بانک‌ها کوتاه می‌آیند؟ درحالی رقابت سودی بانک ها بار دیگر اوج گرفته که مدیران ارشد نظام بانکی و دولت از مخالفتشان با افزایش نرخ سود سخن گفته و تأکید دارند سود بانکی باید کم شود.

در هفته های اخیر بازار رقابت سودی بانک ها بار دیگر داغ شده و کار به جایی رسیده که سود بانکی که طبق مصوبه شورای پول و اعتبار باید 15 درصد باشد در برخی بانک ها تا 26 درصد هم بالا رفته است!

این درحالی است که بانک مرکزی بارها از برخورد با بانک های متخلف در اجرای مصوبات سودی شورای پول و اعتبار خبر داده هرچند تا کنون هنوز خبری از برخوردهای قاطع با بانک ها از برج میرداماد بیرون نیامده است.

برای چندمین بار است که بانک های خصوصی و البته دولتی از مصوبات سودی شورای پول و اعتبار تخطی کرده و سودها را فراتر از مصوبات بالا برده اند. مشاهدات میدانی از شعب این بانک ها حکایت دارد سود سپرده های روز شمار از 20 تا 26 درصد محاسبه می شود. این روال البته در مؤسسات اعتباری هم ادامه دارد ولی با نرخ های بالاتر!

ولی ا...سیف، رئیس کل بانک مرکزی معتقد است عملکرد مؤسسات اعتباری باعث شده زمینه برای تخلفات سودی بانک های مجاز هموار شود. اما برخی کارشناسان اقتصادی معتقدند بانک مرکزی در رقابت سودی بانک ها نقش اساسی دارد. این کارشناسان می گویند زمانی که بانک مرکزی جریمه 34 درصدی از بانک ها می گیرد بانک ها مجبور به دریافت سپرده از مردم با سودهای بالا هستند!

سیف با بیان اینکه فعالیت مؤسسات اعتباری غیرمجاز موجب شده است بانک‌ها برای ادامه فعالیت، به رقابت غیر اصولی بر سر نرخ سود بانکی روی آورند، یادآور شد: این موضوع با ورود ابزارهای بدهی دولت و انتشار بی‌رویه این ابزارها، ابعاد تازه‌ای به خود گرفته و برآیند این اثرات موجب شده است در درجه اول وضعیت سودآوری شبکه بانکی و پس از آن وضعیت شاخص‌هایی نظیرکیفیت و کمیت سرمایه، تحت‌تأثیر قرار گیرد.

■■■

عقیلی کرمانی، مدیرعامل بانک خاورمیانه درباره وضعیت نرخ سود بانکی اینطور اظهارنظر می کند که 20 سال است نرخ سود تسهیلات بالای 25 درصد است و هر کاری هم بانک مرکزی می کند باز بانک ها تخلف کرده و نرخ ها را بالا می برند. تعداد زیادی از بانک ها الان با کمبود منابع روبه رو هستند. وقتی بانک مرکزی 34 درصد بابت بدهی از بانک ها می گیرد معلوم است بانک ها سپرده های بیست وپنج بیست وشش درصدی می گیرند.

وی تأکید کرد: با دستور نمی توانیم نرخ ها را کاهش دهیم باید روشی را پیدا کنیم که به جای سیستم بانکی از بازار سرمایه هم استفاده شود.

■■■

اکبر کمیجانی، قائم مقام بانک مرکزی اما در پاسخ به کرمانی درباره جریمه 34 درصدی بانک مرکزی گفت: 34 درصد نرخ جریمه بانک مرکزی در واقع نرخ تنبیهی است برای بانک هایی که مدیریت منابع و مصارف داشته باشند نه اینکه مدیریت را رها کنند و از پول پرقدرت بانک مرکزی استفاده کنند. اگر مدیریت منابع باشد بانک ها نباید به سراغ اضافه برداشت از بانک مرکزی بروند و مشمول جریمه شوند.

نکته قابل تأمل در اظهارات مدیران بانکی و فعالان اقتصادی ، اجماع همگانی بر کاهش نرخ سود بانکی است. هرچند همانطور که اشاره کردیم این اولین بار نیست که مدیران دولتی و غیر دولتی از ضرورت کاهش نرخ سود بانکی سخن می گویند چراکه پیش از این بارها بر این مهم تأکید و حتی مصوباتی هم صادر شده است ولی همواره در مرحله اجرا شاهد تخلف بانک ها بوده ایم.

■■■

اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهور با بیان اینکه انتظار داشتیم شاهد کاهش نرخ سود بانکی همگام با نرخ تورم شویم،گفت: همیشه اقتصاددانان ما اعلام می کردند که سود بانکی از تورم کمتر است و باید بیشتر باشد و ما نخواستیم در این زمینه دستوری عمل کنیم.

وی تصریح کرد که با چنین نرخ سود بانکی سرمایه گذاری، تولید و فعالیت های اقتصادی بسیار دشوار خواهد بود، زیرا وقتی به طور جدی می توانیم انتظار رشد داشته باشیم که نرخ سود بانکی متناسب با آن کاهش یابد.

■■■

علی دیواندری، رئیس پژوهشکده پولی و بانکی بانک مرکزی هم در مورد کاهش نرخ سود بانکی گفت: هیچکس در دولت و نظام بانکی موافق سود بالا نیست و جنگ قیمتی که در بانک ها رخ داده حاصل مشکل نقدینگی بانک ها است.

وی در مورد میزان کاهش نرخ سود بانکی گفت: سود بانکی باید متناسب با وضعیت تورم باشد و نرخ فعلی مورد قبول نظام بانکی نیست. اگر نرخ ها کاهش پیدا نمی کند به دلیل ایرادهای ساختاری در اقتصاد و ترازنامه بانک‌ها و مشکلات تأمین اعتباری است که عملاً موجب می‌شود کاهش دلخواه نرخ سود بانکی تحقق پیدا نکند. البته بانک مرکزی بارها از بانک‌ها خواسته تا به مصوبات شورای پول و اعتبار پایبند باشند ولی در حوزه نرخ سود به‌دفعات بانک‌ها از این فرمان بانک مرکزی سرپیچی کرده‌اند؛ این بار و بعد از اعلام نظر واحد دولت برای کاهش نرخ سود بانکی باید دید که آیا ستاد تعیین نرخ سود تشکیل جلسه خواهد داد و در صورت رأی به کاهش آیا بانک ها از رقابت سودی شان کوتاه خواهند آمد یا خیر؟!