انتظارها، واکنش‌ها و گمانه‌زنی‌های چند ماهه مخاطبان تلویزیون نسبت به ماجراهای پایتخت 5، سرانجام با پخش قسمت‌ هفدهم این سریال به اوج خود رسید. از مدت‌ها پیش اعلام شده بود معمولی‌های داستان پایتخت در پنجمین سری ماجراهای خود قرار است با هیولای خاورمیانه، یعنی داعش روبه‌رو شده و ماجراهایشان در سوریه و نزدیکی جبهه‌های مقاومت علیه این گروه تکفیری روایت شود.

آنچه در طول دو شب گذشته در این مجموعه شاهد بودیم و بخصوص سکانس‌های اسارت زنان و بچه‌ها، تصویری ملموس، دقیق و واقع‌بینانه از هیولایی بود که سال‌هاست به جان منطقه افتاده و بی‌شک اگر پایداری جبهه مقاومت و رشادت‌های جوانان مدافع حرم نبود، شاید این روزها مجبور بودیم در خاک وطن با داعش بجنگیم. پایتخت 5 نمودی از این رشادت‌ها و دلیری‌ها بود و در طول دو قسمت آخرش که معمولی‌ها در چنگال داعش گرفتار آمده بودند، مخاطبان تلویزیون را به شکلی بی‌واسطه‌تر با ماهیت این گروه جهنمی آشنا کرد. تصویری که مورد توجه گروه‌های گوناگون مردم، هنرمندان و چهره‌های سرشناس سیاسی واقع شد، هشتگ‌هایی چون پایتخت 5، حوری، چکمه داعش، مدافعان حرم و ... را در فضای مجازی داغ کرد و تحسین همسران و خانواده‌های شهدای مدافع حرم را در پی داشت.

مثل یک رباعی

سکانس‌های تکان‌دهنده و دلهره‌آور گرفتار آمدن پایتختی‌ها در بند نیروهای داعش در قسمت هفدهم این سریال، واکنش‌های زیادی را در فضای مجازی به دنبال داشت. شبکه‌های اجتماعی پر شد از پیام قدردانی و ادای دین هنرمندان، سیاستمداران، چهره‌های مشهور و حتی کاربران عادی به شهدای مدافع حرم و خانواده‌هایشان.

همسر شهید محمد بلباسی از مدافعان حرم در استوری اینستاگرامش چنین نوشت: بچه هام جواب سوال‌هاشون رو گرفتند. خیلی دمتون گرم.

المیرا شریفی مقدم، گوینده خبر هم در اینستاگرامش نوشت: چند دقیقه نفسگیر و پر از فکر در یک سریال... چهره‌های کریه و وحشتناک داعشی‌ها رو دیدید؟ فیلم بود، نزدیک ما نبود، اما خیلی‌ها از نزدیک لمسش کرده‌اند. ما با تصویرش ترسیدیم، اما هزاران هزار نفر عزیزانشون به دست همین وحشی‌ها کشته شدند یا به بردگی رفتند. هر مرد و زنی جلوی اینا می‌ایسته، شجاع‌ترینه. که اگه نبودند، فیلم نبود، واقعیتِ همین تهران بود و الان توی هزار تا سوراخ پنهان شده بودیم. گاهی میان خنده ها، به فکر فرورفتن لازمه.

کوروش سلیمانی، بازیگر سینما و تلویزیون نیز در صفحه شخصی‌اش نوشت: بعد از مدت‌ها، امشب یک تعلیق درجه یک در تلویزیون ایران... تبریک به سیروس مقدم عزیز و خسته نباشید و دست مریزاد به دوستان عزیز و هنرمندم در سریال پایتخت 5 ... این شب‌ها درجه یک بودید، اما دیشب درخشان بودید، عالی... .

سیدحسین نقوی حسینی، سخنگوی کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس در توییتر خود درباره سریال پایتخت 5 و تاثیر‌گذاری آن نوشت: امشب حس مشترک تمام ایرانیان و مخاطبان سریال پایتخت 5 احساس امنیت و دعا برای شیران علوی و تشکر از مدافعان حرم بود. در یک جمله باید گفت مدیون شماییم شهیدان.

مهرداد میناوند، فوتبالیست سابق تیم ملی هم در صفحه اینستاگرامش نوشت: دیشب فقط یک سکانس از سریال طنز پایتخت نفسمان را در سینه حبس کرد و تنمان را لرزاند. چی در این دل شهید بود که در وسط معرکه واقعی حتی ذره‌ای ترس هم در وجودش نیست.

هومن حاجی‌عبداللهی، بازیگر نقش رحمت نیز در این خصوص در اینستاگرامش نوشت: با این که خودم توی این کار بازی کردم، ولی خودم داشتم سکته می‌کردم.

