با قطعي شدن پخش «هفت» عدد برنامه هايي که به شکل روتين در شب هاي جشنواره فجر روي آنتن مي روند به سه رسيد: سينما دو و شب هاي شفاهي به علاوه چند ويژه برنامه ديگر قرار است اين رويداد را پوشش دهند، آن هم در حالي که امسال تعداد فيلم ها کاهش يافته. نتيجه سياست غلط تلويزيون دودي است که به چشم خودش، سينما و بيننده ها مي رود. چرايي اش را در اين گزارش بخوانيد.

پيش درآمد

به گزارش آریا، در سال هاي نسبتا دور رابطه تلويزيون با سينما شکرآب بود تا جايي که در دوران اصلاحات خبر اختتاميه جشنواره فجر محدود مي شد به يک خبر کوچک که آن هم ذيل خبرهاي فرهنگي خوانده مي شد و کسي نمي دانست اصلا جشنواره و اختتاميه چي هست! کم کم سهم جشنواره فيلم فجر در تلويزيون بيشتر و بيشتر شد. بماند که اختتاميه با کلي سانسور روي آنتن مي رود اما اگر مسئولان تلويزيون بيم فشارهاي بيروني را نداشتند، چه بسا تصوير فلان بازيگر خانم و بهمان مهمان با همان پوشش که جزو تشريفات افتتاحيه و اختتاميه شده، روي آنتن مي رفت.

مهران مديري مهمان برنامه هفت

اين يعني جشنواره فجر جاي خود را در تلويزيون باز کرده و ويژه برنامه هاي متعددي به مناسبت آن تهيه و پخش مي شود. در سال هاي گذشته، برنامه «هفت» به تفصيل به متن و حاشيه جشنواره مي پرداخت و علاوه بر آن برنامه هايي چون سينما آي فيلم، سينمايش و نمونه هايي از اين دست به استقبال جشنواره مي رفتند. تازه، بخش هاي مختلف خبري و ويژه برنامه هاي ديگر هم بودند که به سهم خود جشنواره را پوشش مي دادند.

ترافيک، ترافيک، ترافيک

شبکه هاي تلويزيوني امسال هم به شيوه سابق سراغ جشنواره مي روند منتها يک تفاوت اساسي هست: تعداد برنامه هاي تخصصي به مراتب بيش از قبل است. به اين معنا که امسال «هفت» يکه‌تاز نيست و برنامه محوري تلويزيون محسوب نمي شود. همان طور که مي دانيد تکليف «هفت» در دقيقه 90 مشخص شد و مهران مديري اجراي آن را بر عهده دارد. در کنار آن، دو برنامه تخصصي روتين هر شب قرار است روي آنتن باشند: «سينما دو» با اجراي حامد عنقا و «شب هاي شفاهي» با اجراي محمود گبرلو. از آن سو، «شهر فرنگ» حميدرضا مدقق که پنجشنبه ها از شبکه خبر پخش مي شود، ويژه جشنواره خواهدبود.

اين تغيير رويکرد در ميز سينمايي «چشم شب روشن» هم که اجراي آن را اکبر نبوي برعهده دارد و چهارشنبه ها روي آنتن شبکه چهار مي رود، رخ خواهدداد. تا همين جا متوجه شده ايد که در شب هاي جشنواره با ترافيک برنامه هاي سينمايي روبه رو مي شويم. ترافيک وقتي بيشتر مي شود که بدانيم شبکه هاي ديگر هم ويژه برنامه دارند از جمله «سينما آي فيلم» و نمونه هايي از اين دست.

بضاعت محدود جشنواره

احتمالا مي فرماييد چه عيبي دارد تلويزيون براي سينما و جشنواره فيلم فجر سنگ تمام بگذارد، در ظاهر نه تنها ايرادي به اين رويه نيست که بايد به مسئولان تلويزيون دست مريزاد هم گفت. پيش از آنکه به نتيجه بپردازيم، روي يک نکته مهم بمانيم. حتما اطلاع داريد که امسال فيلم هاي بخش سوداي سيمرغ کم شده و روي 23 فيلم مانده است. بليت ها هم پيش فروش شد تا مطمئن شويم قرار نيست بخش هاي جنبي به جشنواره امسال اضافه شود.

در چنين شرايطي لازم است سه برنامه تخصصي هر شب روي آنتن باشد؟ تازه دو فيلم مستند هستند و براي برنامه هاي تلويزيوني اولويت نيستند. وانگهي هر روز فقط سه فيلم در سينماي رسانه نمايش خواهند داشت که به اين ترتيب عملا متريال کافي براي برنامه ها وجود نخواهدداشت. از ياد نبريم که غير از سه برنامه تخصصي که قرار است هر شب به شکل روتين روي آنتن بروند، چهارشنبه «چشم شب روشن» و پنجشنبه «شهر فرنگ» هم هستند و به همين نسبت دست سه برنامه روتين کوتاه مي شود.

