مدتی است که تامین سوخت برای رفع ابتدایی ترین نیازهای زندگی در کشور لبنان، تبدیل به بحرانی امنیتی شده است؛ بحرانی که با اعلام خبر حذف یارانه سوخت در این کشور، ابعاد تازه تری به خود گرفت. سرانجام پنجشنبه هفته گذشته بود که سید حسن نصرالله، دبیرکل حزب الله لبنان در سخنانی به مناسبت عاشورای حسینی، از حرکت کشتی های حامل سوخت ایران برای حل این بحران در لبنان خبر داد.

این سخنان دبیرکل حزب الله لبنان ما را بر آن داشت تا به بررسی ابعاد مختلف صادرات سوخت از ایران به لبنان بپردازیم.

شاید جالب باشد که بدانید پس از انتشار این خبر، آمریکا که مدت هاست مانع از فروش سوخت به لبنان شده، اعلام کرده حاضر به کمک برای رفع این بحران در لبنان است.

جواد الهنداوی کارشناس مسائل بین‌المللی نیز در این زمینه به روزنامه رای الیوم گفته است؛ وضعیت لبنان بحرانی است و فقر، گرسنگی و محرومیت بر این کشور تاثیر گذاشته است. اعلام واردات سوخت از ایران توسط سید حسن نصرالله تنها چند روز بعد از شکست سنگین آمریکا در افغانستان و روی کار آمدن طالبان، وجهه آمریکا را دوباره خدشه دار کرد.

صادرات سوخت از ایران به لبنان؛ اقدامی انسانی

اما فارغ از تمام این مسائل سیاسی، شاید بحث مهم دیگر برای بسیاری از مردم کشور ما این باشد که ورود ایران به این مسئله سبب منفعت اقتصادی می‌شود یا ضرر اقتصادی؟ به همین دلیل موضوع را از دو بعد تامین نیاز داخلی و صادرات بررسی کرده ایم.

حسن مرادی کارشناس حقوق انرژی در گفت و گو با خبرنگار اقتصاد و انرژی گروه اقتصادی باشگاه خبرنگاران جوان بیان کرد: بعد از انفجار بیروت که یک فاجعه انسانی بود، می‌طلبید که همه دنیا برای جبران این مصیبت وارد شده به لبنان با ارسال کمک‌های نقدی و کالایی مانند نفت و فرآورده‌های نفتی اقدام کند.

او افزود: متاسفانه دنیا نظاره گر بود، کمک آن چنانی به لبنان نشد و این خود مردم لبنان بودند که تا جایی که توانستند به ترمیم خرابی‌ها پرداختند. اکنون که لبنان می‌خواهد از بازار آزاد دنیا، چه ایران باشد و چه کشور‌های دیگر، نیاز‌های خود را بخرد، مانع تحریم بر سر راهش قرار گرفته است.

مرادی اظهار کرد: لبنانی‌ها اکنون می‌گویند که دیگر کافی است، ما نفت و فرآورده‌های نفتی را هر طور شده تهیه کنیم.

او با اشاره به اقدامات آمریکا در کشور افغانستان که سرانجام با شکست مواجه شد، گفت: این مسائلی که اخیرا اتفاق افتاده، نشان از این است که مردم جهان دیگر قول‌ها و دستورات آمریکا را باور ندارند و نمی‌توانند بپذیرند.

این کارشناس حقوق انرژی ضمن بیان اینکه در شرایط بعد از انفجار بیروت، ارسال نفت خام یا فرآورده‌های آن به لبنان، یک کمک انسانی است، اظهار کرد: کشور‌های مختلفی هستند که اکنون نمی‌توانند این موضوع را بپذیرند که، چون آمریکا خوشش نمی‌آید، باید مردم لبنان دچار قحطی باشند. صف‌های طویل تشکیل شده برای دریافت سوخت در لبنان، نشان دهنده توطئه‌ای است که علیه این ملت صورت گرفته است.

هزینه سوخت ارسالی به لبنان را چه کسی می‌پردازد؟

او در پاسخ به اینکه هزینه تامین سوخت از ایران برای لبنان را چه کسی می‌پردازد؟، گفت: سیدحسن نصرالله به عنوان فردی که مورد قبول اکثر جناح‌های سیاسی در لبنان است، با بیان آن سخنان سعی دارد، راهی را برای رفع این مشکل بیابد. اکنون تجار لبنانی که بسیار ثروتمند هستند، قرار است هزینه خرید این سوخت از ایران را بپذیرند و به همین دلیل است که دبیرکل حزب الله لبنان، کشتی‌های ارسالی از ایران به مقصد لبنان را خاک این کشور معرفی می‌کند.

