29فروردین 1396

نصف جهان: بهمن‌ماه سال 95 بود که خبرِ رسیدن ویروس آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان به استان اصفهان در رسانه‌ها منتشر شد. این ویروس برای اولین بار دریکی از روستاهای شرق اصفهان دیده ‌شد که در نهایت به معدوم شدن 70 قطعه از طیور بومی آلوده در آن روستا منتهی گردید. اما این تازه شروع یک داستان طولانی بود.

ویروس آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان تا پایان سال گذشته در نزدیک به 50 کانون بحرانی شیوع پیدا کرد. گسترش حوزه فعالیت این ویروس و اینکه بیماری مزبور از جمله بیماری های مشترک بین انسان و حیوان بوده و قابل سرایت به انسان است، موجی از نگرانی را برانگیخت و کمیته مقابله با آن در استان تشکیل شد.

29 فروردین ماه امسال استاندار وقت اصفهان در یک نشست خبری ابعاد جدیدی از عمق فاجعه را تشریح کرد و گفت که بیشترین تلفات در حوزه آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان متعلق به استان اصفهان است چراکه بیشترین میزان تولید مرغ یعنی 24/5 میلیون قطعه مرغ مربوط به استان ماست. رسول زرگرپور به این هم اشاره کرد که بیش از 200 هزار قطعه مرغ بومی و 570 تن تخم‌مرغ معدوم‌سازی شده است. به گفته او، با این اقدامات آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در استان مهار شده است. همزمان مدیرکل دامپزشکی استان اصفهان هم در گفتگویی جداگانه اعلام کرد که اقدامات علیه آنفلوآنزای پرندگان مؤثر واقع شده و از 44 کانون بیماری، فقط دو کانون به صورت فعال باقی مانده است.

اظهارات این مقامات استانی اما همه چیز نبود. از ابتدای امسال تا همین امروز، بارها و بارها در رسانه ها درباره این بیماری خطرناک و خساراتی که به اقتصاد استان اصفهان زده است بحث شده و مقامات متعددی درباره آن اظهار نظر کرده اند. فقط در یک قلم، خرداد ماه امسال رئیس کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی اصفهان اعلام کرد که آنفلوآنزا صد میلیارد تومان به اقتصاد استان اصفهان خسارت وارد کرده است. چند ماه بعد و در روزهای آخر زمستان هم مدیرکل دامپزشکی استان اصفهان اعلام کرد صنعت مرغداری اصفهان به دلیل شیوع آنفلوآنزای پرندگان خسارت ۶۰ میلیارد تومانی دیده است.

تحت کنترل است

با توجه به اینکه حدود ۲۲ تا ۲۳ میلیون قطعه طیور در استان اصفهان در حال پرورش است، سیاست مسئولان ارشد استان در قبال اطلاع رسانی پیرامون بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان عمدتاً در دو گزینه خلاصه می شد؛ یکی اینکه به مردم و خسارت دیدگان اطمینان داده شود بیماری تحت کنترل است و دوم اینکه خسارت وارده آنقدرها چشمگیر نیست. در راستای همین سیاست بود که زرگرپور در خردادماه سال جاری به گزارش ارائه شده در خصوص وضعیت بیماری آنفلوآنزای مرغی در اصفهان اشاره کرد و افزود: بر اساس آخرین آمار، از ابتدای اردیبهشت ماه تاکنون هیچگونه موردی از این بیماری گزارش نشده و به نوعی تحت کنترل است. او این را هم گفت که خوشبختانه با اقدامات صورت گرفته، این بیماری که می‌توانست خسارات و ابعاد بزرگی داشته باشد به خوبی کنترل شد و سال گذشته از ۲۴ میلیون قطعه مرغ در استان تنها سه میلیون معدوم شد که این اقدامات قابل قدردانی است. این اما در حالی بود که مشاور کمیسیون کشاورزی اتاق بازرگانی اصفهان با اشاره به آمار کلی معدوم سازی پرندگان مبتلا به بیماری (و نه فقط مرغ) اعلام کرد در سال گذشته، ۱۴ میلیون قطعه انواع ماکیان در اصفهان معدوم شده است.

