دریا قدرتی پور: خیابان هاتف این روزها غلغله است؛ خیابانی که پای ثابت و بورس پارچه نوشته‌هایی است که مزین به نام امام حسین (ع) است. هرسال با فرارسیدن ماه محرم شکل و چهره این خیابان هم‌تغییر می‌کند؛ قلب کوچکی که در دل بافت قدیم اصفهان جا گرفته و جایی شده برای پارچه‌هایی که مقدس شده‌اند.

تنوعشان زیاد است از پارچه‌های ساتن گرفته تا مخمل و جیر و زربفت‌هایی که هرکدام یاد و نام سالار شهیدان را زنده می‌کند. پارچه‌هایی که اگر تا دیروز دست‌نوشت می‌شدند و به شکل سنتی با طرح و رنگ و قلمو و با دستان هنرمندی خطاطی می‌شدند، حالا به مدد تکنولوژی، تولیدشان به شکل دیگری درآمده است.

سعید ناجی مرد 62 ساله‌ای است که از 24 سال پیش ساکن این خیابان شده. به قول خودش این کار عشق است. عاشق بودن تنها کلمه‌ای است که به این شغل می‌چسبد چراکه تنها در مناسبت‌ها و ایام محرم بازار پارچه و سنج و دمام رونق دارد و مابقی سال خبری نیست.

مغازه‌اش پرشده از اجناسی که هرکدام به این روزها مرتبط است؛ کلی پارچه از انواع مختلف با خط و خطوط رنگارنگ و اشکال متنوع که روی‌هم انباشت شده است. آنطور که فروشنده می‌گوید تنوع پارچه نوشته‌ها امسال بیشتر از سال‌های پیش بوده و این از تعداد بی‌اندازه و متنوع بودن پارچه‌ها مشخص است.

علاقه مفرط سعید به این شغل در تودرتوی مغازه‌اش مشخص است. فروشگاهی که به‌واسطه احترامی که در آن است باید در سردرش کفش‌هایت را دربیاوری و بعد به در میان صدها پارچه و نام نوشته از اسامی و نام های مذهبی و پرچم‌های کوچک و بزرگ غرق شوی.

سعید می‌گوید: «این شغل ریسک دارد اما به خاطر عشقی که به امام حسین(ع) داشتم این شغل را انتخاب کردم، همین‌که می‌آیند و می‌گویند پرچم یا زهرا(س) داری؟ پرچم حضرت ابوالفضل(ع) داری؟ و اسامی ائمه را می‌برند برکت هم می‌آید در زندگی‌ام.»

از لابه‌لای سخنانش متوجه می‌شوی که بیشترین کارگاه‌هایی که اسامی مذهبی را روی پارچه‌ها چاپ می‌زنند در اصفهان است و از اصفهان به مابقی کشور صادر می‌شود. چاپ های دیجیتالی که روی پارچه های سفید گوشه‌ای از واقعه کربلا را نقش می‌زنند و او بادل و جان به مشتریان مشتاقش می‌فروشد.

 بقیه مغازه‌ها که ردیف و تنگ هم در این خیابان معروف قدیمی قرارگرفته‌اند هم پر هستند از انواع پارچه‌ها. یکی از مغازه‌داران پارچه‌های متری می‌فروشد؛ دیوارکوب‌هایی که بسته به نوع و کیفیتشان از متری 18 هزار تومان شروع می‌شود و به شکل صعودی بالا می‌رود. اینها ارزان‌ترین ها هستند تا می‌رسد به زربفت‌های کوچکی که 35*25 سانتی‌متری‌اش روی پارچه‌های جیر و ابریشم تا 200 هزار تومان هم قیمت می‌خورد. در این میان جیرهایی هم هستند که در اندازه‌های یک متری 200 هزارتومانی برچسب قیمت دارند. اما بیشترین پارچه‌هایی که ادارات و سازمان‌ها و هیات های مذهبی از آنها استفاده می‌کنند همان توپی‌های متری هستند و پارچه‌های گلدوزی شده نوع مصرفشان بیشتر خانگی است.

