وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در اختتامیه نخستین جشنواره تولید محتوای مجازی، درباره فیلم های نماینده ایران برای معرفی به آکادمی اسکار گفته است: «نگاه ما این است که آثار ارزشی تر در این جشنواره و سایر جوایز بین المللی حضور پیدا کند، اما انتخاب نماینده برای حضور در اسکار، ساز و کاری دارد و برای انتخاب آن عناصری تعیین می شوند، داورانی هم هستند که باید بررسی کنند و از نظر فنی و محتوایی این مسئله را تایید کنند. وزارت ارشاد در این مورد دخالت مستقیمی ندارد، با این حال اگر فیلم هایی مانند «ایستاده در غبار» به اسکار بروند، هم از نظر فنی و هم از نظر محتوایی اتفاق باارزشی است».

با توجه به اینکه این روزها صحبت از آثار سینمایی خوش اقبال برای رسیدن به آکادمی اسکار ، داغ داغ است و از زمان اعلام شده توسط مسوولان بخش بین الملل سازمان سینمایی برای معرفی کاندیداهای ایرانی راهی اسکار هم مدتی گذشته، همینطور صحبت های وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی که نظر خود در مورد فیلم منتخب برای رفتن به اسکار را اعلام کرده است، همه چشم انتظار شنیدن نام گزینه های پیشنهادی هستند. گمانه زنی های مختلفی هم از جانب مسوولان سینمایی و هم از جانب فیلمسازان و منتقدان صورت گرفته است و حالا باید منتظر تصمیم نهایی شورای انتخاب باشیم. اینکه فیلم های منتخب باید چه ویژگی هایی داشته باشند، برگرفته از فرهنگ و خصوصیات بومی ایران باشند یا نه و سوالات بسیاری از این دست، در رسانه های مختلف مطرح می شود. سال گذشته با اینکه کمی دور از ذهن بود، فیلم سینمایی «محمد(ص)» به آکادمی اسکار معرفی شد که موفقیتی هم به دست نیاورد! روز گذشته بانی فیلم در گزارشی با همین محتوا با برخی کارشناسان درباره پاسخ این سوالات گفت و گویی کرده بود و افراد مختلف، نظرات متفاوتی هم داشتند.

علیرضا رئیسیان در مورد اولویت انتخاب فیلم ها و شاخص های استاندارد برای گزینش صحیح، توضیح داد: «برخلاف عده ای که اعتقاد دارند فیلم های منتخب باید از مضامین ارزشی ایرانی و مفاهیم انقلابی و… برخوردار باشند، من فکر می کنم ارتقای فیلم های سینمایی ایرانی خیلی مهم تر است. اسکار قواعدی دارد و براساس قاعده آنها باید دست به انتخاب زد. متاسفانه با اعمال نفوذ فارابی و مدیر بین الملل، تصمیمات دیگری گرفته می شود. شاخص باید شاکله سینمای ملی باشد. آکادمی اسکار هم سلیقه خاصی ندارد و هدفش عرضه درست آثار و دیده شدن است».

مهدی نادری هم در ادامه ضمن تاکید به اهمیت ساختار درست فیلم هایی که قرار است انتخاب شوند، توضیح داد: «تجربه سالهای اخیر اسکار نشان داده است که بیشتر فیلم هایی با جنبه های ملودرام اجتماعی و دراماتیک مورد نظر است. به نظر می رسد هدف نهایی درگیری مخاطب است». وی افزود: «شهرت فرهادی می تواند ترغیب کننده باشد و گزینه قدرتمندی مثل «فروشنده» شرایط خوبی برای معرفی دارد. کسانی که به عنوان هیأت انتخاب و معرفی به اسکار فعالیت می کنند، در سال های اخیر تجربیات خوبی به دست آورده اند».

در ادامه سحرعصرآزاد، منتقد سینما در مورد گزینه هایی که شانس بیشتری برای معرفی و دریافت جایزه از آکادمی اسکار دارند، گفت: «شاخص ها و قواعد مختلفی وجود دارد. سابقه فیلمساز در سطح بین المللی یک موفقیت و شانس بزرگ است و فیلم اقبال بهتری برای پیدا کردن پخش کننده خارجی دارد و می تواند در سطح بین المللی دیده شود».

