نصف جهان: کرونا خیلی از اتفاقات سی و نهمین دوره جشنواره فیلم فجر را تحت تأثیر قرار داد؛ اول کاهش نمایش فیلم‌ها، دوم حذف هیأت انتخاب و سوم فشارِ بر مسئولان جشنواره که پروتکل‌ها و شیوه‌های بهداشتی رعایت شود. اتفاقی که کارِ برگزارکنندگان خصوصاً دبیر جشنواره را بسیار سخت کرده است و حتی باعث شده نتوانند آن‌طور که باید و شاید تشریفات حضور عوامل و هنرمندان فیلم‌های به نمایش درآمده را اجرا کنند.

البته سیدمحمدمهدی طباطبایی‌نژاد به بخشی از این ابهامات پاسخ داده و ابراز امیدواری کرده که جای هیچ نگرانی نیست. کارشناسان وزارت بهداشت هم از سینماهای مردمی و هم سینماهای رسانه بازدید کردند و هم به برج میلاد آمدند و خوشبختانه از رعایت پروتکل‌های بهداشتی ابراز رضایت کردند. سلامتی هنرمندان و عوامل فیلم‌ها، رسانه‌ای‌ها و مردم علاقه‌مندِ ‌به سینما برای ما حائز اهمیت است، از این جهت تمام تلاش خودمان را کردیم تا حداکثر مراعات را طبق برنامه‌ای که وزارت بهداشت به جشنواره داده است، داشته باشیم.

او همچنین به تعطیلی یا تعویق جشنواره سی و نهم به بهار 1400 اشاره کرد اما قطار فجرِ سینمای ایران متوقف نشد تا تقدیری شود از همه فیلمسازان و دست‌اندرکاران سینما که برای رسیدنِ فیلم‌ها به این جشنواره در سخت‌ترین شرایط کرونایی، دوربین‌شان خاموش نشد و باعث شدند که این روزها همه در جامعه درباره 16 فیلم راه یافته به جشنواره، صحبت کنند. البته برخی جشنواره‌ها آنلاین برگزار شدند اما شیوه برگزاری برای جشنواره فیلم فجر بسیار دشوار بود.

طباطبایی‌نژاد در توضیح بیشتر گفت: تعطیلی جشنواره ساده‌ترین گزینه بود و بهترین گزینه نبود. شرایط بهار هم با توجه به مصادف شدن با ماه مبارک رمضان و ایام انتخابات، برپایی جشنواره کار ساده‌ای نبود. همه این موارد را به طور دقیق مورد بررسی قرار دادیم و همه گزینه‌ها معایب و محاسنشان درج شد و علت تأخیر انتشار فراخوان جشنواره سی و نهم، مطالعه و رایزنی‌های فراوان و جمع‌آوری همه پیشنهادها بود. اکثر دوستان ما هم اتفاق نظر داشتند که این گزینه می‌تواند منطقی‌ترین گزینه باشد.‌

امیدوارم با توجه به شرایط توانسته باشیم جشنواره‌ای در خور شأن سینمای ایران برگزار کنیم امیدوارم این یکی از خاطره‌انگیزترین سال‌های جشنواره فیلم فجر باشد و سینمای ایران همچنان جاندار به فعالیت خود ادامه دهد.

چرا 16 فیلم به جشنواره آمد؟

* بگذارید ابتدا درباره سختی‌های شرایط دبیری جشنواره در دوران کرونا که حتی تا دقیقه 90 هم مشخص نبود پرچم سی و نهمین دوره جشنواره فیلم فجر برافراشته خواهد شد یا خیر بپرسم.

بحمدالله تا به امروز شرایط خوبی را پشت سر گذاشتیم. مجموعاً حدود 50 سالن در تهران، فیلم‌های جشنواره را به نمایش درآورند. تقریباً هه آثار تا الان در سینمای مردمی به نمایش درآمدند. امسال در حدود 81 سینما هم در خارج از تهران درنظر گرفتیم‌ که مجموع آن به 30 استان و چند منطقه آزاد می‌رسد. خوشحالم از اینکه جشنواره را در هر سه سطحی که پیش‌بینی می‌کردیم برگزار کنیم. بحمدالله همه مخاطبین و علاقه‌مندان به سینما این فرصت را پیدا کردند آثار جشنواره فیلم فجر را در همه کشور ببینند و از این جهت خدا را سپاس می‌گوییم.

