نصف جهان: بالاخره زور طراحان سئوال از رئیس جمهور چربید و حجت الاسلام والمسلمین روحانی باید برای پاسخ دادن به سئوال اقتصادی 80 نماینده به مجلس برود. این خبر امروز اعلام شد آن هم در حالی که نمایندگان موافق سیاست های رئیس جمهور بارها تلاش کردند طرح سئوال از روحانی منتفی شود اما ظاهراً همه این تلاش ها با شکست روبه رو شده و او می بایست حداکثر تا دهم شهریورماه در مقابل نمایندگان حاضر شود. این دومین بار در تاریخ جمهوری اسلامی است که یک رئیس جمهور برای پاسخ دادن به سئوالات وکلای ملت به مجلس می رود.

بار اول این محمود احمدی نژاد بود که بعد از کش و قوس های فراوان، روز ۲۴ اسفند ۱۳۹۰ برای جواب دادن به سئوالات 79 نماینده به مجلس رفت و با پاسخ هایی آمیخته به شوخی و گاه کنایه های گزنده، پاسخ نمایندگان را داد. او در توجیه رفتارش گفت که چون شب عيد است، مردم باید شاد شوند!

جلسه آن روز مجلس با اعتراضات پی در پی نمایندگان نسبت به رفتارهای احمدی نژاد همراه بود اما بعید است تاریخ دوباره تکرار شود. شش سال و نیم بعد از آن روز، بسیاری از معادلات تغییر کرده و مجلس فعلی با شعار حمایت از روحانی بر سر کار آمده و اگر چه با شدت کمتر، اما همچنان از او حمایت می کند. از طرفی، نه شخصیت روحانی شبیه احمدی نژاد است و نه پارامترهای ریاست جمهوری این دو نفر شباهتی به یکدیگر دارد. مهمتر از همه اینکه علی لاریجانی در مقام ریاست مجلس، از نزدیک ترین متحدان روحانی محسوب می شود در حالی که احمدی نژاد در روز رفتنش به مجلس از چنین همراهی محروم بود. به این دلایل بعید است اتمسفر مجلس شورای اسلامی در روز سئوال از رئیس جمهور حسن روحانی، شباهتی به جو روز 24 اسفند 1390 داشته باشد.

دیروز در مجلس چه گذشت؟

مهمترین اتفاقی که روز چهارشنبه در جلسه علنی مجلس شورای اسلامی افتاد، اعلام وصول سئوال تعدادی از نمایندگان از حسن روحانی توسط رئیس مجلس بود. روزهای متمادی است که موافقان طرح سئوال از رئیس جمهور درصدد به کرسی نشاندن حرفشان بودند اما موفق به این کار نمی شدند تا دیروز که بالاخره علی لاریجانی در مقابل خواست آنها تسلیم شد و شمارش معکوس برای حضور روحانی در مجلس را کلید زد.

سئوال 80 نماینده مجلس از روحانی در پنج محور اعلام وصول شد. لاریجانی در این باره گفت: «قبلاً ۹۲ نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی تقاضای سئوال از رئیس جمهور را به هیئت رئیسه ارائه کردند که به کمیسیون اقتصادی ارجاع شد. کمیسیون اقتصادی با حضور نمایندگان رئیس جمهور این موضوع را بررسی کرد که در نهایت ۸۰ نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی برای این سئوال باقی مانده اند، یعنی بیش از یک چهارم از نمایندگان تقاضای سئوال از رئیس جمهور را دارند. طبق اصل ۸۸ قانون اساسی و ماده ۲۱۲ آیین‌نامه مجلس، اگر بیش از یک چهارم نمایندگان تقاضای سئوال از رئیس جمهور را داشته باشند سئوال باید اعلام وصول شود که این سئوال مورد بررسی قرار گرفت و با پنج محور اعلام وصول می‌شود.» رئیس مجلس گفت: «این پنج محور شامل عدم موفقیت دولت در کنترل قاچاق کالا و ارز، استمرار تحریم‌های بانکی، عدم اقدام شایسته دولت درباره کاهش نرخ بیکاری، رکود اقتصادی شدید چند ساله و افزایش شتابان نرخ ارز خارجی و کاهش شدید ارزش پول ملی است.«