به هر حال این انتخاب آنقدر سخت و مهم هست که حتی اگر اعلام نتیجه اش کمی با تاخیر انجام شود، می ارزد به این شرط که بهترین و کارشناسانه ترین گزینه را معرفی کنیم. انتخابی به دور از غرض ورزی های سیاسی و دخالت سلایق شخصی و… در این بخش از گزارش پیش رو با کامپوزیا پرتوی، عبدالحسن برزیده و طهماسب صلح جو پیرامون موضوع فیلم های راهی اسکار از ایران، گفت و گویی کردیم که در ادامه می خوانید.

کامپوزیا پرتوی

فیلم منتخب باید حرف تازه ای داشته باشد

کامپوزیا پرتوی با توجه به اطلاعاتی که از سینمای جهان دارد و حضور موفقش در جشنواره های مختلف و کسب موفقیت هایی مثل جایزه جشنواره فیلم جیفونی، آدلاید، ماردل پلاتا و… درباره فیلم مناسب برای معرفی به اسکار، به بانی فیلم گفت: «مسئله فرهنگ و ویژگی های بومی یک منطقه از اهمیت زیادی برخوردار است و باید در انتخاب آثار به آن توجه کنیم».

وی در ادامه افزود: «تا به حال فیلم هایی که از مناطقی مثل آفریقا یا آمریکای لاتین و… به اسکار رفته اند، نشانه های فرهنگی و بومی خود را نشان داده اند و همین نکته از جذابیت های یک فیلم محسوب می شود. نگاه حاکم بر یک جامعه، برای مردم یک کشور دیگر قطعا قابل توجه است و من امیدوارم فیلمی که از ایران به آکادمی اسکار معرفی می شود، این نکته مهم را در نظر داشته باشد».

کارگردان فیلم سینمای «گلنار» در ادامه با اشاره سلیقه حاکم بر اسکار، گفت: «فیلم سینمایی «زندگی زیباست» ساخته روبرتو بنینی زمانی که جایزه اسکار را به دست آورد هم در ایتالیا ساخته شده بود و هم از ویژگی های بومی این منطقه حرف می زد. هیچکس نگفت که فیلم سیاه نمایی می کند و… آن زمان اسکار چنین سلیقه ای داشت و «زندگی زیباست» با وجود همه این شرایط نماینده کشورش شد».

پرتوی ادامه داد: «من با نمایش نادرست و به دور از واقعیت شرایط جامعه موافق نیستم، اما همیشه بیان حقیقت هم سیاه نمایی نیست. فیلم منتخب باید حرف تازه ای داشته باشد و همراه با خلاقیت سازنده اثر بدون مأیوس ساختن مخاطب حقیقت فرهنگ یک جامعه را نشان دهد».

طهماسب صلح جو

فیلم منتخب باید مطابق فضای بومی ایران باشد

طهماسب صلح جو معتقد است اسکار هر سال سلیقه و سیاست خاصی را پیش می گیرد. از نظر او باید بر اساس شناخت و درک درست از این سلیقه عمل کرد، اما قرار نیست برای سلیقه آنها فیلم تولید کنیم».

صلح جو درباره ویژگی های فیلم ایرانی مناسب برای معرفی به اسکار، گفت: «ما نباید اینگونه فکر کنیم که اگر سلیقه اسکار امسال به این شکل است، ما هم فیلمی در راستای این اندیشه به اسکار بفرستیم. فیلمی باید معرفی شود که ریشه جامعه، فرهنگ و شاخص های بومی ایران را نشان دهد. ما باید به آنها بگوییم که سینما را امروز چگونه می بینیم. سینما اثری هنری و قطعا برآمده از فرهنگ یک کشور است. اسکار یک مراسم است که سالهاست با هدف بهادادن و ارزش گذاری روی جنبه های حرفه ای سینما برگزار می شود».