آغاز سرما، آغاز هشدار

ورود به فصل گرما و کاهش تدریجی حوزه نفوذ ویروس آنفلوآنزای پرندگان باعث شد تا این بیماری به تدریج از تیررس رسانه ها خارج شود و مسئولین هم برای مدتی آن را فراموش کنند. البته مدیرکل دامپزشکی استان اصفهان پیش از رسیدن فصل تابستان هشدار داده بود که ویروس آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان هنوز هم در طبیعت وجود دارد و برای مقابله با آن باید همیشه یک گام جلوتر بود اما این هشدار فقط یک طرف قضیه را شکل می داد در حالی که اتفاق مهم هنوز از راه نرسیده بود. همین مقام مسئول در مهرماه اعلام کرد از اردیبهشت تا آن تاریخ هیچ موردی از آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان گزارش نشده است اگرچه خود او هم خوب می دانست با سرد شدن تدریجی هوا در ماه های پیش رو، قضیه ابعاد تازه ای به خودش می گیرد.

هفتم آبان اداره کل دامپزشکی استان اصفهان هشدار داد که با شروع فصل مهاجرت پرندگان از سرزمین های شمالی به سمت جنوب و غرب آسیا به ویژه در کشور و استان اصفهان، خطر بروز آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان وجود دارد. ده روز بعد، هشدارهای این اداره کل جدی تر شد و صحبت از «آمادگی گسترده برای مقابله با شیوع احتمالی ویروس آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان» به میان آمد. همچنین گفته شد کلاس های آموزشی برای کسانی که با طیور در ارتباط هستند در دستور کار قرار گرفته و ستاد مقابله با این بیماری نیز با حضور دستگاه‌های مختلف استانی تشکیل شده است.

بیستم آبان از تولیدکنندگان طیور خواسته شد همکاری لازم را با بازرسان داشته باشند و از هرگونه جابه جایی طیور و کود مرغی بدون مجوز دامپزشکی و خرید پرندگان زنده از دوره گردها خودداری کنند. همچنین به مرغداران توصیه شد در صورت مشاهده نشانه‌های بیماری و تلفات غیرعادی در جمعیت طیور خود، به اداره کل دامپزشکی استان یا شبکه های دامپزشکی شهرستان ها برای انجام اقدامات فوری اطلاع دهند.

آرام آرام شدت هشدارها درباره این بیماری به قدری بالا رفت که اداره کل دامپزشکی از مردم به ویژه تولیدکنندگان مرغ، پرورش دهندگان بوقلمون، شترمرغ، کبک و بلدرچین خواست تا اجازه ورود هیچ شخصی به مزرعه خود را ندهند مگر اینکه دوش بگیرد و لباس‌های اولیه خود را از تن خارج کند. در عین حال گفته شد رفت‌ و آمد به مزرعه باید به حداقل ممکن برسد و هیچ پرنده آزاد پروازی اعم از گنجشک و کلاغ نباید به انبار طیور مزرعه وارد شود، در زمان کنترل هم نباید هیچ خودرویی به مزرعه ورود و خروج داشته باشد مگر اینکه قبل و بعد از ورود و خروج به صورت کامل ضدعفونی شود.

افزایش حساسیت ها درباره این بیماری نشان می داد که مقامات اصفهان به شدت نگران شیوع گسترده این بیماری مشترک بین انسان و حیوان در فصل سرما و بروز خسارت های فراوان به استان هستند.

بحران از راه می رسد

تا ماه آذر هنوز نشانه واضحی از شیوع آنفلوآنزای فوق حاد در میان نبود و اگر هم چیزی در سطح مرغداری های استان یا بین ماکیان دیده می شد، ابتلای چشمگیر یا یک بحران تمام عیار نبود اما با آغاز فصل زمستان،

نگرانی هایی که از ماه ها قبل درباره آن هشدار داده شده بود محقق شد و موج دوم آنفلوآنزای پرندگان، استان اصفهان را درنوردید.