فروشنده درباره اشعار استفاده‌شده بر روی این پارچه‌ها توضیح می‌دهد که این اشعار از سالیان دور بر اساس پیشینه تاریخی و دینی که این اشعار داشته‌اند انتخاب‌شده‌اند و معمولاً به شکل مشترک بر روی پارچه‌ها نقش می‌بندند.

مغازه بعدی مثل یک دالان بزرگ است که به دونیمه تقسیم‌شده و یک‌طرفش پر است از پارچه‌های متنوع سیاه عزاداری و طرف دیگرش پرشده از تسبیح و مهر و ملزومات عزاداری و تعزیه که آن‌هم بر اساس سلیقه افراد متنوع است.

محسن، صاحب این فروشگاه، این شغل را از پدر به ارث برده و چون در خانواده‌ای مذهبی به دنیا آمده راه پدر را پیش‌گرفته و به قول خودش اهل مکتب اهل‌بیت شده است. از شغلش راضی است؛ حتی اگر نان بخورونمیری در آن باشد. برکت نام ونانی که از این نام ها به دست می‌آورد او را راضی نگه‌داشته است.می‌گوید این شغل فصلی است و تنها به اعیاد و محرم‌ها و مناسبت‌ها ختم می‌شود.

 روی یکی از پارچه‌های ساتن سیاه نام سرخ امام حسین (ع) حک‌شده. محسن دست می‌کشد روی آن و می‌گوید: «هیچ‌چیزی را با این عوض نمی‌کنم. صداقتی دیدم در آدم‌هایی که از ما خرید می‌کنند که کمتر می‌شود جایی پیدا کرد. همین‌هایش را دوست دارم. کار دیگری ندارم در این دنیا.»

سعید درباره جنس پارچه‌ها هم می‌گوید: «قبلاً اینها را با دست می‌دوختند، بعضی‌هایشان نزدیک یکسال طول می‌کشید، با منجوق و نخ و سوزن هم بود. حالا دیگر ماشین، کار دست را می‌کند. دست سازه‌ها دیگر جزو صنایع‌دستی شده. اینجا نمی‌آوریم. اینها را از کارخانه‌ها می‌خریم. مشتری هم دارد. ارزان‌ترند. در حال حاضر از کارهای دست‌دوز به‌ندرت در بعضی از هیات های قدیمی  و معتبر استفاده می‌شود.»

وقتی به پارچه‌ها نگاه کنی خوب دستت می‌آید که اکثر پارچه‌هایی که شعر و نام و اسامی متبرک روی آنها خلق‌شده از بهترین پارچه‌ها هستند.

محسن هم بر این مساله صحه می گذارد. می‌گوید: «اصل این کار این است که بهترین طرح‌ها و گلدوزی‌ها روی بهترین پارچه‌ها باشد تا زیبایی خود را نشان دهد. گرچه پارچه‌های بی‌کیفیت و نامرغوبی هم هستند که رنگ و لعاب رویشان خوب نشان داده نمی‌شود. ولی معمولاً از پارچه‌های مرغوبی استفاده می‌شود که درشان نام حضرت سیدالشهدا (ع) باشد.»

اگر دوری در فروشگاه‌ها بزنی، طرح‌های اسلیمی و خطوط متفاوتی نیز در برخی پرچم‌ها دیده می‌شود که بامهارت تمام طراحی‌شده و به‌واسطه ماشین‌های چاپ روی پارچه‌ها نقش بسته و آنها را متفاوت کرده است. خطوطی که به گفته این فروشنده جوان قبلاً به دست کسانی نقش می‌شد که از این راه، نان خوش‌خطی‌شان را می‌خوردند و این پرچم‌ها زیردست آنها رنگ و لعاب می‌گرفت اما حالا ماشین‌ها جای این استادان خط را گرفته‌اند و دیگر کمتر کسی یافت می‌شود که در این زمینه تبحری داشته باشد.