در حالي رئيس‌کل بانک مرکزي در واپسين روزهاي بهار، وعده بررسي نرخ سود بانکي در شوراي پول و اعتبار را داده بود که اکنون برخي بانک ها، دور جديدي از افزايش نرخ سود را آغاز کرده‌اند.

مهلکه نرخ سود بانکي گويا ديگر براي بانک ها آلارم‌هاي خطر ندارد. زنگ خطري که مدت هاست به صدا درآمده و اتفاقاً، صدايش کم کم دارد براي نظام بانکي ايران عادي مي‌شود؛ اما به همان اندازه که اين زنگ خطر با صداي بلندتري به صدا درمي‌آيد، شوراي پول و اعتبار گويا در خوابي عميق‌تر فرو مي‌رود. البته موضوع به همين سادگي‌ها هم نيست. نظام بانکي نشان داده است که دستور و بخشنامه و دستورالعمل را چندان تاب نمي‌آورد. حداقل براي نرخ سود، اينطور است.

مدت هاست که بانک مرکزي به دنبال راهکاري است که بتواند به صورت منطقي، نرخ سود را تعيين کند؛ اما هر بار، کار به دستور و بخشنامه مي‌رسد؛ در حالي که بانک ها ديگر اوضاع و احوالي ندارند که بتوانند با اين مُسکّن‌ها، خود را اندکي آرام کرده و صورت هاي مالي خود را تراز کنند. واقعيت آن است که زيان‌دهي، ديگر براي بانک ها واژه‌اي ناملموس و شايد هم ناخوشايند نيست؛ چاره‌اي هم ندارند که به آن عادت کنند. يک طرف سپرده‌گذاران هستند و طرف ديگر، مطالبه‌گران. سودهاي موهومي هم که ديگر جاي خود دارد.

وعده سيف در فصل بهار، خزان شد

ولي ا... سيف، رئيس کل بانک مرکزي بهار امسال گفته بود نرخ سود بانکي در سال جاري کاهش مي يابد. وي البته بر اين نکته هم تأکيد کرده بود که مهمتر از کاهش نرخ سود، تعادل در عرضه و تقاضاي نقدينگي در بازار است که بتواند نرخ سود را پايدار نگاه دارد؛ موضوعي که کمتر اکنون به چشم مي‌خورد.

سيف به اين نکته هم تأکيد کرده بود که بانک ها بايد نرخ تمام شده پول را هم کاهش دهند؛ اين هم از آن دست موضوعاتي است که تاکنون نه تنها گامي براي تحقق آن برداشته نشده، بلکه بانک ها برنامه‌اي را هم تا اين لحظه براي اين موضوع اعلام نکرده اند.

بانک ها زيرپوستي نرخ سود را افزايش دادند

گزارش‌ها حکايت از آن دارد که بانک ها خيز دوباره‌اي براي افزايش نرخ سود برداشته‌اند و البته براي اينکه به دور از جنجال عمل کنند، اين بار پکيج‌هاي ويژه را براي مشتريان خاص خود رونمايي مي‌کنند. اگر فردي سپرده‌گذار عادي به شمار آيد و رقمي تا 20ميليون تومان هم داشته باشد، بانک ها همان پکيجي را پيش روي آن قرار مي‌دهند که تقريباً نزديک به سود مصوب شوراي پول و اعتبار و يا شايد يک تا 2 درصد بالاتر از آن باشد.

اما کافي است که مشتري خاص شويد و سپرده‌هاي چند صد ميليوني داشته باشيد، آنگاه اين نرخ براي شما به صورت زيرپوستي افزايش پيدا کرده و پکيج‌هاي ويژه‌اي رونمايي مي‌شود که گاه نرخ را تا 22 درصد هم افزايش مي‌دهد؛ اما اگر سپرده‌گذاري با رقم سپرده بالاي يک ميليارد باشيد، آنگاه ديگر داستان متفاوت مي‌شود. بانک ها تصميم مي‌گيرند که نقدينگي خودشان را از محل سپرده چنين سپرده‌گذاراني که اغلب کسب و کارشان دچار مشکل بوده يا صرفه اقتصادي نداشته است، تأمين کنند بنابراين حتي تا 26 درصد هم البته در قالب‌هاي متفاوت ارائه مي‌دهند؛ اين موضوع البته در مؤسسات مالي و اعتباري مجاز، بيشتر از هر بانک دولتي يا خصوصي ديگري به چشم مي‌خورد.

***

در همين راستا يکي از متصديان بانکي مي‌گويد: بانک ها به هيچ عنوان نمي‌توانند نرخ سود را کاهش دهند، چراکه هر يک از آنها بيم آن را دارند که سپرده‌ها از بانکشان بيرون رود و مشکلاتشان دوچندان شود؛ به خصوص اينکه سايه سنگين رقبا را هم احساس مي‌کنند که ممکن است با نيم تا يک درصد سود بالاتر، سپرده‌گذاران بيشتري را به خود جلب کند و آنها از اين گردونه بي نصيب بمانند.

شوراي پول و اعتبار به دنبال تثبيت نرخ، نه کاهش

در اين ميان يک مقام مسئول بانکي مي‌گويد: شوراي پول و اعتبار ديگر به دنبال کاهش نرخ سود نيست، بلکه با اوضاعي که اکنون مشاهده مي‌شود، قصد اصلي اين است که نرخ سود فعلي را تثبيت کنند؛ بخاطر همين است که هنوز جمع‌بندي خاصي در اين رابطه ارائه نشده است.

حال بايد منتظر ماند و ديد که چه صدايي و در چه زماني از شوراي پول و اعتبار در مورد نرخ سود بانکي بيرون خواهد آمد.