کودکان کار از معضلات مهم بسیاری از کشورها و برخی استانهای ایران به شمار می رود و سیستان و بلوچستان در این زمینه با وضعیت متفاوتی رو به رواست چراکه افراد سودجو نه تنها از آنها در مشاغل سخت بلکه در اموری همچون قاچاق کالا و مواد مخدر استفاده می کنند.

به گزارش ایرنا ،سیستان و بلوچستان از لحاظ درآمد ساکنان در ردیف استان هایی با مشکلات اقتصادی محسوب می شود که کار کودکان در آن گاه یک وظیفه برای اطفال معصوم به حساب می آید که دلیل اصلی آن را می توان والدین بد سرپرستی دانست که کودکان خود را برای کسب درآمد مجبور به کار و رویارویی زودهنگام با جامعه می کنند.

«کودکان کار» به کودکان کارگری گفته می ‌شود که به صورت مداوم و پایدار به خدمت گرفته می‌ شوند و این امر آنان را در بیشتر اوقات از رفتن به مدرسه و تجربه دوران کودکی بی‌ بهره کرده و سلامت روحی و جسمی آنها را تهدید می‌کند.

کار برای این کودکان بسیار معمول است و می‌ تواند شامل کار در کارخانه، معدن، کشاورزی، کمک در کسب و کار والدین، داشتن کسب و کار شخصی (مانند فروش غذا)، سیگارفروشی یا کارهای نامتعارف و ناشایست چون فروش موادمخدر، روسپی ‌گری و امثال آن باشد.

ناپذیرفتنی‌ ترین شکل ‌های کار کودکان استفاده نظامی از کودکان و تن‌فروشی آنها است.

شهربانو امانی عضو شورای شهر تهران در اسفند 96 در گفت وگو با روزنامه آرمان گفته بود: آمارهای رسمی رقم 2 ‌میلیون کودک کار را در ایران اسلامی نشان می‌دهند، اما آمارهای غیررسمی از وجود هفت ‌میلیون کودک کار خبر می‌ دهد که گفته می شود حدود 50 ‌درصد آنان کودکان مهاجر از کشورهای افغانستان، پاکستان و... هستند.

کودکان کار در سیستان و بلوچستان واقع در جنوب شرق ایران اسلامی نیز به دلیل فقر مالی بسیاری از خانواده ها وجود دارند و نوع کار آنان نیز گاه با سایر نقاط کشور متفاوت است.

**وجود هزار و 600 کودک کار شناسایی شده در سیستان و بلوچستان

تا چند سال قبل وجود کودکان کار در چهارراه ها و یا گل فروشی خیابانی کودکان در زاهدان و یا سایر نقاط سیستان و بلوچستان امری هر روزه نبود و کار کودک تنها به امور استاد و شاگردی در کارگاه ها محدود می شد اما هم اینک در بیشتر چهارراه های شلوغ زاهدان و سایر شهرهای این استان می توان کودکانی را مشاهده کرد که برای درآوردن درآمدی اندک از صبح تا شب در آفتاب سوزان ایستاده اند و به سراغ تک تک خودرو ها می روند.

مدیرکل بهزیستی سیستان و بلوچستان در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: این سازمان در سال قبل هزار و 600 نفر کودک کار را بصورت خود معرف و یا با حکم قضایی پذیرش کرده است.

محمد سراوانی افزود: البته با توجه به اینکه برخی از این کودکان از اتباع خارجی هستند و یا از معرفی خودداری می کنند نمی توان تعداد آنان را بطور دقیق مشخص کرد.

وی ادامه داد: کودکان شناسایی شده در 2 گروه دسته بندی می شوند که گروه اول افراد دارای خانواده و سرپناه هستند و گروه دوم خانواده، سرپناه و حمایت های اجتماعی ندارند.

مدیر کل بهزیستی سیستان و بلوچستان تصریح کرد: 12 مرکز در سطح استان برای خدمات رسانی به این کودکان وجود دارد.

البته بسیاری از کودکان هستند که همراه خانواده و بزرگترهای خود به کار می روند و فعالیت هایی همچون تعمیرکاری و یا نوع جدیدی از کار آلوده تحت عنوان 'تفکیک زباله' را انجام می دهند که نباید این نوع فعالیت ها از چشم مسئولان دور بماند.

**نوع متفاوت کار کودک در سیستان و بلوچستان

متاسفانه سیستان و بلوچستان به دلیل همجواری با 2 کشور پر آسیب افغانستان و پاکستان معضل قاچاق کالا و مواد مخدر را تجربه می کند و برخی افراد سود جو با بکار گرفتن کودکان در این راستا از آنان سوء استفاده می کنند.

یکی از نوجوانانی که مدعی بود چند سال در دام یک قاچاقچی سودجو گرفتار بوده است به خبرنگار ایرنا گفت: والدینم وقتی 5 سالم بود مرا به فردی به نام موسی دادند و از زمانی که یادم می آید برای او کار می کردم.

وی که از ذکر نامش خودداری و در عین حال خود را «م. ا» معرفی کرد ادامه داد: سه کودک دیگر نیز همراهم در خانه موسی بودند و او در ازای آب و غذایی که به ما می داد از ما کار می خواست.

وی تصریح کرد: در پنج سالی که در خانه موسی بودم چیزهای زیادی دیدم بطور مثال او در قنداق بچه مواد مخدر جاسازی می کرد و همراه همسر خود به سایر شهرها می فرستاد.

م.الف بیان کرد: موسی که مواد فروش بود همیشه در جیب های ما موادمخدر می گذاشت و برای مشتریان خود می فرستاد یا از ما می خواست درب منزل مشتری برویم و جنس را تحویل دهیم.

او که اینک در یکی از چهارراه ها گل فروشی می کند آرزو دارد روزی به مدرسه برود و وقتی بزرگ شد خانه و ماشین خوب داشته باشد اما ترسی که از کودکی در وجودش نهفته شده مانع از معرفی خودش به سازمان های حمایتی شده است.

کودکان کار هم می توانند در صورت وجود شرایط مناسب در جامعه رشد کنند و شاید روزی به موقعیت اجتماعی مناسبی دست یابند اما باید این کار اصولی و از طریق نهادهای مرتبط و کارشناسی شده دنبال شود.

در یکی از زباله دان های خیابان مردی به همراه کودکی در حال جداسازی زباله ها و جمع کردن آنها بود، به سراغش رفتم، سلام کردم و پرسیدم از ماموران شهرداری نمی ترسی بدون هیچ نگرانی گفت: کاری به ما ندارند.

سئوال کردم این بچه را چرا همراهت آوردی گفت: همسرم بیمار است و دخترم در خانه از او مراقبت می کند و من و پسرم هم برای جمع کردن زباله های خشک مثل پلاستیک و امثال آن به نقاط مختلف شهر سر می زنیم و با اینکار خرج خانواده را تامین می کنیم.

چرا فرزندت را به مدرسه نمی فرستی؟ گفت: هنوز به سن مدرسه نرسیده ولی اگر هم رسیده بود پول نداشتم لااقل همین کار را یاد می گیرد تا خرج زندگی خود را تامین کند.

می گفت: بچه هایی مثل بچه من باید از خردسالی یادبگیرند که کار کنند و مرد زندگی باشند.

معلوم نبود فرزند خودش است یا او را کرایه کرده چون شنیده ام که برخی والدین معتاد کودکان خود را برای کار کردن به بعضی افراد کرایه می دهند.