گون زارهای پرپُشت انبوه منطقه سمیرم با ادامه خشکسالی و دست اندازی انسان به مرور زمان، جای خود را به دشت های خشک و بیابانی می دهد.

گَوَن؛ گیاهی که خاستگاه آن کهن دیار ایران، با افزون بر 900 گونه از میان هزاران گونه موجود در این کره خاکی است.

این گیاه بیابانی به دلیل تنوع گسترده از رویش بالایی برخوردار است و شهرستان کوهستانی و مرتعی سمیرم در جنوب استان اصفهان، یکی از مناطق اصلی گون خیز استان و کشور محسوب می شود.

کارشناس ارشد و پژوهشگر منابع طبیعی و جنگلداری استان اصفهان گفت: تأمین علوفه، تولید ترکیب های مختلف دارویی، تغذیه ای و صنعتی، حفظ توازن محیطی آفات و امراض و سیلاب ها و حفاظت از گیاهچه سایر پوشش های گیاهی از نقش های مهم این گیاه در طبیعت است.

علی حسین بهرامیان اظهارداشت: کتیرا از مهمترین ترکیب های حاصل از برخی گونه های گون محسوب می شود و این ترکیب با وجود مصارف بسیار عدیده و مصرف فراوان آن در صنایع و بهداشت هنوز جانشین صنعتی عمده ای ندارد و بی رقیب است.

وی با بیان اینکه صدور مجوز برداشت خرداد تا شهریور صادر می شود ، افزود: گیاه گَون از جمله پوشش های مهم مراتع به ویژه در مناطق کوهپایه ای و تپه ای است.

به گفته این کارشناس منابع طبیعی، این گیاه به دلیل تراکم و ویژگی های رویشی نقش مؤثری در حفاظت خاک از فرسایش های بادی و آبی به خصوص بارندگی در شیب ها و خاک های سبک دارد.

بهرامیان درباره اهمیت این پوشش گیاهی به ویژه برای مناطقی مانند سمیرم با توجه به ادامه خشکسالی تصریح کرد: تراکم پوشش و پراکندگی در فاصله کمی از خاک از برخورد باران و تگرگ به سطح خاک جلوگیری کرده و پوشش گسترده ریشه ای نیز علاوه بر ایجاد چسبندگی بین ذرات خاک، با حفظ بقایای گیاهان، بافت اسفنجی مناسبی برای ذخیره و نفوذ رطوبت به اعماق خاک ایجاد می کند.

وی گفت: برداشت کتیرا در وسعت 510هزار هکتاری رویشگاه های این گیاه در استان اصفهان، یکی از راهکارهای بهره وری مناسب از منابع طبیعی است و ترویج آن به شرط رعایت برخی شرایط به حفظ پوشش گیاهی و درآمدزایی ساکنان مناطق بومی و محلی کمک می‌ کند.

این محقق و کارشناس منابع طبیعی استان اصفهان، زمان قُرق و برداشت نکردن کتیرا را حداقل سه سال یکبار برشمرد و افزود:این موضوع در منطقه سمیرم رعایت نمی شود و همین باعث از بین رفتن گون ها و سوء استفاده فرصت طلبان شده است.

این کارشناس ادامه داد: 60 تا 70 درصد محل هایی که در سال های گذشته اقدام به برداشت صمغ کتیرا شده، شاهد خشک و فرتوت شدن گون ها هستیم که اگر در این محل ها حضور یابید به راحتی می توانید گون هایی به آن وسعت و استحکام را به راحتی از دل خاک بیرون بکشید.

■■■

مدیر اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان سمیرم نیز در همین زمینه گفت: پیش بینی می شود امسال بیش از 25 هزار کیلوگرم کتیرای مرغوب از 30 هزار هکتار مراتع و گون زارهای این شهرستان برداشت شود.

محمدحسن طاهری افزود: برداشت این محصولِ با ارزش به طور معمول هر سال در مراتع منطقه با صدور مجوز از طریق این اداره انجام می شود.

وی اظهارداشت: امسال مجوز برداشت کتیرا از گون های این خطه، برای 300 نفر صادر شده و هر نفر تا 150 کیلو حق برداشت این صمغ پرخاصیت را خواهد داشت.

طاهری قیمت فعلی هر کیلوگرم کتیرا در سمیرم را 40 تا 50 هزار تومان اعلام کرد.

وی با اشاره به منطقه بیابانی و بدون پوشش گیاهی «آلاجابایر» در جنوب سمیرم یادآوری کرد: این منطقه وسیع در شهرستان سمیرم به یکباره تبدیل به خاک مرده و بیابان نشده، بلکه دست اندازی انسان و عبور و تجمع هر ساله دام عشایر در گذر زمان آن را به این روز انداخته است.