تا چهارم دی ماه خبری از آنفلوآنزا نبود و حتی معاون بهبود تولیدات دامی سازمان جهادکشاورزی استان اصفهان گفت که برنامه‌ریزی دقیقی برای برخورد جدی با عوامل ایجاد و گسترش بیماری آنفلوآنزای پرندگان صورت گرفته است تا شاهد شیوع این بیماری در سطح استان نباشیم اما با نزدیک شدن به نیمه دی ماه، کانون های بیماری یک به یک خودشان را نشان دادند. 14 دی ماه رئیس اتحادیه مرغ تخمگذار اصفهان اعلام کرد: «اصفهان هم اکنون پنج کانون آلوده به آنفلوآنزا دارد که چهار مورد از این کانون ها در خمینی شهر و یک کانون در گلپایگان است که اگر شیوع به تیران و نجف آباد برسد، باید ۵۰ واحد مرغداری تعطیل شود که بروز این مسئله، یک فاجعه بزرگ است.»

اطلاع رسانی درباره میزان شیوع آنفلوآنزا در نیمه دوم سال هم مثل نیمه اول به همان شکل قطره چکانی بود با این تفاوت که گسترش بیماری در فصل سرما، مسئولین بیشتری را درگیر این بیماری کرد. 21 دی ماه رئیس اداره محیط زیست طبیعی استان اصفهان با توجه به شیوع آنفلوآنزای حاد پرندگان در استان اعلام کرد که تاکنون وجود لاشه‌های پرندگان از نوع کلاغ و قمری خانگی در اصفهان و شاهین شهر گزارش شده است. اداره

محیط زیست استان اصفهان هم در این خصوص اطلاعیه‌ای صادر کرد و در آن از شهروندان خواست با توجه به شیوع آنفلوآنزای حاد پرندگان، چنانچه در محلی لاشه پرندگان را مشاهده کردند بدون جابه جایی آن پرنده موضوع را به اداره محیط زیست و یا دامپزشکی اطلاع دهند.

چهارم بهمن مدیرکل دامپزشکی استان اصفهان با اشاره به شناسایی ۲۲ کانون درگیر بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان اعلام کرد که میزان خسارت صنعت مرغداری استان اصفهان از این بیماری ۶۰ میلیارد تومان برآورد شده است. نهم بهمن رئیس شبکه دامپزشکی شهرستان گلپایگان از معدوم‌سازی27 درصد از مرغ‌های تخمگذار در این شهرستان خبر داد و گفت که در استان اصفهان کمتر از یک میلیون مرغ معدوم شده‌اند که عمده آن در شهرستان گلپایگان بوده است؛ همچنین از 25کانون آنفلوآنزای استان، 15کانون آن در شهرستان گلپایگان است. یک روز بعد، دبیر انجمن مرغداران اصفهان، ‌مرغ ها و جوجه های رنگی که در واحدهای غیرمجاز پرورش پیدا می کنند را عامل اصلی شیوع آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان دانست. همزمان، رئیس شبکه دامپزشکی شهرستان اصفهان با بیان اینکه در اصفهان 25 کانون بیماری شناسایی شده‌اند، گفت: تاکنون خسارت طیور معدوم‌شده به خسارت دیدگان پرداخت شده و نخستین مورد بیماری در شهر اصفهان در محدوده پل تمدن و در یک باغ مشاهده شد که 15 مورد طیور در این باغ معدوم شدند.

24 بهمن گزارشی منتشر شد مبنی بر اینکه 400 قطعه لاشه مرغ تلف شده در کنار رودخانه ای در یکی از روستاهای گلپایگان رها شده است. بعد از آنکه با نمونه برداری از لاشه ها مشخص شد آنها به بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان مبتلا بوده اند، لاشه ها در شرایط مناسب معدوم و محل ضدعفونی شد.