به نظرمن کیفیت آثار در حد قابل قبولی است اگرچه از بین 57 فیلمی که به جشنواره راه پیدا کرد و واجد شرایط حضور در جشنواره بودند 16 فیلم کاندیدا در بخش‌های مختلف جشنواره‌اند اما در بین آثار جامانده از جشنواره هم فیلم‌های شایسته‌ای بودند که ان‌شاءالله در اکران آن‌ها را خواهیم دید و خیلی از آن‌ها می‌توانستند در جشنواره باشند اما از این شانس دور ماندند.

برای همه صاحبان آن آثار هم آرزوی موفقیت دارم و خوشنود نیستم که آن آثار نیستند. اما شرایط کرونا به گونه‌ای بود که تعداد محدودی از آن آثار را می توانستیم به نمایش بگذاریم که بحمدالله تا اینجایی که من اطلاع دارم و گزارش‌هایی که گرفتم عمدتاً فیلم‌های منتخب داوران مورد استقبال مخاطبین بوده است و تا اینجا معدل رضایت، معدل قابل قبولی است.

تقدیر جشنواره از سینماگرانی که در سال سختِ کرونا فیلم ساختند

در روزهای دشوار کرونا عمده این آثار در شرایط دشوار کرونا تولید شدند و از این جهت شایسته قدردانی و سپاس از عوامل و دست‌اندرکارانی که در این شرایط دشوار این آثار را تولید کردند و به سهم خودم سپاسگزارم. این جشنواره به نوعی قدردانی از سینماگرانی است که در سال سخت کرونا فیلم ساختند.

برگزاری جشنواره گزینه ضعیفی بود!

* چطور شد میان تعویق یا تعطیلی جشنواره فیلم فجر، به برگزاری رسیدید؟

یک ماه و نیم پیش بود که میان تصمیم به تعطیلی یا تعویق جشنواره فیلم فجر به بهار 1400 مردد بودیم و گزینه برگزاری جشنواره گزینه ضعیفی بود. امروز خوشحالیم با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و آنچه ستاد مقابله با کرونا از جشنواره خواسته بود به شایستگی رعایت شده است.

پروتکل‌ها به درستی رعایت می‌شود

کارشناسان بهداشت و درمان در چند بار بازدید از سینماهای مردمی، سینمای رسانه و برج میلاد و نظارت و بازبینی که داشتند جمع‌بندی‌هایشان رضایت‌بخش بود. بحمدالله همه مسائل بهداشتی و ایمنی به درستی رعایت می‌شود. امیدوارم تا منزل آخر که روز 22 بهمن است و جوایز برگزیدگان اهداء می‌شود همه‌چیز به خیر و خوشی بگذرد و سال خوبی را برای سینما ایران پیش رو داشته باشیم.

دلیل حذف هیأت انتخاب از جشنواره فیلم فجر

* وقتی با منتقدین و بعضاً‌ اهالی رسانه صحبت می‌کنیم عمدتاً‌ حذف هیأت انتخاب را اتفاق خوبی عنوان می‌کنند. اما نسبت به قرار نگرفتن برخی اسامی فیلم‌ها در میان 16 فیلم رسیده به بخش مسابقه، انتقاد دارند. درست است نامزدها برای اکران در جشنواره فیلم فجر انتخاب شدند و به خاطر محدودیت‌های کرونایی، همچون سنوات قبل، تعداد زیادتری فیلم اکران نشد. به نظرتان نمی‌توانستید در دوره سی و نهم، تعداد بیشتری از فیلم‌ها را به مرحله اکران برسانید که بهتر بتوان درباره نگاه و اتفاقات سینمای ایران تحلیل و تبادل‌نظر کرد؟

اینکه هیئت انتخاب حذف شده خوب است یا نه؟! من به عنوان دبیر جشنواره فیلم فجر می‌گویم نه! و اگر هیئت انتخاب می‌داشتیم بهتر بود. بنابراین از فقدان هیأت انتخاب خیلی دفاع نمی‌کنم؛ آن روزی که هیأت انتخاب از جشنواره حذف شد تصورمان این بود که در سطح اول بمانیم و فیلم‌ها فقط در کورس داوری قرار بگیرند.

پروتکل‌ها باید رعایت شوند

ضمن اینکه گمان می‌کردیم تعداد آثارمان به حدود 40 فیلم برسد؛ اگر گمان می‌کردیم تعداد این آثار به بیش از 50 عدد برسد، شاید هیأت انتخاب را حفظ می‌کردیم. پیشنهادی هم برای اینکه هیأت انتخاب سال آینده حذف بشود، ندارم. فکر می‌کنم هیأت انتخاب جزو ارکان جشنواره فجر است و حتماً باید حفظ شود. اما شرایط کرونا تعداد نمایش آثار را برای ما کم کرده بود و ما هم چاره‌ای جز این نداشتیم. همین الان یک فیلم به جشنواره اضافه کنیم راهی نداریم به سانس صبح برویم و اگر سانس صبح را باز کنیم فرصت سانس 12 ظهر تا 14 پذیرایی ممکن نیست، چون باید پروتکل‌ها رعایت شوند.

