لادن ایرانمنش: نمی‌توان نقش و تأثیر واقعه عاشورا و شهادت حضرت سیدالشهدا (ع) و یارانش در هنر ایران را کتمان کرد. از دیرباز تاکنون هنر عاشورایی، نقشی ویژه در زندگی مردم این مرز و بوم داشته و راهنمای طیفی از هنرمندان متعهد بوده است. هنرمندان ایرانی به‌ویژه نقاشان هرکدام به روش‌ها و سبک‌های مختلف، آثاری عاشورایی خلق کرده‌ و برخی از این آثار هیچ زمان از یاد و خاطره مردم فراموش نشده‌اند.

اما یکی از تأثیرگذارترین نقاشی‌هایی که از واقعه کربلا کشیده شده و اوج اندوه را به بیننده القا می‌کند؛ تابلو «عصر عاشورا» محمود فرشچیان، هنرمند، مینیاتوریست و پیشکسوت هنر نقاشی اصفهان است.  او در این اثر، اسبی بی سوار، سایه‌هایی از خیمه‌ها وزنانی به سوگ نشسته را بر بوم نقش کرده و نمودی از واقعه‌ای را جاودان کرده است که در این قاب به‌خوبی مشخص است.

 رنگ‌های تیره، حالت زنان و دخترکان عزادار و اسب امام حسین(ع) در کنار خیمه ها چنان تاریخی را در قلب این تابلو خلق کرده است که اثری زیبا و تأثیرگذار ساخته است. سوگی که پس از گذشت سالها همچنان در نقش این تابلو زنده است. تابلوی «عصر عاشورا» طوری خلق‌شده که ازنظر طراحی، ترکیب‌بندی و چگونگی قرار گرفتن المان‌ها در فضای مستطیلی کاغذ، نمایانگر قدرت نقاش است. در کنار آن کبوترهای زخمی در این تابلو که در انتهای اثر دیده می‌شوند، نمایانگر مظلومیت امام حسین (ع) هستند. همچنین ذوالجناح، اسب امام حسین (ع)، که با آن حالت خاص از میدان نبرد به میان زنان خیمه‌ها بازگشته است، نابرابر بودن نبرد را نشان می‌دهد.

 این نقاش برجسته در خاطرات خود درباره تابلو «عصر عاشورا» گفته است: در میان آثارم علاقه‌ام بیشتر به آثاری است که مردم هم آن را دوست داشته باشند اما از میان آثارم تابلوی «عصر عاشورا» را بسیار دوست دارم و این به دلیل دلبستگی‌ام به حضرت اباعبدالله الحسین (ع) و واقعه روز عاشوراست که همیشه مرا تحت تأثیر قرار داده است.

فرشچیان علاوه‌ بر تابلوی «عصر عاشورا»، دو نقاشی مینیاتور دیگر مرتبط با عاشورا هم دارد که یکی از آن‌ها «هدیه عشق» است که می‌توان اقرار کرد یکی از غم‌انگیزترین صحنه‌های کربلاست؛ شهادت کوچک‌ترین فرد حاضر در کربلا، حزن‌انگیزترین رخداد در واقعه‌ی عاشوراست. تأثیرگذاری این اتفاق باعث شد، محمود فرشچیان شهادت حضرت علی‌اصغر (ع) را دستمایه‌ یکی از آثار معروف نگارگری خود قرار دهد. او این اثر را در سال ۱۳۸۱ خلق کرد. ابعاد این تابلو ۷۲*۹۵ سانتی‌متر است و فرشچیان از تکنیک اکریلیک روی مقوای ماکت برای خلق آن استفاده کرده است. در این اثر عنصر خط کمک کرده تا مصیبت و فاجعه، به کمال بیان شود. مسیر تیری که به گلوی کودک شش‌ماهه خورده و آن خطی که این تیر را به وجود آورده است و همچنین خطوطی که در لباس‌ها به‌کاررفته همه در مسیر بهتر شدن این اثر هنری بوده‌اند.

سومین تابلوی فرشچیان در رابطه با واقعه کربلا «پرچم‌دار حق»، روایتگر بازگشت حضرت ابوالفضل (ع) بدون مشک آب، است. تابلوی پرچمدارحق زمان افتادن حضرت ابوالفضل (ع) از روی اسب را نشان می‌دهد. اسب فداکار حضرت با نشستن بر روی زمین سعی کرده است که سوار نورانی و بدون دست را بر روی خود نگه دارد. در این اثر، مشک آبی که تیرخورده و آب ریخته در سمت راست اثر و نیز تیرها و پیکان‌هایی که به بدن حضرت  و به اسب اصابت کرده است دیده می‌شود. اما پرچم سبز علمدار همچنان برافراشته است و دور بدن و بازوان حضرت را در برگرفته تا دست‌های بریده دیده نشود. درخت‌های نخل که در اطراف اثر در بیابان پراکنده‌اند، غم‌بار و پراندوه و دردمند دیده می‌شوند. فضایی غم‌افزا تمام فضای اثر و تابلو را فراگرفته است.

هر سه این تابلوها از سوی خالقش به موزه آستان قدس رضوی اهداشده است. تابلوهایی که تاریخ کربلا را بارنگ و نقش زنده نگه‌داشته و بر بوم نقاشی جاودان کرده است.