26 بهمن رئیس اداره محیط طبیعی حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان اعلام کرد همزمان با شیوع و گسترش بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان، گشت‌های زیست‌محیطی تشدید شده‌ است. بعضی گزارش ها نیز از مشاهده هشت لاشه کلاغ در فلاورجان حکایت می کرد. همزمان، مدیرکل دامپزشکی استان اصفهان اعلام کرد کانون های آلوده به ویروس آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان از آذر امسال با آغاز موج دوم این بیماری در شهرستان های گلپایگان، نجف آباد، خمینی شهر و کاشان شناسایی شده اند در حالی که گلپایگان با توجه به داشتن مرغدانی های غیرمجاز، با 16 کانون بیشترین درگیری را با این بیماری داشته است. وی بابیان اینکه تاکنون یک میلیون و 150 هزار قطعه مرغ مبتلا به آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان شامل 215هزار قطعه مرغ بومی و بقیه تخمگذار در کانون های آلوده شناسایی و معدوم شده است اظهار کرد: به همین دلیل باید دو میلیارد تومان خسارت به مرغداران پرداخت شود.

30 بهمن ماه رئیس شبکه دامپزشکی شهرستان کاشان اعلام کرد: افزون بر 210 هزار قطعه مرغ آلوده به منظور مقابله با بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در این شهرستان معدوم شده است. به گفته وی، کانون بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در پنج واحد از مرغداری های صنعتی کاشان بود که یکی از آنها به صورت غیرمجاز فعالیت می کرد.

فروکش کردن بیماری

بهمن سال 96 هم مثل بهمن سال 95، اوج گسترش بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در اصفهان بود. نزدیک شدن به پایان سال و گرم شدن هوا در واقع عبور از بحران بزرگی بود که در بهمن ماه نشانه های آن به شکل تمام عیار، بسیاری از بخش های استان اصفهان را درگیر خود کرد. اسفند اما اوضاع کمی آرام شد و به رغم آنکه دهم این ماه گفته شد 207 مرغ گوشتی، کبوتر و بلدرچین در یک واحد پرنده فروشی در نزدیکی یکی از بازارهای اصفهان معدوم و محل هم ضدعفونی شده است، به طور کلی فرصتی به دست آمد تا خسارات بیماری در ماه های قبل مورد ارزیابی دقیق تری قرار بگیرد.

دومین روز این ماه مدیرکل دامپزشکی استان اصفهان اعلام کرد که در حال حاضر ۳۴ کانون بیماری آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان در استان اصفهان شناسایی شده که خسارت این واحدها تا دو میلیارد تومان برآورد شده است. به گفته او بزرگ ترین کانون این بیماری در گلپایگان بوده و علاوه بر آن، شهرستان های اصفهان، آران و بیدگل، خمینی شهر، گلپایگان، لنجان، نجف آباد، فریدونشهر، اردستان و کاشان هم درگیر این بیماری شده اند. همچنین گفته شد تاکنون یک میلیون و ۲۰۰ قطعه طیور در استان اصفهان معدوم شده است.

درباره وضعیت در گلپایگان، معاون سلامت اداره کل دامپزشکی استان اصفهان روز 20 اسفند از خسارت میلیاردی آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان به گلپایگانی ها سخن گفت و اینکه امسال بر اثر آنفلوآنزا حدود 500هزار قطعه مرغ تخمگذار در شش واحد صنعتی این شهرستان معدوم شد.

ابتدای اسفند ماه هم معاون سلامت اداره کل دامپزشکی استان اصفهان با ارائه اطلاعات تکمیلی گفت که 966هزار قطعه مرغ تخمگذار در 19واحد صنعتی و 207هزار قطعه مرغ در 15واحد بومی دچار بیماری شدند و علاوه بر آن، 62تن تخم مرغ، 81تن نهاده، 33هزار عدد کارتن و 173هزار عدد شانه تخم مرغ هم معدوم شده است.

اوضاع در سال 97

همانطور که امتداد گسترش آنفلوآنزا از سال 95 به سال 96، اصفهان را در زمستان امسال درگیر بحران بزرگی کرد، این احتمال می رود که سال 97 نیز درگیری با آنفلوآنزای فوق حاد پرندگان به یکی از دلمشغولی های عمده تولیدکنندگان و متولیان دولتی در استان اصفهان تبدیل شود. اما آیا آنها از اتفاقات سال گذشته و امسال درس گرفته اند؟ آیا برنامه های جدی و کاربردی به منظور کنترل همیشگی این بیماری در سال آینده اتخاذ خواهد شد؟