امسال سال غیرطبیعی است

سال‌های قبل می‌دانید سانس فوق العاده 12 شب هم داشتیم اما محدودیت‌های امسال اجازه نمی‌دهد. اگر الان هم بخواهیم فیلمی را خارج از بخش مسابقه بیاوریم و مثلاً در سانس صبح بگذاریم، همان دشواری باز اتفاق می‌افتد. یادمان باشد امسال یک سال غیرطبیعی است و سالی که زمان کاملاً محدود است.

در مورد "قاتل و وحشی" ما تصمیم‌گیرنده نیستیم

* به همین دلیل "قاتل و وحشی" یا فیلم‌هایی همچون "چپ راست" هم نرسید...

در مورد یکی دو فیلم که سؤال بسیاری بوده یکی "قاتل و وحشی" اساساً ما تصمیم‌گیرنده نیستیم. سازمان سینمایی و معاونت نظارت باید به ما اعلام کنند و جشنواره اجازه‌ای درباره تصمیم‌گیری درباره این فیلم ندارد.

فیلم "چپ راست" در انتخاب هیأت داوران ما کاندیدایی نداشت؛ اگرچه فیلم به لحاظ اینکه می‌تواند مخاطب عمومی داشته باشد و از جذابیت‌هایی برای مخاطب عام برخوردار است؛ با شما هم عقیده‌ام، شاید اگر شرایط اجازه می‌داد اکران برخی از فیلم‌ها امکان‌پذیر می‌شد.

اگر بخواهیم برای این فیلم، ‌نمایشی قائل شویم ممکن است 10، 15 تهیه‌کننده دیگر هم متقاضی نمایش باشند و آن موقع فضا و فرصت نمایش نداریم.  بنابراین شرمنده همه عزیزان‌مان و همکاران‌مان هستیم و باید به همین حد اکتفا کنیم.

خبر اکران "قاتل و وحشی" صحت ندارد

* برخی گمانه‌زنی کرده‌اند که در دو روزِ مرور آثار منتخب سی و نهمین دوره جشنواره فیلم فجر، فیلم "قاتل و وحشی" اکران خواهد شد؛ صحت دارد؟

این خبر صحت ندارد. فیلم‌های منتخب‌مان را نمایش خواهیم داد. من دلم می‌خواست می‌توانستیم به جمع‌بندی برسیم و سه چهار فیلم دیگر به این 16 فیلم اضافه می‌شد و فیلم‌ها بهتر در کنداکتورمان قرار می‌گرفتند. داوران خیلی سعی کردند به این جمع‌بندی برسند و تعداد آثار بیشتری را در رقابت قرار دهند اما چون این آثار در یک سطح قرار گرفتند امکان قضاوت را سخت‌تر می‌کرد و به این 16 فیلم رسیدند.

مفاهیم 16 فیلمِ اکران شده در جشنواره فیلم فجر

* به نظرتان این 16 فیلم چه مفاهیمی را می‌توانند برای مخاطبان علاقه‌مند سینمای ایران در سال آینده داشته باشند؟

به هر حال فیلم‌ها سبدی از مفاهیم متنوع دارند. از فیلم‌هایی که واجد مفاهیم حوزه دفاع مقدس، مقاومت و انقلاب اسلامی‌اند و در این حوزه‌ها فیلم‌هایی تعریف شده‌اند. در حوزه‌های نقد اجتماعی، خانواده و حوزه‌های دیگری که تنوع را به سینمای ایران آورده‌اند.  سبد رنگارنگی از مجموعه‌هایی که مضامین و مفاهیم متنوعی دارند که در جامعه باید در مورد آن‌ها صحبت شود. سینما در این حوزه زبان گویایی است و در این فیلم‌ها هست؛ از این جهت سینما آیینه تمام‌نمایی است که بازتاب‌دهنده مجموعه‌ای از مفاهیم قابل تأمل است.

اختتامیه جشنواره با حضور کاندیدا

* اختتامیه جشنواره فیلم فجر با حضور خبرنگاران و رسانه‌ای خواهد بود و یا شرایط جدیدی دارد؟

اختتامیه جشنواره فیلم فجر فقط برای کاندیدا حضوری است اما امسال مثل سنوات قبل نخواهد بود و خبرنگاران، رسانه‌ای‌ها و حتی مردم که در سال‌های قبل حضور پیدا می‌کردند امسال حضور نخواهند داشت.