نصف جهان: در حالي که واي‌فاي رايگان به يکي از امکانات و ملزومات کافي‌شاپ‌هاي ايران تبديل شده است و هرگاه از در يک کافي‌شاپ وارد مي‌شويم، قبل از انتخاب ميز و نشستن و سفارش قهوه اسپرسو، به‌دنبال رمز واي‌فاي هستيم. برخي کافي‌شاپ‌ها در کشورهايي مانند آمريکا، کانادا و انگليس اقدام به خاموش کردن روترهاي واي‌فاي و حذف سرويس واي‌فاي رايگان کردند. اين کافي‌شاپ‌ها شعارشان اين است: «اينجا محلي براي جو اجتماعي است نه ارتباطات مجازي اجتماعي.» بهتر است بگوييم شاهد شروع يک جنبش «WiFi Off» هستيم.

به زبان ساده، برخي کافي‌شاپ‌هاي آنطرف دنيا متوجه شده‌اند واي‌فاي باعث تنهايي، سکوت، دور شدن و فرار از ارتباط و اجتماع مي‌شود؛ در حالي‌که کافي‌شاپ‌ها کارکرد و هدفي برعکس دارند و مي‌خواهند افراد مختلف دور هم بنشينند و از تنهايي دربيايند، حرف بزنند و ارتباطات جديدي تشکيل بدهند. کافي‌شاپ‌هاي طرفدار جنبش WiFi Off دوست دارند مشتريان‌شان در کافي‌شاپ با هم حرف بزنند و صداي خنده‌شان را بشنوند نه اينکه سرشان در گوشي موبايل يا نوت‌بوک باشد و چهره‌هايي مسخ شده ببينند.

اين تصميم برخي از کافي‌شاپ‌ها؛ باعث سروصدا و اعتراض و جنجال در صنف کافي‌شاپ‌ها و قهوه‌سازها شده است. مشتريان در ابتدا هاج و واج مي‌مانند و نمي‌دانند چه بگويند، «يعني چه واي‌فاي خاموش است؟» اعضاي صنف مربوطه مي‌گويند تعداد اين کافي‌شاپ‌ها بسيار اندک است و جاي نگراني نيست. برخي از کافي‌شاپ‌هاي زنجيره‌اي در سايت‌شان فهرستي از شعب داراي واي‌فاي و فهرستي از شعب بدون واي‌فاي را منتشر کردند و اعتقاد دارند مشتري خودش بايد تصميم بگيرد به کدام کافي‌شاپ برود. اين پديده جذاب ولي پيچيده اجتماعي را مي‌شود از چندين جنبه مورد بررسي قرار داد که هر جنبه نيز سايه روشن‌هاي بسيار زيادي دارد و نياز به موشکافي و تجزيه و تحليل دقيق دارد. اول؛ عدم ارائه سرويس واي‌فاي در کافي‌شاپ‌ها قانوني است يا خير؟ يعني اين حرکت و جنبش برخي از کافي‌شاپ‌ها مغاير با قوانين کسب‌وکار است يا خير؟ در ايران که فکر نمي‌کنم ارائه واي‌فاي جزو بايدهاي کافي‌شاپ‌ها باشد و بيشتر يک مزيت رقابتي است.

دوم؛ آيا کافي‌شاپ‌ها فقط محلي براي اجتماع و حرف زدن و ارتباطات انساني است؟ به‌نظر مي‌رسد اينطور نيست؛ چون در حال حاضر، بسياري از استارتاپ‌ها و دورکاري‌ها در محل کافي‌شاپ‌ها اتفاق مي‌افتد. افراد زيادي از مکان کافي‌شاپ براي درآمدزايي و کسب‌وکار خودشان استفاده مي‌کنند. دانشجويان در کافي‌شاپ‌ها درس مي‌خوانند و پروژه‌هاي خود را انجام مي‌دهند و کدزني مي‌کنند. مديران شرکت‌ها و بنگاه‌هاي اقتصادي جلسات غيررسمي برگزار مي‌کنند و در حين صحبت‌هاي‌شان نياز به اينترنت دارند. برخي از موافقان اين جنبش مي‌گويند بهتر است مراکزي عمومي و مجهز به اينترنت پرسرعت براي افرادي که نمي‌توانند در خانه کار کنند، ساخته شود تا به کافي‌شاپ پا نگذارند. اين دسته مي‌گويند در کافي‌شاپ بايد با قهوه، کيک پاي سيب، بستني ميوه‌اي و انواع نوشيدني‌ها پذيرايي ‌انجام شود و وظيفه ارائه واي‌فاي نداريم. آنها مي‌گويند مراکز ديگري در شهر بايد واي‌فاي بدهند. برخي کافي‌شاپ‌هاي مدرن يک حرکت جالب توجه ديگري انجام دادند و براي برخي مشتريان خاص خود که غالباً براي انجام کارهايشان به کافي‌شاپ مي‌آيند، مودم اختصاصي موبايل 4G عرضه مي‌کنند تا فقط خودشان واي‌فاي داشته باشند.

