نصف جهان: در چند روز گذشته خبر کشف یک عراده توپ جنگی عصر صفوی پس از سال ها مدفون در میان ضایعات کارخانه ذوب آهن اصفهان بازتاب زیادی در رسانه ها داشت. اما از همان روز کشف این توپ تاریخی، این سئوال مطرح شد که اصولاً چنین شئی مهمی در میان ضایعات چه می کرده است؟

در همین باره مسوولان اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان اصفهان  اعلام کردند که این ابزار تسلیحاتی در میان ضایعاتی که در کارخانه ذوب آهن اصفهان نگهداری می شد، کشف و شناسایی شده است.

به گفته علیرضا امیری، مدیر روابط عمومی ذوب آهن اصفهان روزانه هزاران تُن ضایعات و آهن قراضه توسط این کارخانه برای استفاده در فرایند تولید چدن و فولاد استفاده می شود که این توپ جنگی نیز در میان آنها قرار داشته است.

امیری افزود: با توجه به حساسیت موجود برای ریختن ضایعات در کوره ذوب، قطعات آهن قراضه قبل از انداخته شدن داخل کوره بررسی می شود که مبادا ذوب شدن آنها حادثه ای بهمراه نداشته باشد. وی با اشاره به حجم بسیار زیاد دپوی ضایعات در ذوب آهن اصفهان خاطرنشان کرد: در حدود هفت سال گذشته کارکنان ذوب آهن متوجه این توپ در میان آهن قراضه ها و ضایعات شدند و با توجه به اینکه ظاهر ابزار نظامی را داشت آن را داخل کوره ذوب نینداختند و در کناری نگهداری شد.

امیری با بیان اینکه مقرر بود این وسیله با توجه به ظاهر نظامی که داشت در موزه صنعتی ذوب آهن اصفهان نگهداری شود، اضافه کرد: اما با توجه به اهمیت میراث فرهنگی و در معرض نمایش عموم مردم قرار دادن، این موضوع به اداره میراث فرهنگی لنجان گزارش شد تا آن را مورد بررسی قرار دهند.

وی با بیان اینکه ما اطلاعی از اینکه این توپ متعلق به دوران صفوی است، نداشتیم، تصریح کرد: حدس زده می شود که این توپ جنگی در سال های دور به بخش ضایعات ذوب آهن تحویل داده شده است.

به گفته رییس اداره میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی شهرستان لنجان که کارخانه ذوب آهن در محدوده آن قرار دارد، با بررسی‌های کارشناسی مشخص شد که این توپ جنگی متعلق به دوران صفوی است که به احتمال زیاد در سده‌های گذشته در پادگان‌های دوران صفوی در اصفهان نگهداری می‌شد و پس از سقوط این سلسله دست به دست شده و  سرانجام به‌منظور بازیافت به کارخانه ذوب آهن تحویل داده شده بود.

احمد فتحی با بیان اینکه این توپ جنگی تحویل اداره میراث‌فرهنگی شهرستان لنجان و سپس واحد امانی اداره کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان اصفهان شد تا مرمت شود، گفت: اینکه این توپ جنگی بطور دقیق از کجا به بخش ضایعات کارخانه ذوب آهن منتقل شده برای ما هنوز مشخص نیست.

وی ادامه داد: با توجه به اینکه اصفهان دارای سپاه بزرگ و چندین دژ بوده است حدس زده می شود که این توپ جنگی مربوط به استحکامات نظامی اصفهان بوده و پس از سال ها دست به دست شدن به دپوی ضایعات در کارخانه ذوب آهن رسیده است.

مدیرکل میراث فرهنگی،گردشگری وصنایع دستی استان اصفهان نیز در این زمینه به  اسناد و تصاویر تاریخی از میدان امام اشاره و اضافه کرد: در سفرنامه های گردشگران اروپایی نقل شده است که پادشاهان صفوی بویژه شاه عباس اول پس از پیروزی بر اشغالگران پرتغالی در مرزهای جنوب ایران و خلیج فارس تعدادی از توپ‌های غنیمتی از آنان را به میدان نقش جهان انتقال داده و در میدان  در معرض دید عموم قرار دادند.

به گفته فریدون الله‌یاری، تصاویر کتاب اصفهان در 113 سال پیش اثر هنرمند عکاس "ارنست هولستر: نشانگر بقایای ۲ عدد از این توپ‌ها در میدان و درجنب کاخ عالی‌قاپو در اواسط دوران قاجار است.                            

الله‌یاری با اشاره به اینکه اصفهان در دوران صفوی پایتخت ایران بود و چندین پادگان نظامی قوی از جمله در قلعه طبرک در این خطه قرار داشت که در اسناد و سفرنامه های خارجی به آنها اشاره شده است، گفت: بر اساس اسناد موجود در دوران پهلوی تا اوائل انقلاب اسلامی نیز در محدوده خیابان سپه اصفهان چندین توپ جنگی وجود داشت.