وحید یامین پور، مجری تلویزیون هم توییت کرد: پایتخت 5 مثل یک رباعی عمل کرد. داره با مصرع آخرش هیجان‌زده‌مون می‌کنه.

حمید رسایی، نماینده سابق مجلس شورای اسلامی هم این متن را منتشر کرد: سریال پایتخت امشب نشون داد که اگر مدافعان حرم نبودند، به جای شادی، تفریح، مهمونی، پخت و پز برنج ایرانی و سفارش لباس شب، ناموس ایرانی باید زیر چکمه داعش وحشی می‌لرزید... ادای احترام کنیم به خانواده شهدا و برای شادی روح شهدای مدافع حرم، صلوات.

مهدی محمدی، کارشناس مسائل سیاسی هم توییت کرد: می‌دانستم فیلم است اما وقتی کودک ایرانی جلوی پای وحشی داعشی صورتش را روی خاک گذاشت، تمام وجودم لرزید. رحمت خدا به شیرمردانی که باعث شدند داعش برای زن و طفل ایرانی فقط یک فیلم باشد.

کاربران عادی فضای مجازی هم واکنش‌های زیادی به قسمت‌های پایانی پایتخت داشتند.

علی جعفری در کانال تلگرامی‌اش نوشت: پایتخت 5 را به مثابه «روایت فتح» شب‌های دهه 60 تلویزیون ایران درک می‌کنم. تصور نمی‌کنم اگر شهید سیدمرتضی آوینی قرار بود روایت فتحی برای این شب‌های تلویزیون بسازد چیزی غیر از آنچه در قسمت17 دیدیم از آب درمی‌آمد. فارغ از همه انتقاداتی که مثل هر اثر هنری می‌توان وارد دانست، این قسمت ویژه پایتخت در آستانه سالگرد شهادت سیدمرتضی آوینی یاد و نام روایت فتح او را در تلویزیون ایران زنده کرد.

مجتبی توکلی نیز در اینستاگرامش نوشت: ماندند مدافع حرم تا داعش، ناموس تو را خطابِ حوری نکند. در قسمت هفدهم سریال پایتخت، لحظات دردناک و تکان‌دهنده‌ای از رذالت و پستی نیروهای تکفیری به نمایش گذاشته شد که خون هر مرد غیوری را به جوش می‌آورد.

این صحنه بخوبی نشان داد مدافعان غیور و دلاور حرم چه صحنه‌های تلخی را به چشم دیدند و غیرتشان اجازه نداد هیچ حرامی‌ای نگاه ناپاک به ناموس شیعه داشته باشد.

کاربری به نام ارمیا توییت کرد: حججی‌ها، ما رو ببخشید که هنوز نتونستیم به دنیا بفهمونیم اگر شماها نبودید الان همه نوامیس حوری بودن در محضر دواعش‌... .

زینب حسنی نیز نوشت: بعد از پایتخت5 یه نگاه پر استرسی به دختر و همسرم انداختم. خدارو از بابت امنیت و آرامشی که داریم، شکر کردم.

منصور امینی هم توییت کرد: فکر کنم چند میلیون ایرانی با دیدن این قسمت از سریال پایتخت با اعماق وجودشان فهمیدند که اگر مدافعان حرم نبودند، زن و بچه‌های ایرانی این طور اسیر چنگال حرامی‌های داعشی می‌شدند!

تصویری تکان‌دهنده و تاثیرگذار

مسعود بهبهانی‌نیا، فیلمنامه‌نویس

گرچه فیلم سینمایی «به وقت شام» ساخته ابراهیم حاتمی‌کیا که این روزها در حال اکران است کمی زودتر از مجموعه پایتخت به موضوع داعش و نمایش تصویر داعشی‌ها پرداخت، با این حال بیان این موضوع برای مخاطبان تلویزیون و کسانی که هنوز آن فیلم را ندیده‌اند مقوله‌ای تازه محسوب می‌شد. تصویری که این شب‌ها از گروه داعش در تلویزیون دیدیم، تصویری تکان‌دهنده‌ بود که نمایشش مخاطبان را درگیر کرد و یک تصویر واقعی از آن رعب و وحشت و خشونت و ددمنشی‌های داعشیان به مخاطبان به نمایش گذاشت. از این حیث پایتخت موفق عمل کرده است. البته از آنجا که پایتخت سریالی طنز است، سفر آنها به خارج از کشور و پرداختن به حیطه‌های دیگر انتقادهایی را از سوی برخی تماشاگران سریال به دنبال داشته و برخی معتقدند پایتخت از حدود خودش خارج شده است. با این حال من معتقدم پایتخت هوشمندانه با همراه کردن زن و فرزندان و تناقضی که میان آنها و فضای خشن جنگ و داعش وجود داشت، به بعد درام ماجرا قوت بخشید و آن وحشت و رعب را در جهت تاثیرگذاری روی بینندگان دوچندان کرد. به نظرم پایتخت توانست تاثیر خوبی روی مخاطبان بگذارد و من از تماشای این مجموعه راضی بودم.

