کارشناس بی‌مهرگان در دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی گفت: با فعالیت شرکت‌های سودجو که در خصوص پرورش عقرب فعالیت می‌کنند، جمعیت این گونه جانوری در معرض خطر دارد.

هر از گاهی موجی راه می‌افتد و توجه گروهی برای بهره‌برداری از حیوانات و گیاهان جلب می‌شود، در نهایت نیز مشخص می‌شود این ماجرا یک حقه و شیادی بوده و در این میان تنها جمعیت جانوران و گیاهان آسیب دیده‌اند. این روزها نیز تبلیغات گسترده‌ای در خصوص پرورش عقرب و فروش زهر آن به قیمت‌های گزاف در فضای مجازی می‌شود، تا جایی که در برخی از این تبلیغات فروش هر گرم زهر عقرب بین ۴ تا ۸ میلیارد تومان تبلیغ می‌شود.

علیرضا نادری (کارشناس بی‌مهرگان در دفتر موزه تاریخ طبیعی و ذخایر ژنتیکی سازمان حفاظت محیط‌زیست) در گفت‌وگو با خبرنگار ایلنا درباره فعالیت شرکت‌های سودجو که اقدام به پرورش عقرب می‌کنند، گفت: این شرکت‌ها نیز در زمینه‌های دیگری از جمله زهرگیری از مار فعالیت داشتند و امروز نیز به پرورش عقرب و ملخ روی آوردند.

وی با بیان اینکه قیمت زهر عقرب در بازار بالا است، تصریح کرد: ماجرای این شرکت‌ها این است که افرادی را از طریق تبلیغات جذب کرده، بطوریکه در هر دوره ۲۰ الی ۳۰ نفر را پذیرش کرده و با دریافت ۵۰۰ الی ۷۰۰ هزار تومان به اصطلاح به آنها آموزش می‌دهند که چگونه عقرب پرورش دهند. سپس برای اینکه این افراد بتوانند از سازمان حفاظت محیط زیست مجوز دریافت کنند، طرح های توجیهی در اختیار آنها قرار می‌دهند که هر طرح را از یک الی دو میلیون شروع و تا ۵۰ الی ۶۰ میلیون به فروش می‌رسانند.

این کارشناس بی‌مهرگان ادامه داد: این شرکت‌ها با دریافت مبالغی اقدام به مشاوره می کنند. همچنین برای نمونه عقرب‌هایی را که به طور غیرقانونی جمع‌آوری کرده به این افراد با مبالغ مختلفی به فروش می‌رسانند. بسیاری از افرادی که آموزش دیده‌اند نیز یا اقدام به عقرب‌گیری می‌کنند تا بتوانند زهر آن را بفروش برسانند و یا اینکه برای دریافت مجوز پرورش عقرب به سازمان حفاظت محیط زیست مراجعه می‌کنند، در حالی که این افراد اطلاعات کافی نداشته و تنها به بهانه اشتغالزایی به دنبال مجوز پرورش عقرب هستند.

وی تصریح کرد: عده دیگری نیز در سیستم های دانشگاهی و به صورت علمی کار می‌کنند که البته آنها هم باید از این پس مجوز خاص سازمان حفاظت محیط زیست را داشته باشند، چرا که از این پس هرکس بدون مجوز اقدام به پرورش عقرب کند، کار غیرقانونی انجام داده است. دستورالعمل‌های جدیدی در خصوص پرورش عقرب تدوین شده که به زودی به ادارات استان‌ها ارسال خواهد شد. متاسفانه اگرچه گفته می‌شود از فروش زهر عقرب درآمد فراوانی افراد کسب می کنند، اما در حقیقت سود این تجارت به جیب دلال‌ها و شرکت‌هایی می رود که از بیکاری مردم در جامعه سوءاستفاده می‌کنند.

