اصفهان که همواره آب و هوای معتدل و خشک را به دلیل ویژگی جغرافیایی نیمه بیابانی خود داشت، اکنون اقلیم گرم و خشک را تجربه می کند و در اثر همین گرمای بی سابقه که با چاشنی خشکسالی نیز همراه شده است، متخصصان علوم خاک در خصوص آلودگی خاک استان به انواع فلزات سنگین هشدار جدی می دهند و سرمنشأ آلودگی آب و هوا در اصفهان را آلودگی خاک می دانند.

به گزارش مهر، محمدعلی حاج عباسی، عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان در حالی وضعیت آلودگی خاک اصفهان را بحرانی اعلام کرد و نقش آن را در تمام ابعاد زندگی انسانی مهم دانست که این موضوع مهم سالیان سال در حاشیه زندگی مردم و مسائل کشوری بوده است، زیرا هیچگاه موضوع آلودگی خاک اصفهان جز برای متخصصان این علوم دغدغه ذهنی مردم و مسئولان نبوده است.

حتی امروز که عوارض بی توجهی به خاک سالم بر زندگی بشری هویدا شده و خود را با آب و هوای ناسالم و همچنین گرد و غبارهای شدید و محصولات غذایی ناسالم نشان داده است هنوز هم در جلسات عریض و طویلی که به این منظور پی در پی برگزار می شود و در مدیریت سلامت آب و هوا ناکام مانده است، موضوع آلودگی خاک اصفهان و عوامل اثرگذار در آن مطرح نمی شود.

در حال حاضر با بحرانی شدن وضعیت آلودگی خاک، متخصصان این علوم ضرورت دیدند که این مسئله برای تمام عموم مردم کوچه بازار تا مسئولان طرح شود تا فکر و چاره ای اندیشیده شود.

خاک اصفهان از شرق تا غرب آلوده است

عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان گفت: اگر آب و هوای سالم می خواهیم باید خاک سالم داشته باشیم.

وی با اشاره به اینکه سلامتی آب و هوا منوط به سلامتی خاک است، ادامه داد: امروز آلودگی خاک در اصفهان آنقدر شدید است که اصفهان همواره شاهد وزش گرد و غبارهای آلوده خواهد بود و تنها به یک مورد اخیر ختم نمی شود.

حاج عباسی با بیان اینکه منشأ ریزگردهای اخیر و وزش شدید گرد و غبارهای در هوای اصفهان داخلی بوده است و سر منشأ آن تالاب گاوخونی است، گفت: شخم های نامساعد و وضعیت مدیریت کشت و جلوگیری از فرسایش خاک و نوع کاشت و... از عوامل اصلی آلودگی خاک در غرب اصفهان است.

وی با اعلام اینکه در شرق اصفهان نیز کمبود پوشش گیاهی و مقدار بارندگی ها از دلایل آلودگی خاک است، اضافه کرد: اگر فکر عاجلی برای نجات زاینده رود و تالاب گاوخونی نشود، به یقین دیگر خاک سالمی نخواهد بود و اگر خاک سالم نباشد آب سالمی هم نخواهیم داشت و هوای سالمی هم برای اصفهان نخواهد ماند.

این عضو هیئت علمی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان با اعلام اینکه اصفهان نباید شهر صنعتی باشد و باید از این حالت خارج شود، ادامه داد: وارد کردن زباله‌های صنعتی و شهری در آب یا خاک و فاضلاب ها از عوامل اصلی آلودگی خاک است.

وی با اشاره به اینکه آلودگی خاک به طور مستقیم بر سلامتی خوراک هم بستگی دارد و باعث آلودگی محصولات کشاورزی می شود، افزود: به دنبال آلودگی خاک شاهد پراکنش ریزگردهای آغشته به فلزات سنگین و سرب و کادمیم و... هستیم که نقش زیادی در بروز بیماری ها دارد.

وی اظهار داشت: در صورتی که خشکسالی تالاب گاوخونی و زاینده رود ادامه یابد شاهد ریزگرد و وزش شدید گرد و غبار در هوای اصفهان، قم، کاشان و تهران نیز خواهیم بود.

این عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی اصفهان افزود: زاینده رود در سال های گذشته که همواره جریان داشت، زباله ها و فاضلاب های صنعتی که حاوی موادی مانند سرب، کادمیم و نیکل بود را با خود به سمت تالاب گاوخونی می برد و این فلزهای سنگین در این سال ها روی هم انباشت شدند.

وی ادامه داد: اکنون که آب چندانی در این تالاب نیست و بخش بزرگی از آن خشک شده است، این مواد انباشته همراه با باد از سطح زمین بلند می شود و به صورت ریزگرد به سمت شهرها و روستاها می رود.

حاج عباسی خشک شدن زاینده رود را یکی از مهمترین عوامل تأثیر گذار بر آلودگی خاک اصفهان خواند و افزود: در گذشته مجتمع های صنعتی بزرگ در کنار این رودخانه و منبع بزرگ آب شکل گرفتند اما اکنون که این منبع، همیشگی نیست دیگر نباید صنایع را گسترش داد.

سیل بیماری ها با آلودگی خاک در اصفهان

یک استاد دیگر دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان، آلودگی خاک را به دو دسته معدنی و آلی تقسیم کرد و گفت: آلودگی خاک با توجه به ازدحام جمعیت و صنعتی بودن هر منطقه متفاوت است و در مناطق صنعتی، آلودگی زیاد و در مناطق کم جمعیت میزان این آلودگی کمتر است.

مجید افیونی به پژوهش‌های انجام شده در رابطه با آلودگی خاک در اصفهان اشاره کرد و افزود: نمونه‌برداری از خاک مناطقی مانند چهار راه تختی، خیابان امام خمینی(ره) و مناطق صنعتی و پر رفت و آمد نشان می‌دهد غلظت آلودگی خاک در این مناطق بالاست.

وی اضافه کرد: به دلیل وجود سرب در بنزین در سال‌های گذشته، غلظت سرب در خاک شهر اصفهان بیش از سایر آلاینده‌هاست. آلودگی خاک با بارش باران به آب‌های زیرزمینی منتقل می‌شود و با وزش باد به صورت ذرات ریز در هوا پراکنده شده و وارد دستگاه تنفسی افراد می‌شود و یا سبب بیماری‌های پوستی می شود.

استاد دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان اضافه کرد: آلودگی خاک می‌تواند باعث بروز بیماری‌های کلیوی، مشکلات تنفسی و مشکلات خونی شود و تأثیرات منفی آن بر کودکان بیشتر از بزرگسالان است.

افیونی با بیان اینکه مردم به آلودگی آب و هوا بیشتر از آلودگی خاک توجه می‌کنند، خاطر نشان کرد: خاک منبع غذایی موجودات زنده است و با آلودگی خاک آلوده سایر منابع مرتبط با آن مانند آب نیز آلوده خواهند شد.

وی با اشاره به اینکه میزان آلودگی خاک اصفهان در مناطق مختلف متفاوت است،‌ ادامه داد: با انجام روش‌های گیاه پالایی و یا شستشوی خاک با مواد ویژه می‌توان آلودگی خاک را از بین برد و یا آن را کاهش داد.

طی یک دهه اخیر، مطالعات و اقدامات اجرایی برای کاهش تأثیرات و نیز عمق آلودگی خاک در اصفهان و شهرهای اطراف آن به فراموشی سپرده شده است که شاید یکی از دلایل اصلی آن را بی اهمیتی مسئولان به وضعیت سلامت مردم و محیط زیست می توان دانست و درست به همین دلیل هیچ اعتبار قابل توجهی نیز برای کنترل آلودگی خاک، تخصیص داده نشده است و هنوز اصفهان اندر خم یک کوچه برای گرفتن حقابه محیط زیستی گاوخونی مانده است تا شاید بتواند کمی از تأثیرات آلودگی خاک، آب و هوا در استان بکاهد.