پرداخت درجه یک به داعش

پروانه معصومی، بازیگر

در طول این شب‌ها مجموعه پایتخت را دنبال کرده و دوستش داشتم. اساسا حس می‌کنم این مجموعه توانست به شکلی راحت، موفق و درجه یک به مفهومی به نام داعش پرداخته و آن را برای مخاطبان نمایش دهد.

تصویری که از این گروه خرابکار در دل مجموعه پایتخت دیدیم، بسیار تاثیرگذار بود و به لحاظ تکنیک‌های هنری و بازیگری و کارگردانی‌اش هم حرف‌های زیادی برای گفتن داشت که مفصل است و باید در فرصتی مناسب به آن پرداخت. به طور خلاصه این‌طور می‌گویم که این مجموعه موفقیت عمومی را در پی داشته و در میان دیگر آثار پخش شده در تلویزیون اثری قابل دفاع و سربلند بود.

تصویر واقعی مقاومت در خانواده‌های ایرانی

انسیه شاه‌حسینی، فیلمساز

سریال پایتخت به بهترین شیوه ممکن، طنز را در تلویزیون مطرح می‌کند و به‌شخصه شاهد بودم سال گذشته وقتی می‌گفتند قرار است پایتخت پخش نشود، بسیاری از مخاطبان ناراحت شدند. این مجموعه به عضوی از هفت‌سین نوروز مردم تبدیل شده و جالب است که چطور توانسته پیچیده‌ترین، تلخ‌ترین و تاریخی‌ترین اتفاق منطقه را در قصه سریالی طنز وارد کند و از آن سخن بگوید. این کار آسانی نیست. در تراژدی طور دیگری می‌توان مساله داعش را مطرح کرد، در حالی که مخاطبان تلویزیون، مخاطبانی به‌اصطلاح نوروزی هستند و هیچ‌کس تصور نمی‌کرد بتوان در یک داستان طنز، از داعش سخن گفت و به شکلی صحیح به آن پرداخت. به عنوان کسی که سال‌هاست داعش را از نزدیک احساس کرده‌ام، در این شب‌ها شاهد بودم مجموعه پایتخت در حد و اندازه شخصیت‌های خود توانست خیلی خوب به موضوع داعش بپردازد و از عهده این کار سخت بربیاید. باید توجه کنیم که نویسنده این مجموعه برای تلفیق تراژدی و طنز داستان مسیری سخت در پیش داشته است و زحمتشان کاملا مشهود بود. پایتختی‌ها نمودی از جامعه ایران هستند؛ به وقتش می‌خندند و بموقع گریه می‌کنند. در ایران هم می‌بینیم هرچند افراد مختلف جامعه باهم اختلافاتی دارند، اما وقتی ماجرایی چون پلاسکو یا سانچی رخ می‌دهد، همه باهم به یک خانواده تبدیل می‌شوند. پایتخت وقتی از هیولایی به نام داعش حرف می‌زند، مخاطبانش را به گریه نمی‌اندازد اما خون و غیرتشان را به جوش می‌آورد. زنان داستان پایتخت هم دکور یا ماکت نیستند؛ همه در ماجرا درگیرند و بنابراین مخاطبان با آنها همراه می‌شوند. پایتخت امسال سرافراز شد و به نوبه خودم به عوامل سریال پایتخت و سازمان اوج خسته نباشید می‌گویم.

قصه‌ای فراتر از مرزها

محمود گبرلو، مجری و منتقد

واقعیت این است که بسیاری از ما تاکنون هیچ‌گاه از نزدیک داعش را ندیده و با آنها برخوردی نداشته‌ایم؛ تنها در اخبار نامشان را شنیده و تصاویرشان را دیده و از گوشه‌ای از خشونت‌هایشان اطلاع پیدا کرده بودیم. در طول شب‌های گذشته که مجموعه پایتخت 5 را می‌دیدم، از ساختارش لذت بردم و پسندیدم. ترس و وحشت از جریان مخربی که دارد بر علیه مسلمانان فعالیت می‌کند، در دل قصه پایتخت مشهود بود و این حس را به شکلی موفق برای مخاطبان ایجاد می‌کرد. پایتخت مجموعه‌ای همه‌پسند است که زبانی روان دارد و به همین جهت با مخاطبان به خوبی ارتباط برقرار می‌کند. حس کمدی‌اش هم درست است و در همین قالب کمدی، حرف‌های جدی‌اش را می‌زند. دستاورد پایتخت در سری جدید پخشش این بود که از مرزهای ایران فراتر رفت و قصه‌ای را روایت کرد که به شکلی واضح و روشن، به بیان خباثت‌ها و خشونت‌ها و ظلم و تجاوز داعشیان پرداخت. آنچه از پایتخت دیدیم، اثری سربلند بود و به لحاظ تکنیک و فرم و قاب‌بندی‌ها و ریتمی هم که برای داستان انتخاب کرده بود، توانست آن دلهره را بیشتر منتقل کند. از این جهت پایتخت را موفق می‌دانم.