افت کيفي برنامه ها

با چنين شرايطي که ذکرش رفت، بديهي ترين نتيجه اي که به دست مي آيد، افت کيفي برنامه هاست. موفقيت ويژه برنامه هاي جشنواره به حضور صاحبان اصلي فيلم ها (کارگردان، بازيگر اصلي و...) بستگي دارد که در ترافيک موجود، عملا امکان حضور آنها در هر سه برنامه نيست. فرض کنيم هفت، سينما دو و شب ها شفاهي هر شب موفق به کشاندن عوامل هر سه فيلم بشوند؛ آيا جذابيت از بين نمي رود؟ اين سينماگران عزيز چقدر حرف براي گفتن دارند؟ آيا بيننده از حرف و چهره هاي تکراري زده نمي شود؟

نمي دانيم با وجود دو برنامه تخصصي سينما دو و شب هاي شفاهي چه اصراري به راه اندازي دوباره «هفت» بود؟ اگر براي معاون سيما اين برنامه ارجحيت دارد، چرا زودتر آن را مهيا نکرد؟ اگر نشده يا نتوانسته، چرا اينچنين عجله اي آن هم با مهران مديري مي خواهد «هفت» را پخش کند؟ و سوال مهم تر؛ وقتي تلويزيون حاضر مي شود يک برنامه را با عجله به آنتن برساند و ريسک آوردن مديري را به قيمت لطمه خوردن «دورهمي» بپذيرد، چرا آن را برنامه اصلي تلويزيون در شب هاي جشنواره نمي کند؟

حراج آنتن

در جشنواره فجر علاوه بر شبکه هاي راديويي و تلويزيوني مطبوعات، خبرگزاري ها و سايت ها هم فعال هستند. تلويزيون در برابر اين رقيب ديرينه مشکل خاصي نداشته چرا که ماهيت فعاليت شان متفاوت بوده است. سر و کله رقيب اصلي يکي دو سال است پيدا شده و امسال با قدرت بيشتر پا به جشنواره خواهدگذاشت: برنامه هاي اينترنتي. اين برنامه ها محدوديت تلويزيون را به لحاظ پوشش و نيز گفته هاي سينماگران ندارند و راحت تر مي توانند از سينماگران ميزباني کنند. اين را بگذاريد کنار رقابت خود برنامه هاي تلويزيون.

نتيجه چه مي شود؟ خيلي از چهره هاي مطرح برنامه برند را انتخاب مي کنند و بقيه مجبورند به عوامل درجه دو و سه رضايت دهند. بي تعارف بگوييم اسم اين کار مي شود آنتن فروشي؛ درست مثل اتفاقي که در طول سال در برنامه هاي مختلف تلويزيون شاهد هستيم که حاضرند براي پرکردن تايم، سراغ چهره هاي تکراري بروند و حرف سطحي تحويل بيننده دهند. تازه اگر همين دست مهمان ها، در روزهايي که رسانه ها به وفور کنار خود مي بينند، ناز نکنند و پز ضدتلويزيوني برندارند!

دودي در چشم سينما

در طول 10 روز برپايي جشنواره، تعدد برنامه هاي تلويزيون باعث مي شود اين رويداد توي بوق و کرنا رود. نتيجه به نفع سينماست يا ضرر؟ تجربه مي گويد گزينه دوم محتمل تر است. برنامه هاي مختلف فيلم ها را نقد مي کنند؛ آن هم نه در بستري درست. هيجان و ترافيک فيلم ديدن باعث مي شود مخاطبان، اهالي رسانه، منتقدان و برنامه سازان تحليلي واقعي نداشته باشند و آن که فيلم را نديده نسبت به آن گارد مي گيرد. اصلا يکي از دلايلي که فيلم هاي جشنواره عمدتا در اکران شکست مي خورند همين هجمه و هيجان کاذب 10 روزه است.

تا حالا فقط يک برنامه به نام «هفت» چنين مي کرده و قرار است دو برنامه ثابت و چندين برنامه متغير ديگر پا در مسير «هفت» بگذارند. مسئولان تلويزيون نمي دانند، همه سينما جشنواره نيست و بايد در طول سال به سينما کمک کرد؟ برنامه ها براي نقد فيلم ها به منتقد نياز دارند. احتمالا فقط يکي دو نفر از سرشناسان راضي به همکاري باشند و بالاجبار دست برنامه ساز به سوي درجه دوها دراز شود که وجودشان براي سينما از هر عامل ديگري مضرتر است.