مرادی ضمن تاکید بر اینکه هیچ چیز مجانی نیست، در پاسخ به این سوال که هزینه تامین سوخت به چه شکل به ایران پرداخت می‌شود؟، توضیح داد: این مسئله بستگی به شرایط ایران و نظر مقامات کشور ما دارد. ممکن است بخشی از نحوه پرداخت به صورت ارزی و بخش دیگری به صورت تهاتر کالا باشد.

آیا ایران با ارسال سوخت به لبنان در تامین نیاز داخلی دچار مشکل می‌شود؟

یکی از شایعه‌هایی که این روز‌ها در فضای مجازی دست به دست می‌شود، این است که دلیل تشکیل صف‌های طولانی در جایگاه‌های سوخت این است که ایران بنزین را صادر می‌کند و در تامین نیاز داخل به مشکل بر خورده است.

ناصر عاشوری قلعه رودخانی دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش نفت در نشست خبری با خبرنگاران در مورد میزان تولید، مصرف داخلی و صادرات بنزین اظهار کرد: پالایشگاه‌های نفت کشور هم اکنون در مجموع ۱۰۰ میلیون لیتر انواع بنزین تولید می‌کنند و مصرف کشور ما به طور متوسط، روزانه ۹۰ میلیون لیتر بنزین است؛ بنابراین هم اکنون روزانه ۱۰ میلیون لیتر بنزین مازاد بر مصرف داخل، تولید و به کشور‌های دیگر صادر می‌شود.

لبنان؛ بازاری برای بخش خصوصی ایران

سیدحمید حسینی سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی نیز در این زمینه بیان کرد: فعلا وزارت نفت ظرفیت صادرات فرآورده‌های نفتی به لبنان را ندارد، اما بخش خصوصی با توجه به واحد‌های پالایشی و ترکیبی فرآورده‌های نفتی که تولید می‌کنند، این امکان را دارد.

او افزود: اگر بنزین تولیدی بخش خصوصی با استاندارد‌های لبنان هماهنگ باشد، می‌تواند نیاز این کشور را تامین کند. لبنان هم بازاری مثل بقیه بازار‌هاست؛ اگرچه دسترسی به بازار این کشور به دلیل تحریم‌ها بسیار سخت است. شاید بخش خصوصی با همکاری کشور ترکیه بتواند بخشی از نیاز بازار لبنان را پوشش دهد.

اظهارات دبیرکل انجمن صنفی کارفرمایی صنعت پالایش نفت و سخنگوی اتحادیه صادرکنندگان فرآورده های نفتی نشان می دهد که لبنان نیز ‌می‌تواند برای بخش خصوصی ایران یک بازار هدف باشد.

گفتنی است؛ بر اساس مطالعات زمین شناسی انجام شده در لبنان، احتمالاً مقادیر زیادی از نفت و گاز در این کشور وجود دارد، اما لبنان هنوز هیچ گونه فعالیت اکتشافی را آغاز نکرده به همین دلیل، در حال حاضر تامین انرژی این کشور کاملا وابسته به واردات سوخت از سایر کشورهاست. 

از سوی دیگر، فعالیت‌های اکتشافی در ایران بر خلاف لبنان، سال هاست که آغاز شده و رتبه نخست کشور ما از نظر مجموع ذخایر نفت و گاز شناسایی شده در جهان به اثبات رسیده است، اما با این وجود، متاسفانه تفکر نادرست مدیریتی سبب شده تا در صنعت پالایش نفت با عقب ماندگی‌هایی مواجه باشیم. اهمیت ساخت پالایشگاه زمانی خود را نشان می‌دهد که بدانیم نفت خام کشور ما تحریم است، اما در صادرات فرآورده‌های نفتی که محصول پالایشگاه‌ها هستند، آزادی عملی بیشتری داریم.

نکته مهم در این گزارش این است که هر چند ما اکنون یکی از صادرکنندگان سوخت به شمار می‌رویم، اما باید، علاوه بر صرفه جویی در مصرف سوخت، نسبت به ساخت پالایشگاه‌های جدید هم اقدام کنیم.