمنا، پس از بهره‌برداري از معادن زغال‌سنگ در محدوده كوه‌هاي البرز مركزي در سال 1345، اولين تلاش گسترده‌ در اكتشاف سيستماتيك و بهره‌برداري از معادن زغال‌سنگ ايران براي برنامه توليد فولاد كشور و تأمين نيازشرکت ذوب‌آهن اصفهان آغاز شد.

در بررسي‌هاي اوليه، نواحي البرز مركزي و كرمان، انتخاب و پس از انجام اكتشافات با هدف تأمين زغال سنگ متالورژي كاملاً دولتي مورد بهره‌برداري قرار گرفتند.

اما تحولات اقتصادي و اجتماعي سال‌هاي اخير و اجراي سياست‌هايي نظير حذف يارانه‌ها، خصوصي‌سازي و بازار رقابتي، صنايع معدني زغال سنگ را که از ابتدا هم فارغ از رقابت، مشغول فعاليت بودند، بيشتر دچار تنش کرد.

رکود صنعت زغال‌سنگ از اواسط سال 1386 آغاز شد و تا پايان سال 1388 ادامه داشت. از ابتداي سال 1389 با اتخاذ سياست‌هاي حمايتي دولت از اين صنعت، واردات زغال‌سنگ ممنوع شد و شرکت ذوب‌آهن اصفهان ناچار به خريد زغال‌سنگ داخلي شد.

همچنين افزايش قيمت جهاني زغال‌سنگ در همين دوران به مرور اين صنعت را از رکود خارج کرد و تا حدودي شرايط شرکت‌هاي توليدکننده بهبود يافت، اما در آذر 1390 به علت عدم پذيرش کنسانتره زغال‌سنگ از طرف ذوب‌آهن، عمده توليد شرکت‌هاي توليدکننده کنسانتره زغال‌سنگ در مبادي توليد دپو شد و تمام شرکت‌هاي فرآوري از پذيرش زغال‌سنگ خام سرباز زدند. علت اين امر خرابي واحدهاي کک‌سازي ذوب‌آهن بود.

از طرف ديگر، کاهش شديد قيمت زغال‌سنگ کک‌شو در بازار جهاني باعث رکود صادرات و تشديد مشکلات توليدکنندگان اين ماده معدني گرديد.

تا اينکه در ارديبهشت 1392 کک‌سازي طرح توازن ذوب‌آهن راه‌اندازي و از بهمن ماه همان سال روند ارسال زغال سنگ عادي شد و مشکل انباشتگي محصول در واحدهاي توليد زغال‌سنگ در پايان سال تا حدود زيادي مرتفع شد.

در سال 1392 توليد زغال‌سنگ خام در معادن و کنسانتره در واحدهاي فرآوري، نسبت به سال قبل در حدود 10 درصد افزايش نشان داد.

با اين حال، مشکلات مالي و نقدينگي ناشي از عدم پرداخت وجه محصول فروش رفته از يک طرف و تورم شديد هزينه‌هاي توليد و عدم افزايش نرخ فروش زغال سنگ متناسب با افزايش هزينه‌هاي توليد از سوي ديگر، به عنوان مشکلاتي جدي همچنان بر اين صنعت سايه افکنده و مانع بالندگي آن شده است.

■ ■ ■

واگذار کردن معادن به بخش خصوصي و وارد‌ت بي‌رويه زغال‌سنگ از کشورهاي خارجي مثل چين و استراليا لطمه شديدي به امرار و معاش کارگران معادن کشور وارد کرد به گونه اي که در حال حاضر واردات زغال‌سنگ باعث اشباع شدن کوره‌هاي ذوب‌آهن شده و خريد زغال از معادن داخلي بسيار کم شده است.

بر اين اساس، مشکلات صنعت زغال‌سنگ کشور از جمله استان کرمان، پايين بودن قيمت خريد آن توسط شرکت‌هاي توليد‌کننده فولاد همچون ذوب‌آهن اصفهان، بدهي شرکت ذوب‌آهن به صنعت زغال‌سنگ و واردات آن از خارج کشور توسط اين شرکت بيان شده است.

■ ■ ■

دبير کميته زغال‌سنگ خانه معدن گفت: کل مطالبات معادن از ذوب‌آهن 120 تا 150 ميليارد تومان ارزيابي مي‌شود و نااميدي در معادن زغال‌سنگ با واردات زغال توسط ذوب‌آهن افزايش يافته است.

محمد مجتهدزاده درباره بدهي سنگين ذوب‌آهن به معادن زغال‌سنگ کشور اظهار داشت: تا اين لحظه اقدام مثبتي براي تسويه حساب با معدنکاران زغال‌سنگ انجام نشده است.

وي افزود: طي ماه گذشته زغال‌سنگي‌ها جلسه‌اي با وزير صنعت در کرمان داشته‌اند و هفته گذشته مديرعامل ذوب آهن در تهران جلسه‌اي داشته، متأسفانه براي پرداخت بدهي ذوب آهن به خصوص به معادن زغال‌سنگ بخش خصوصي، اتفاق مثبتي نيفتاده است.

دبير کميته زغال‌سنگ خانه معدن ادامه داد: اکنون وضعيت اين معادن همانند سال‌هاي گذشته بحراني ارزيابي مي‌شود و طي چندين ماه به پرسنل حقوقي پرداخت نشده است.

وي پيرامون ميزان بدهي ذوب‌آهن به شرکت معادن زغال‌سنگ گفت: در مجموع کل مطالبات معادن از ذوب‌آهن در حدود 120 تا 150 ميليارد تومان ارزيابي مي‌شود، اما متأسفانه حتي بخشي از اين بدهي پرداخت نشده است.

مجتهدزاده اضافه کرد: دولت قرار بود وام 100ميليارد توماني را به ذوب‌آهن پرداخت کند تا از محل اين وام، بخشي از اين بدهي پرداخت شود، اما اين وعده عملي نشده و چنين وامي به ذوب آهن داده نشد.

■ ■ ■

وي افزود: مديرعامل ذوب‌آهن اذعان دارد در مقطع کنوني اين شرکت درگير مشکلات مالي است و براي حيات توليد واحد خود نيازمند زغال‌سنگ است، اما تواني در پرداخت بدهي خود ندارد. تمام اينها باعث شده يک فضاي ناامني در معادن ايجاد شود و بيشتر ذوب‌آهن به سمت واردات زغال قدم بردارد و اين وضعيت کل معادن کشور را در معرض خطر قرار داده است.

دبير کميته زغال‌سنگ خانه معدن ادامه داد: چنين امري بر توليد داخلي زغال تأثيرگذار است و باعث روند نزولي توليد و نااميدي در اين عرصه مي‌شود.

وي تأکيد کرد: بازار زغال در انحصار ذوب‌آهن قرار دارد و متأسفانه اين شرکت مشکلات اقتصادي خود را به معادن زغال‌سنگ تحميل کرده است.