وی افزود: «در این فستیوال برخلاف همه جشنواره های دیگر که باید فیلم اکران نشده باشد، در اسکار فیلم حتما باید اکران عمومی داشته باشد و… این خطوط مشی خاص اسکار به عنوان ملاحظات فرعی باید در نظر شورای تصمیم گیری باشد. اسکار در این سالها نشان داده است که یک مراسم حرفه ای بوده و هست و اگر بر فرض مثال به دنبال سیاه نمایی هم باشند، ما نمی توانیم قضاوت کنیم و در مورد فرضیات نمی توان حرف زد. کاری که ما باید انجام دهیم انتخاب یک فیلم مناسب برای رفتن به این مراسم است».

صلح جو هم در پاسخ به این سوال که یک فیلم سینمایی ساخته فردی که ایرانی الاصل نیست، می تواند نماینده سینمای ایران برای راهیابی به جشنواره ای باشد یا نه، توضیح داد: «من فکر می کنم این کار خیلی جالب نیست و وقتی کارگردانی از ملیت دیگری باشد، جایزه در حقیقت برای کشور اوست، حتی اگر مثلا در ایران بزرگ شده باشد، برای معرفی به اسکار به عنوان نماینده ایران، چنین آثاری گزینه درستی نیستند».

این منتقد سینمایی در ادامه چند ویژگی اساسی که باید مدنظر شورای تصمیم گیری انتخاب فیلم باشد، توضیح داد: «فیلم ها باید با فضای بومی ایران مطابقت داشته باشند، نوآورانه و خلاق باشند، کیفیت و تکنیک قابل قبولی داشته باشند. ما می خواهیم سینمای خودمان را داشته باشیم و سینمای ما به عنوان یک هنر از فرهنگ کهن ما برآمده است. این خصلت فرهنگ هر کشور است که هنرش شکل فرهنگش را می گیرد و فیلمی که از همین فرهنگ و هنر ساخته شده، بهترین معرف کشور ایران خواهد بود».

عبدالحسن برزیده

فکر نمی کنم اسکار منتظر دیدن فیلم های هالیوودی باشد

ماهیت هر فستیوال متفاوت است و باید در انتخاب فیلم هایی برگزیده برای معرفی به اسکار شرایط حاکم بر این مراسم را در نظر داشت. برزیده در مورد این انتخاب و هوشمندی در تصمیم گیری شورای انتخاب فیلم، به بانی فیلم گفت: «در جشنواره فجر هم فیلم ها بر اساس شرایط داخلی داوری می شوند و فرهنگ و سلیقه زمان حال در تصمیم گیری ها موثر است. برای انتخاب فیلم های سینمایی برای معرفی به مراسم جایزه آکادمی اسکار هم باید بسیار هوشمندانه عمل کرد و به رویکرد فعلی جشنواره توجه کنیم. فیلم های زیادی اکران شده یا در حال اکران هستند و محدودیتی هم وجود ندارد و می توانیم هرکدام از این فیلم ها را معرفی کنیم، اما واقعا کار ساده ای نیست و برای بالا رفتن احتمال موفقیت فیلم آگاهی از سلیقه سینمای جهان ضروری است».

وی افزود: «یکی از امتیازهایی که در اسکار به فیلم ها داده می شود، بومی بودن است. آنها خودشان همه چیز دارند و با بهترین امکانات کار می کنند. فکر نمی کنم اسکار منتظر دیدن فیلم های هالیوودی باشد. برای داوران آکادمی اسکار تماشای شرایط فرهنگی و بومی یک منطقه جذاب تر است. ما هم باید فیلمی را به این مراسم بفرستیم که هم بومی، به روز و هم با اعتقادات ایرانی ها هم سو باشد و از همه مهم تر کارگردان شناخته شده ای هم داشته باشد. ممکن است کارگردان کار اولی باشد، اما اثر قدرتمندی برای رقابت در اسکار ساخته باشد، باید به او هم فرصت دیده شدن داد و ممکن است در اسکار نظرها را به خود جلب کند».