بسیار طبیعی و واقعی عمل کردند

محمدرضا ورزی، کارگردان

من اصولا سیروس مقدم را در مقام کارگردانی قبول دارم و بخش عمده‌ای از آثاری که در این سال‌ها تولید کرده را خوب می‌دانم. پایتخت‌هایی که او تاکنون برای تلویزیون ساخته، همه از جمله آثار خوب بوده‌اند و در این سری اخیر هم که مربوط به داعش بود، توانست بسیار طبیعی و واقعی عمل کند و کارش قابل تجلیل است.

من کارش را بسیار پسندیدم و با این حال شنیده‌ام که ایراداتی هم از مجموعه‌اش گرفته‌اند. متاسفانه کار ما به حرفه‌ای تبدیل شده است که در آن هر کاری کنی، کسی چیزی می‌گوید و نظری می‌دهد. ما باید بخش پر لیوان را ببینیم. به نظرم مقدم و گروهش کار واقعا پرزحمتی انجام دادند. برای مثال به صحنه‌های مربوط به نفربر اشاره می‌کنم؛ فیلمبرداری با آن تعداد بازیگر آن هم داخل نفربر کار آسانی نیست و می‌توان تصور کرد که آنها چه سختی‌هایی را متحمل شده‌اند. به تکنیک‌های کارگردانی مقدم هم در طول دو قسمت آخر اشاره می‌کنم که بسیار حرفه‌ای و با ساختاری سینمایی عمل کرده و نباید با نقدهای بیجا ارزش کارش را پایین بیاوریم. من از جانب خودم به ضرس قاطع به شما می‌گویم مقدم کارگردان بسیار خوبی است، تدوین و دکوپاژ را بدرستی می‌شناسد و پایتخت هم از ویژگی‌های همیشگی کارهای او خالی نیست. علاوه بر این، بازی بازیگران مجموعه هم بسیار خوب و تماشایی بوده است. محسن تنابنده در صحنه‌ای که با دیدن داعش تشنج می‌کرد، عالی بازی کرد؛ ریما رامین‌فر چون همیشه فوق‌العاده بود و بهرام افشاری و هومن حاجی عبداللهی و دیگران هم خوش درخشیدند. حتی بازی بچه‌های مجموعه هم خوب بود و من از این سری پایتخت راضی بودم.

بیان موضوعی مهم با زبانی نرم

منوچهر اکبرلو، منتقد

جدای از این قضیه که از لحاظ باورهای سیاسی به روابط‌مان با کشورهای خاورمیانه اعتقادی داشته باشیم یا نه، از منظر هنری به عقیده من چند قسمت اخیر مجموعه پایتخت 5 به نسبت ساخته‌های مشابه تلویزیونی و حتی دیگر فیلم‌های اکشن، نمره بسیار قابل قبولی می‌گیرد. این‌که در دل یک مجموعه طنز و مفرح، ناگهان فضا اینچنین دچار تعلیق و کشش شود، معمولا در مجموعه‌های تلویزیونی ایرانی خیلی پیش نمی‌آید. گرچه پایتخت در فیلمنامه دچار کاستی‌هایی هست و مثلا داستانک‌ها و ماجراهای فرعی کم دارد و مسیر داستانی آن در هر قسمت به درازا می‌کشد، با این حال کارگردانی مجموعه این نقص را جبران کرده است و می‌بینیم که کشش و تعلیق لازم را برای ادامه همراهی مخاطب به سرانجام موفقی می‌رساند.

نکته مهم این است آنچه در این چند قسمت پایانی دیدیم، همان چیزهایی بود که دائما از زبان سیاستمداران شنیده بودیم. این چند قسمت پایتخت مصداق بسیار خوبی در خصوص این صحبت‌ها بود و نشان داد هرچه موضوعات با زبان نرم‌تری مطرح شوند، تاثیرگذارتر خواهند بود و همه را درگیر خود خواهند کرد.