نادری با تاکید بر اینکه کشور ما برای گونه‌های مار و عقرب محدودیت دارد، خاطرنشان کرد: اگر قرار باشد، هر کسی بخواهد هزاران عقرب و مار را جمع‌آوری کرده و از سم و زهر آنها استفاده کند، جمعیت این گونه جانوری قطعاً به خطر می‌افتد و اکوسیستم ما نابود می‌شود. در کشور ۶۰ نوع گونه عقرب وجود دارد که ۵ الی ۶ گونه از آنها زهر باارزشی دارند و در این مدت نیز از سوی این شرکت‌ها بیشتر پرورش عقرب‌هایی تبلیغ می‌شوند که زهر و سم کشنده ای دارند و ممکن است؛ جمعیت این چند نوع از عقرب به خطر بیفتد.

وی با بیان اینکه در بسیاری از مناطق کشور عقرب‌ها از بین رفتند، یادآور شد: با توجه به اقلیم خشک و نیمه خشک منطقه باید از اجزای تنوع زیستی کشورمان حفاظت کنیم، اما با هجوم عده زیادی از افراد ممکن است این گونه جانوری در معرض خطر انقراض قرار گیرد.

وی با اشاره به قیمت‌هایی که در فضای مجازی برای یک گرم زهر عقرب پرداخت می‌شود، گفت: این قیمت‌ها واقعی نیست بلکه یک موج است که به راه افتاده تا افراد سودجو سود سرشاری از این موضوع به دست آورند، با توجه به عقرب‌گیری‌هایی که در این مدت اخیر انجام شده و عکس‌هایی که در فضای مجازی منتشر شده است، چندین هزار عقرب از بین رفته‌اند، کما اینکه در بسیاری از طرح‌های توجیهی نیز برای شروع کار ۱۵۰ هزار عقرب در نظر گرفته شده است، بنابراین بدون شک این عقرب‌ها جمع آوری شده‌اند و در اختیار شرکت‌ها نیز قرار می‌گیرند.

این کارشناس بی مهرگان با بیان اینکه جمع آوری بی رویه عقرب بی‌شک آسیب به اکوسیستم وارد کرده است، خاطرنشان کرد: در سال‌های اخیر وقتی به مناطق عقرب خیز می‌رفتیم، اگر دنبال نمونه خاصی بودیم می‌توانستیم به راحتی آن را پیدا کنیم، اما در حال حاضر دیگر چنین چیزی وجود ندارد و در زیر سنگ‌ها نیز عقرب وجود ندارد. وجود عقرب در اکوسیستم باعث کاهش شیوع آفات و بیماری‌ برای گیاهان در مزارع کشاورزی و مراتع می‌شود، چرا که عقرب‌ها هستند که آفات کشاورزی را کنترل می کنند.

وی با بیان اینکه کار پرورش عقرب بسیار سخت است، خاطرنشان کرد: در ایران تجربه‌ای برای این موضوع وجود ندارد و اگر کسی ادعا می‌کند که تجربه پرورش عقرب دارد، گزافه‌گویی است. برای پرورش عقرب باید با تعداد بسیار محدودی کار را شروع کرد. سازمان نیز در مجوزهای صادره قیودی را متذکر می شود از جمله اینکه تعداد عقربی که از طبیعت گرفته شده، ظرف مدت دو سال به طبیعت باز گردانده شوند تا باعث برهم خوردن تنوع زیستی منطقه نشوند.

وی ادامه داد: اما همانطور که گفتم، واقعیت این است که پرورش عقرب کار بسیار سختی است، عقرب‌ها همنوع خواری دارند و به بیماری های خاصی مبتلا می شوند و ممکن است اعتصاب غذا کنند از همین رو پرورش آنها بسیار سخت است. همچنین کیفیت سم در اسارت با کیفیت سم در طبیعت بسیار متفاوت است و اثرگذاری کمتری دارد، چرا که تغذیه عقرب در اسارت طبیعی نیست.

نادری خاطرنشان کرد: در استان‌های خوزستان، کرمان، یزد و بوشهر درخواست مجوز برای پرورش عقرب به طور تقریبی به دفاتر سازمان داده می‌شود، اما همانطور که گفتم؛ سود این فعالیت در جیب افراد سودجویی می‌رود که از بیکاری مردم و وضعیت بد اقتصادی در جامعه سوءاستفاده می‌کنند.‌