همایون اسعدیان با بیان این‌که "ما نمی‌توانیم درباره ائمه(ع) فیلم بسازیم زیرا وارد یک امر قدسی می‌شویم" گفت: هرگاه یک فیلم دینی به سفارش مدیران ساخته شده شکست خورده است. تلقی سفارشی و آموزشی بودن یک فیلم منجر به این می‌شود که مخاطب آن را پس بزند.

 این کارگردان سینما و تلویزیون ششم مردادماه در نشست هفتاد و هفتم از سلسله نشست‌های علمی دراماتورژی قرآن کریم با موضوع «تجربه هنرمند در دراماتورژی مضامین دینی» که در مدرسه اسلامی هنر قم برگزار شد، گفت: اساساً به موضوعاتی مانند سینمای دینی که در ایران رایج می‌شود اعتقادی ندارم. اعتقاد دارم در سینما و هنر اگر از اخلاقیات صحبت می‌کنیم از منابع دینی که در ضمیر ناخودآگاه ماست نشئت می‌گیرد بدون این‌که خودمان بخواهیم در فیلم و سینما این موضوعات را رواج دهیم. از مفاهیم قرآن کریم در هنر و سینما استفاده مستقیم نمی‌شود اما به دلیل این‌که با این آموزه‌های دینی بزرگ شده‌ایم، نمودِ آن‌ها به صورت غیرمستقیم در فیلم و سینما مشهود است.

او افزود: این‌که در پایان برخی از فیلم‌های بدون محتوا آیه‌ای از قرآن کریم پخش می‌شود نهایت سوءاستفاده از آموزه‌های قرآنی و مبتذل کردن مفاهیم ارزشی است. معتقدم بسیاری از فیلم‌ها تلاش می‌کنند مفاهیم اخلاقی را مطرح کنند؛ برای مثال در مورد برخی فیلم‌ها بر اساس اصطلاح رایج فیلم دینی کسی نمی‌گوید که دینی است زیرا فقط فیلم‌هایی را که فضای سنتی و مذهبی زندگی انسان‌ها را روایت می‌کند، دینی می‌نامیم، در حالی که پیام و مضامین دینی در آن‌ها به کار رفته است.

اسعدیان ادامه داد: من علاقه دارم اگر در مناسبات مدرن نیز فیلم می‌سازم برخی از آموزه‌های اخلاقی مثل روابط خانواده و صله رحم را به تصویر بکشم، جهان هر کسی برای ذهن خویش است و تلاش می‌کند آن را به تصویر بکشد و لذا هرچقدر در به تصویر کشیدن آن موفق‌تر باشد ارتباط با مخاطب بهتر برقرار می‌شود.

او با اشاره به این‌که سه نوع ادراک هنری، فلسفی و علمی وجود دارد، گفت: نگاه هنرمندانه قرار است حسی را به ما دهد که اشخاص دیگر آن را درک نکرده‌اند. به نظر من منبع الهام بسیاری از شاعران ایرانی مانند فردوسی، حافظ، مولانا و.. قرآن کریم بوده است. در مقطعی از زمان جامعه دچار تحول عظیمی شد و دستاوردهای غربی وارد کشور شد و در ادبیات ایرانی نیز تغییراتی به وجود آورد آن‌چنان که منبع الهام شعر شاعران نیز تغییر می‌کند.

کارگردان فیلم «طلا و مس» یادآور شد: مولانا به تعبیر امروزی در اشعار خود دراماتورژی قرآن کریم انجام داده‌ است و از این رو می‌توان گفت که شاعران اصیل ایرانی از قرآن کریم الهام گرفته‌اند اما با گذشت زمان و ورود ادبیات غرب به ایران اندک اندک منبع الهام شاعران و هنرمندان تغییر کرده‌ است.

اسعدیان گفت: ما هنرمندان درباره ائمه(ع) نمی‌توانیم فیلم بسازیم و داستان بنویسیم زیرا وارد یک امر قدسی می‌شویم. نقطه عطف ژانر درام یک فیلم زمانی محقق می‌شود که شخصیت اصلی داستان بر سر دوراهی انتخاب قرار گیرد و با تردید روبه‌رو شود، در شرایطی که در زندگی ائمه(ع) این تردیدها وجود ندارد، لذا از یک امر قدسی نمی‌توان فیلم ساخت. برای مثال می‌توانیم بگوییم کسانی که همراه امام حسین(ع) در عاشورا بودند تردید در وجودشان داشتند اما امام حسین(ع) هیچ تردید نداشته و لذا کسی که تردید داشته درام می‌سازد نه امام معصوم.

او تصریح کرد: ائمه معصوم هستند و برای آن‌ها نمی‌توان تردید را معنا کرد. در سریال امام علی(ع) نیز در اطرافیان امام علی(ع) تردید و ضد و نقیض را نشان می‌دهد.

او افزود: در تمام سریال‌ها شخصیت‌های جذاب دیگری خلق می‌شوند که بار درام سریال را به دوش می‌کشند. قهرمان زندگی همه مسلمانان امام حسین(ع) است و بالاتر از امام علی(ع) کسی را نداریم، اما قهرمانان اساطیری ذهن ما هستند که به تصویر کشیدن زندگی آن‌ها کاری دشوار است.

اسعدیان گفت: قصه «طلا و مس» زمانی ساخته شد که احساس من این بود که جامعه ما با یک چالش عظیم روبه‌رو است و هنوز این مشکل برطرف نشده، این‌که هر چقدر تظاهرات مذهبی در مناسبات مذهبی بیشتر می‌شود، ارزش‌های دینی و اعتقادی مردم به سمت سرازیری سقوط پیدا می‌کند، برای مثال تقوای الهی را که در ابتدای نماز جمعه مطرح می‌شود گوش می‌دهیم اما عمل نمی‌کنیم. به نظر بنده این دردی در جامعه ما است.

این هنرمند ادامه داد: فیلم «طلا و مس» قصه طلبه‌ای را روایت می‌کند که به دنبال مضامین اخلاقی در بیرون بود، اما در نهایت در خودش جست‌وجو کرد. «طلا و مس» کاملاً حسی بود، زیرا در نهایت طلبه به معنای دوست داشتن رسید که می‌توانست مشکلات را تحمل کند؛ در این جهان هستی راهی جز این‌که همدیگر را دوس داشته‌ باشیم نداریم زیرا در این دنیا تنها هستیم و متأسفانه در جامعه این حس کم شده‌ است.

کارگردان فیلم «بوسیدن روی ماه» گفت: هرگاه یک فیلم دینی به سفارش مدیران ساخته شده شکست خورده زیرا این فیلم از دل کارگردان برنیامده است. تلقی سفارشی و آموزشی بودن یک فیلم منجر به این می‌شود که مخاطب آن را پس بزند.

اسعدیان با اشاره به این‌که مخاطب این فیلم فقط طلاب و مذهبیون نیستند، بیان کرد: سیدحسن خمینی وقتی فیلم «طلا و مس» را دید به من گفت چرا اجازه ندادید که این طلبه برای رفتن به سمت پرستار تردید کند، تردید که مشکلی ندارد، لحظه تردید لحظه‌ای است که درام را شکل می‌دهد.

او یادآور شد: طلاب مخاطب این فیلم بسیار ناراضی بودند و استقبال خوبی نکردند، زیرا تصور می‌کردند که فیلم درخصوص یک طلبه است اما این‌گونه نبود و مفاهیم عمیق‌تری را مطرح کردیم.