وزیر بهداشت نگران افسردگی ایرانی‌هاست. او معتقد است در این سال‌ها اقدامی اساسی برای مبارزه با این بیماری انجام نشده است. نگاهی به کلینیک‌های روان‌شناسی و خلق‌وخوی مردم نگرانی او را تأیید می‌کند. در این شرایط چه بر سر سلامتِ روان ایرانی‌ها آمده‌است؟

به گزارش فرارو، سید حسن قاضی‌زاده هاشمی قبل‌تر هم به رشد افسردگی در جامعه اشاره کرده بود. سال گذشته او گفته بود میزان افسرده‌های جهان 9 درصد یا نزدیک به 10 درصد است اما در ایران این میزان به 12/6درصد رسیده است. او همچنین هفته گذشته به افسردگیِ 16/5 درصد زنان اشاره کرد و گفت این عوامل محیطی هستند که جامعه را به سمت افسردگی پیش می‌برند.

اینکه وزیر بهداشت بنا بر کدام پژوهش به این آمار از افسردگی می‌پردازد مشخص نیست، اما طبق پژوهش دیگری گفته شده بود که ایرانی‌ها بین 21 تا 25 درصد به افسردگی مبتلا هستند.

برخی روان‌شناسان حتی رقمی بسیار بالاتر از این را برای افسردگی کنار گذاشته‌اند. اما اینکه افسردگی 12 درصد باشد یا 30 درصد چیزی را تغییر نمی‌دهد، وقتی روان‌شناسان و مشاوران ایرانی از زنگِ خطر افسردگی و مشکلات سلامت روان در ایران سخن می‌گویند. به گفته آنها عوامل مختلفی که خاصِ جامعه ایران است، این جامعه را در این سال‌ها به سمت شیوع افسردگی یا همان سرماخوردگی روانی برده است.

مهدی مسلمی‌فر روان‌شناس، عواملی که باعث افزایش افسردگی بین مردم شده را بررسی کرد.

این مشاور در ابتدا گفت: افسردگی می‌تواند فصلی، بیولوژیک یا اجتماعی باشد. اما افسردگی اجتماعی در حال حاضر اهمیت بیشتری دارد. کما اینکه شعار سازمان بهداشت جهانی مبارزه با افسردگی است. بنابراین سخن گفتن از آن در ایران نیز مهم است.

وی همچنین ادامه داد: نکته‌ای که در مورد افسردگی وجود دارد این است که این آسیب یک آسیب راحت است؛ به این معنا که به راحتی در افراد به‌وجود می‌آید و از طریق آن سقوط کردن نیز آسان خواهد بود. چراکه همدستی‌های اجتماعی افسردگی را ساپورت خواهند کرد. این هم‌دست‌ها همان کسانی هستند که از این فضا استقبال می‌کنند و به مرور تبدیل به فرد ناجیِ زندگی فرد افسرده می‌شودند، حال آنکه خودشان نیز افسرده‌اند.

به گفته او همین اتفاق در سطح کلان نیز رخ داده است؛ یعنی ایجاد مشکلاتی از بیرون که منجر به افسردگی افراد می‌شود و درنتیجه شیوع و ساپورت آن در جامعه.

عوامل افسردگی در سطح کلان آن اما چه‌چیزهایی است؟ مهدی مسلمی‌فر در ادامه درباره این عوامل توضیح داد و تأکید کرد: افزایش افسردگی در یک جامعه به عواملی برمی‌گردد که منجر می‌شود تا حس افسردگی در مردم فعال شود.

این مشاور با ذکر مثالی با تأثیر عوامل اقتصادی در افسردگی مردم ایران اشاره کرده و اظهار داشت: در دوران ریاست‌جمهوری محمود احمدی‌نژاد، مردم به دلیل بالا بودن تورم پرکار و فعال بودند و همین سبب شده بود تا استرس(که در فاصله رسیدن به چیزی به‌وجود می‌آید) و اضطراب جزو مواردی از مشکلات روان‌شناختیِ توأم با افسردگی باشند؛ مواردی که در کلینیک‌های روان‌شناختی زیاد با آن مواجه می‌شدیم.

مسلمی‌فر با اشاره به رکود اقتصادی در حال حاضر در ایران ادامه داد: در سال‌های اخیر نیز کلمه‌ای که بیشتر می‌شنویم؛ کلمه «رکود» است؛ اصطلاحی که مردم این روزها زیاد آن را به‌کار می‌برند. اختلالِ متناسب با ثبات نیز افسردگی است. این اختلال درنتیجه منجر به تکرار، یک‌نواختی ریتم زندگی، عدم وجود نقطه عطف و چشم انداز در زندگی می‌شود.

وی در ادامه گفت: برای مثال مغازه‌داری را در نظر بگیرید که پیش از رکود اقتصادی، روزی40 بار از روی صندلی خود بلند می‌شد تا لباس بفروشد، او حالا فقط چهار بار از روی صندلی‌اش برای این فعالیت اقتصادی و فیزیکی بلند می‌شود و درنتیجه به مرور رفتارش تغییر خواهد کرد.

بنابراین، این روان‌شناس معتقد است وقتی وضعیت اقتصادی محدود شود، انتخاب برای آدم‌ها و برنامه‌ریزی‌هایشان نیز کاهش پیدا می‌کند و رفتار مردم به سمت افسردگی گرایش پیدا می‌کند.

او البته می‌گوید این بدان معنا نیست که در همه جهان مشکلات اقتصادی باعث شیوع افسردگی می‌شود. مثلاً آمار خودکشی در کشوری مثل ژاپن با شرایط اقتصادیِ خوب، بسیار بالاست. اینکه چه عواملی بر روی افسردگی مردم جامعه تأثیر می‌گذارد به سابقه تاریخی، ملی و همه شرایط آن جامعه برمی‌گردد.

چه عوامل دیگری مردم را افسرده‌ کرده است؟ به گفته این روان‌شناس در جامعه ما در حال حاضر رکود یکی از عوامل تأثیرگذار بر روی خلق و خوی افراد است، اما عوامل دیگری نیز وجود دارد.

کمبودِ آزادیِ عمل و حق انتخاب به اعتقاد مسلمی‌فر از دیگر عوامل افسردگی در جامعه ایرانی است. همچنین به گفته او جامعه ایران بدل به جامعه‌ای به‌شدت ارزشی شده‌است و دو قطبی‌شدن جامعه به خوب و بد باعث شده تا مردم به خوب‌ها و بدها تقسیم شوند که این خودش منجر به افزایش برچسب‌ها و شیوع افسردگی است.

وی در ادامه اظهار داشت: پذیرفتن تفاوت و تفکیک میان مردم به دلیل گذار جامعه از سنت به مدرنیته هنوز جایی در میان ما پیدا نکرده‌است.

این کارشناس همچنین درباره شیوع آسیب‌ها به‌دلیل افسردگی گفت: در این میان، افرادی که می‌خواهند خلاق و آزاد زندگی کنند ممکن است نتوانند این پارادوکس را رعایت کنند و درنتیجه از طریق اعتیاد، خیانت و سایر آسیب‌ها خودشان را رها کنند. اتفاقی که ما در نسل جدید بیشتر شاهد آن هستیم.

وی درباره دلیل دیگر افزایش افسردگی در جامعه ایران نیز گفت: همچنین در جامعه ایران هزینه به‌دست آوردن خواسته‌ها بالاست چون زیرساخت مناسب آن وجود ندارد و درنتیجه بخاطر این هزینه افراد از علایق و خواسته‌هایشان می‌گذرند که این خود عامل دیگری در ایجاد افسردگی است.