مریم محسنی: این چندمین بار است که پسته خندان ایرانی گریان می شود. این بار بخاطر آفت آفلاتوکسین که این روزها حال پسته ایرانی را ناخوش کرده و زنگ خطر کاهش صادرات طلای سبز ایران را به صدا درآورده است.

آفلاتوکسین سمی خطرناک و یکی از آفت های پسته است که پس از برداشت این محصول در صورت تأخیر در جداسازی پوست سبز پسته بیشتر بروز پیدا می کند. طی 10 ماه گذشته به دلایل مختلف از جمله نگهداری نادرست و رطوبت، این قارچ پسته های ایران را درگیر کرده و همین باعث شد که با کاهش 61 درصدی صادرات پسته طی این مدت مواجه شویم.  ریزش مشتریان طلای سبز ایرانی تا حدی بوده که طبق آمارها تعداد مشتریان پسته ایران از 72 کشور به 52 کشور کاهش یافته اند.

اردن، ارمنستان، ازبکستان، اسپانیا، استرالیا، اسلواکی، افغانستان، آلبانی، آلمان، امارات متحده عربی، انگلستان، اوکراین، ایتالیا، بحرین، برزیل، بلاروس، بلژیک، پاکستان، تاجیکستان، تایلند، تایوان، ترکمنستان، ترکیه، جمهوری مقدونیه (یوگسلاوی)، جمهوری آذربایجان، چین، ژاپن، سنگاپور، سوریه، سوییس، صربستان و مونته‌نگرو، عراق، عمان، روسیه، فرانسه، فیلیپین، قرقیزستان، قزاقستان، قطر، کانادا، کویت، گرجستان، لبنان، لهستان، لیبی، مالزی، مکزیک، موریس، نیوزلند، هلند، هند و هنگ کنگ 52 مشتری پسته ایرانی در 10ماهه گذشته بوده اند.

طی این مدت بالغ بر 46 هزار و 346 تن و 472 کیلوگرم انواع پسته و مغز پسته به این کشورها صادر شده است اما به گفته فعالان این عرصه این میزان نسبت به سال های قبل و قبل تر از این کاهش چشمگیری داشته است و اگر دیر بجنبیم ممکن است برای همیشه بازارهای صادراتی پسته را از دست بدهیم. این در حالی است که کارشناسان معتقدند که اگر جدیت بیشتری در استانداردها به خرج می دادیم این آفت نمی توانست بازارهای ما را از ما بگیرد.

حدود چهار سال پیش‌ اتحادیه‌ اروپا به دلیل‌ مشاهده‌ بیماری‌ آفلاتوکسین‌ در پسته صادراتی‌ ایران‌‌ تذکر داد و ایران‌ نیز از آن زمان ‌به ‌بعد مجبور به اجرای‌ دقیق‌ ضوابط ‌و استانداردهای‌ اتحادیه‌ اروپا شد. اما تاکنون اقدامی‌ در این خصوص صورت نگرفته است‌.

بررسی‌ سهم صادرات پسته ایران‌ در جهان نشان می‌دهد که در سال‌2001 میلادی‌، کشور ایران‌ با اختصاص ‌71درصد از صادرات ‌جهانی‌ رتبه اول جهان را دارا بوده است‌. ولی‌ با تحریم‌ های به وجود آمده و به دلیل‌ آلودگی‌ پسته ایران‌ به آفلاتوکسین‌ حجم صادرات ایران‌ کاهش یافت. این کاهش امسال از 61 درصد هم بیشتر شده و اکنون بیم آن می رود که با وجود این مشکلات در آینده بازارهای پسته کم کم از دست برود.

کارشناسان عمده ترین دلیل این وضع را به ناکارآمدی کشاورزی سنتی در کنار تغییرات اقلیمی گره می زنند و معقتدند که نمی توان با نگاه سطحی به این محصول گران بها و باغ های پسته رفسنجان که به عنوان بزرگ ترین جنگل دست کاشت پسته جهان خوانده می شود نگریست. چرا که اگر نخواهیم در ترمیم زیرساخت های سنتی تلاش کنیم ممکن است بازارهای صادراتی ما چندی دیگر کاملاً از دست برود.