وجود درهای سنگی با قدمت بیش از ۴۰۰ سال در تیران و کرون بخشی از هویت تاریخی این شهر محسوب می شود که متاسفانه با گذر زمان و در اثر بی توجهی تبدیل به دیوار و یا پل سنگی شده است.

به گزارش ایمنا ، درهای باغات تیران نمونه ای از آثار تاریخی این دیار هفت هزار ساله بوده که از قابلیت های خاصی برخوردار است. اغلب این درها به دلیل تغییر دیوارباغ ها، فرونشستن زمین و یا بی توجهی به این اثر تاریخی دیگر بر پاشنه خود نچرخیده و تبدیل به یک دیوار و یا پل سنگی شده اند و با تداوم چنین وضعیتی این اثر تاریخی از مدار آثار فرهنگی خارج می شود.

درهای سنگی از قابلیت خاصی برخوردار هستند که با وجود سنگینی درها، اما به راحتی بر مدار یک چارچوب سنگی و یا چوبی باز و بسته می شوند و کودکان هم قادر به باز و بسته کردن آن هستند. ارتفاع بعضی از این درهای سنگی به حدود دو متر، ضخامت ۴۵ سانتی متر و عرض نزدیک به ۱۸۰ سانتی متر می رسد. راحتی در باز و بسته شدن درهای سنگی، کتیبه ها و ویژگی های جانبی از جمله قفل درها که معروف به کلن بوده، موجب جذابیت و انحصاری شدن این درها شده است.

حسین صابری، نویسنده کتاب تیران از گذشته های در خصوص این درهای سنگی نوشته است: «درهای سنگی در دوره هخامنشی دارای گل هایی با ۱۲ طرح بود که نمادی از ۱۲ ماه سال است.»

وی در ادامه تحقیقات خود پیرامون این اثر تاریخی آورده است: «بعضی از درها با طرح هایی از گل سرخ به نشان از شهرستان تیران و کرون است، زیرا نخستین منطقه گل سرخ، در این شهرستان بود.»

این نویسنده با بیان اینکه درهای سنگی دارای کتیبه بوده اند، اما در حال حاضر کتیبه ها قابل خواندن نیست، یادآورشد: «یکی از این درهای کتیبه دار مربوط به یکصد سال پیش و دیگر کتیبه آن با خطوط عصر پهلوی بوده است.»

محسن مظاهری، سرپرست میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان تیران و کرون با بیان اینکه درهای سنگی باغات تیران از آثار تاریخی این شهرستان است، گفت: قدمت این درها به قبل از ورود آریایی ها به ایران می رسد و با وجود ویژگی های خاص خود، در لیست ثبت آثار ملی قرار گرفته است.

وی افزود: حفظ و نگهداری این آثار ملی برای شهرستان ضروری است که در این راستا این درها پلاک کوبی و شناسنامه دار شده، تا مراحل ثبت ملی آن طی شود.

این اثار تاریخی که در نوبت ثبت آثار تاریخی قرار گرفته و از هویت و شاخصه های مهم میراث فرهنگی این دیار است، نباید تبدیل به پل و دیوار سنگی شود، بلکه باید مالکان باغ های این منطقه نسبت به حفظ و حراست آن تلاش کنند و نگذارند این اثر تاریخی از بین برود.

درهای سنگی اگر حفظ شوند، هزار سال دیگر بر پاشنه خود می چرخند و در کنار دیوارهای گلی جلوه ای زیبا برای طبیعت گردی و گردش در کنار دیگر آثار مناطق گردشگری تیران خواهد بود.

حفظ درهای سنگی به عنوان یک اثر تاریخی با قدمت چند صد ساله و به عنوان نماد هویتی در شهرستان تیران و کرون یک ضرورت همگانی است که باید مردم نسبت به این موضوع همت ویژه ای داشته باشند تا اینکه این ظرفیت های تاریخی حفظ و به دنیا معرفی شود.

فعالان انجمن میراث فرهنگی و دوستداران هویت و میراث ماندگار تیران در ثبت آثار تاریخی با مسئولان سازمان میراث فرهنگی همکاری داشته اند و در حال حاضر کار شناسنامه دار کردن هر یک از این درها انجام شده و با این اقدام هزار در سنگی شناسایی و شناسنامه دار شده، اما تسهیل در شرایط ثبت درهای سنگی این دسته از اقدامات را به سرانجام و دغدغه میراث فرهنگی و حفظ آثار تاریخی را کاهش می دهد.