کارگردان فیلم سینمایی «مزار شریف» در ادامه گفت: «محسن مخملباف فیلمی به اسم «عروسی خوبان» ساخته بود که فردی از یک فرهنگ و بومیت خاص را نشان می داد. من با مقتضیات نقش موافق نبودم و فکر می کنم نشانه های بومی فیلم درست نبود. بنابراین در انتخاب فیلمی که نشانه های بومی و فرهنگی دارد، باید حساس تر بود، به این دلیل که هر نشانه اشتباه به ضرر فیلم تمام می شود. بنابراین هم باید جشنواره ای که فیلم قرار است در آن شرکت کند را بشناسیم، هم در تصمیم گیری دقت کنیم که خطایی نداشته باشیم».

وی گفت: «فیلم های بومی باید پیام بین المللی داشته باشد، موضوعات انسانی که همه گیر است را بیان کند، یک مشکل جهانی مهم، مثلا در حال حاضر داعش و جنگ در منطقه سوریه و… را نشان دهد، در این شرایط احتمال موفقیتش بالا می رود. باید بدون قصد و غرض یا دخالت دادن سلایق شخصی فیلم را انتخاب کنیم. این رفتار حرفه ای تر است و احتمال گرفتن نتیجه مثبت هم بیشتر می شود. ما باید هویت ملی خودمان را در نظر بگیریم و فیلم سینمایی که نماینده ایران معرفی می شود هم از این هویت برخوردار باشد، در نهایت با این کار هم فرهنگ خودمان را بهتر جلوه داده ایم و جهان با ما و عناصر بومی واقعی ایران آشنا می شوند، هم ممکن است موفقیت سینمایی بزرگی به دست آوریم. در فوتبال هم وقتی بازی ملی داریم، دیگر نگاه جانب دارانه وجود ندارد و کسی به پرسپولیسی یا استقلالی بودن فکر نمی کند. آن چیزی که مهم است رسیدن به موفقیت ملی توسط تیم ملی فوتبال است. این همان شرایطی است که در عرصه فرهنگی باید بر سینما حاکم باشد».

کارگردان فیلم سینمایی «پرواز خاموش» با اشاره به اهمیت افرادی که در شورا تصمیم گیری می کنند، توضیح داد: «همه چیز بستگی به تصمیم کارشناسانی دارد که در شورای تصمیم گیری برای انتخاب فیلم ایرانی برای معرفی به مراسم آکادمی اسکار حضور دارند. طبیعی است که این افراد هم باید دانش و آگاهی کافی داشته باشند، سینمای جهان و سلیقه مخاطب بین المللی را بشناسند، هم تصمیمی که اتخاذ می کنند، منصفانه و در راستای سیاست های سینمای ایران باشد. اگر این افراد در داوری عادل نباشند و به خاطر علاقه شخصی به فیلمساز بدون در نظر گرفتن کیفیت اثرش او را به اسکار معرفی کنند، به سینمای ایران جفا کرده اند. تصمیم گیری برای چنین اتفاق بزرگی باید به دور از جناح بندی سیاسی و فردیت باشد».

برخی از فیلم های سینمایی ممکن است در ایران ساخته شده باشند، اما سازنده این آثار ایرانی الاصل نباشد. برزیده در مورد صلاحیت انتخاب چنین آثاری به عنوان نماینده ایران برای فرستادن به جشنواره های سینمایی توضیح داد: «من اصولا خیلی ملیتی به مسائل نگاه نمی کنم. اگر فیلمی در ایران ساخته شده، موضوعش مربوط به جای دیگری است یا سازندگانش ایرانی الاصل نیستند، ممکن است در نهایت و نتیجه ای که برای فیلم به دست می آید ابهاماتی ایجاد شود، در غیر این صورت مشکل دیگری از نظر من ندارد».

برزیده در آخر گفت: «تنها چیزی که در انتخاب ها باید مد نظر داشت عدالت است. افتخاری که از یک موفقیت سینمایی به دست می آید برای یک ملت است و اگر به مصلحت کشور توجه کنیم، تصمیمی که گرفته می شود هم بهترین تصمیم خواهد بود. فیلمی مناسب رفتن به مراسم اسکار است که حرف تازه ای برای گفتن داشته باشد و به دور از تعصبات، تنها به دلیل کیفیت و شایستگی انتخاب شده باشد. قرار نیست دیدگاه سیاسی هیچ کس در این تصمیم بزرگ نقشی داشته باشد»./بانی فیلم