سوم؛ خاموش کردن واي‌فاي نقض حريم خصوصي مشتريان و تصميم‌گيري به‌جاي آنان نيست؟ افراد خودشان حق ندارند درباره استفاده از واي‌فاي نظر بدهند؟ هرکس ممکن است به اين سئوال، يک جواب بدهد و نظر شخصي‌اش را بگويد. مثلاً براي يک نفر، بهترين لحظات هفته زماني رخ مي‌دهد که در خانه يا محل کار اينترنت قطع مي‌شود يا برق نيست! چون مجالي به‌دست مي‌آيد به سراغ انبوه کتاب‌هاي نخوانده‌اش برود؛ يک فنجان چايي بريزد و در آرامش کمي فکر کند؛ فيلمي ببيند يا آلبوم عکس‌هاي قديمي را ورق بزند و البته کمي ميزکارش را مرتب کند.

چهارم؛ اگر وارد يک کافي‌شاپ شديم و خدمه در جواب سئوال ما براي اعلام رمز واي‌فاي گفتند: «متأسفم؛ در اين کافي‌شاپ واي‌فاي ممنوع است». چه واکنشي نشان بدهيم؟ همان لحظه به نشانه اعتراض بلند شويم و کافي‌شاپ را ترک کنيم يا با خودمان بگوييم «چه بهتر» و با خيال راحت گوشي موبايلمان را به گوشه ميز پرت کنيم؟ همانطور که گفتيم هريک از اين جنبه‌ها و زاويه ديد، بحث‌هاي مفصلي طلب مي‌کند و گاه نياز به آمار و ارقام‌هاي واقعي دارد. در برخي شهرهاي کشورهاي اروپايي اتفاق ديگر افتاده است. کافي‌شاپ‌هايي که در مرکز شهر هستند يا به دانشگاه‌ها و مدارس و خيابان‌هاي استقرار شرکت‌هاي فناوري نزديک‌ترند، واي‌فاي مي‌دهند و کافي‌شاپ‌هايي که در حاشيه شهر هستند يا عموماً در محله‌هاي مسکوني واقع شده‌اند، به دنبال ساختن محلي دنج براي گفتگو و استراحت بدون واي‌فاي هستند.

فارغ از اينکه ما موافق يا مخالف جنبش WiFi Off هستيم؛ به‌نظر مي‌رسد به‌زودي شاهد توسعه اين جنبش در بخش‌هاي ديگر پيکره اجتماع هم باشيم؛ مثلاً هتل‌ها و رستوران‌ها هم از واي‌فاي خاموش استقبال کنند يا مغازه‌ها و فروشگاه ها روترها را خاموش کنند. حتي اين احتمال وجود دارد جنبش WiFi Off به درون خانه‌ها هم رسوخ کند. علت اين است که باور کنيم يا خير، در اطراف خود شاهد مسخ‌شدگاني به‌دست اينترنت و واي‌فاي هستيم. طبيعي است شرکت‌هاي فناوري، اپراتورهاي موبايل، ارائه‌دهنده‌گان اينترنت و حتي اصناف مختلف طرفدار واي‌فاي و ارائه‌دهنده اينترنت پرسرعت در همه‌جا هستند چون کسب‌وکارشان و درآمدشان بيشتر مي‌شود اما از سوي ديگر برخي افراد چنان گرفتار واي‌فاي و اينترنت شده‌اند که هيچگونه اختياري براي کنترل و مديريت امور روزانه خود ندارند و به‌نظر مي‌رسد بايد عوامل خارجي به‌کمکشان بشتابند.