این 10 نفر

هفته گذشته سئوال از رئیس‌جمهور با حضور نهاوندیان، معاون اقتصادی رئیس‌جمهور، سیف رئیس وقت بانک مرکزی، کرباسیان وزیر امور اقتصادی و دارایی، ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی، آوایی وزیر دادگستری و امیری معاون پارلمانی رئیس‌جمهور در کمیسیون اقتصادی مجلس بررسی شد. نهاوندیان در این جلسه از نمایندگان خواست از پیگیری سئوالات صرف‌نظر کنند اما طراحان سئوال از رئیس‌جمهور اعلام کردند که از پاسخ‌ سئوال‌های رئیس‌جمهور قانع نشده‌اند و سئوال باید به مرحله اجرایی برسد.

اما در میان نمایندگان سئوال کننده، اسامی حداقل ده نماینده از استان اصفهان هم به چشم می خورد. حجت الاسلام احمد سالک (اصفهان)، حسینعلی حاجی دلیگانی (شاهین شهر، برخوار و میمه)، حمیدرضا فولادگر(اصفهان)، زهرا سعیدی (مبارکه)، سید جواد ابطحی (خمینی شهر)، سید جواد ساداتی نژاد (کاشان)، ابوالفضل ابوترابی (نجف آباد، تیران و کرون)، سید ناصر موسوی لارگانی (فلاورجان)، اکبر ترکی (فریدن، فریدونشهر و چادگان) و محسن کوهکن (لنجان)، ده نماینده اصولگرا هستند که امضایشان پای طرح سئوال از رئیس جمهور قرار گرفته است.

قانون چه می گوید؟

شاید ابتدا تصور شود که سئوال از رئیس جمهور همان استیضاح یا طرح عدم کفایت است که ممکن است به برکناری رئیس جمهور هم بیانجامد اما چنین نیست. مطابق اصول قانون اساسی، هرگاه در خصوص کار و وظایف رئیس جمهور یا هریک از وزرا ابهاماتی برای مجلس پیش آید یا مجلس نیاز به تنویر مسائلی داشته باشد قانوناً چهار راه عمده در پیش دارد تا از ابهام درآمده و قانع شود. این چهار راه عبارتند از: تذکر، سئوال، استیضاح و تحقیق و تفحص. استیضاح برای زمانی است که نمایندگان مجلس یا از پاسخ های وزرا یا رئیس جمهور به سئوالاتشان قانع نشده اند و یا مورد خاصی که طبق قانون مستلزم استیضاح باشد پیش آمده است که معمولاً نتیجه آن منجر به ابقا یا برکناری مقام مسئول می شود. بنابراین مشخص است که مطابق قانون اساسی نتیجه سئوال از رئیس جمهور به برکناری او منجر نخواهد شد اما در عین حال می تواند باز کننده این راه باشد.

قانون می گوید رئیس جمهور موظف است حداکثر تا مدت یک ماه برای پاسخ به سئوالات در مجلس شورای اسلامی حضور پیدا کند و به سئوالات نمایندگان پاسخ بدهد. اگر طراحان سئوال از پاسخ های روحانی قانع نشدند، مجلس رأی می‌گیرد و در صورت تصویب، به رئیس جمهور کارت زرد می‌دهد. این بدان معناست که استیضاح از همیشه به او نزدیک تر است. همچنین چنانچه اکثریت نمایندگان حاضر در جلسه از پاسخ رئیس جمهور به سئوالی قانع نشده باشند و موضوع مورد سئوال، نقض قانون و یا استنکاف از قانون محسوب شود، آن سئوال به قوه قضائیه ارسال خواهد شد.