منيژه حکمت قبل از جاده قديم، فيلم‌هاي «زندان زنان» و «سه زن» را نيز ساخته است. او در بخش‌هاي مختلف سينما تجربه کار دارد و به‌جز عرصه هنر، در کنش‌هاي سياسي و اجتماعي نيز فعال بوده است.

به گزارش آریا، در فيلم اخير حکمت، خانم‌ها و آقايان مهتاب کرامتي، آتيلا پسياني، پرويز پورحسيني، محمدرضا غفاري، ترلان پروانه و بهناز جعفري بازي کرده‌اند.

دغدغه يا...؟

زني در خانواده‌اي امروزي و با شرايطي مناسب به تصوير کشيده مي‌شود که در کارش موفق است. ناگهان براثر اتفاقي در شب عيد خودش و خانواده‌اش وارد بحران مي‌شوند. بسياري از اهل فن معتقدند که وقتي فيلمساز قصه‌اش را براي جنس خاصي بنويسد، از محدوده دايره يک اثر هنري خارج شده و جنسيت زده مي‌شود. اين که سوژه‌اي که در کانال‌ها و رسانه‌هاي غير رسمي جزو پربازديدترين مسائل است، به يک فيلم سينمايي برگردانده شود، چيز بدي نيست اما به شرط آن که از يک موضوع يک خطي فراتر برود. به قول يکي از خبرنگاران در نشست خبري فيلم جاده قديم، انگار خانم فيلمساز دکمه‌اي داشته که برايش کت دوخته است.

شايد اين ادعا بشود که سوژه فيلم بکر است. اگر سرچ کوچکي در فضاي مجازي صورت بگيرد متوجه اشتباه بودن اين فرضيه مي‌شويم. ممکن‌است بگويند در سينما مطرح نشده که آن هم نمونه متأخرش فروشنده (هرچند درفضايي متفاوت) است.

مسأله بعدي که ذهن را به خودش درگير مي‌کند اين است که اگر بخواهيم درباره مسائل زنان فيلم بسازيم، آيا نيازي به اولويت بندي وجود دارد يا اين موضوعي شخصي براي کارگردان است؟ قطعاً جنايت مطرح شده در فيلم، پديده‌اي واقعي است و در کشورما هم مثل ديگر کشورها رخ مي‌دهد (درباره کميتش جاي بحث وجود دارد) اما بين مشکلات زنان اين معضل خاص به لحاظ کمي و کيفي در چه مرتبه‌اي قرار مي‌گيرد؟ اصولاً معضل مذکور دغدغه فيلمساز محترم بوده يا جذابيت ظاهري سوژه دليل پرداخت به آن؟

شخصيت‌هايي گنگ

از ديالوگ‌هاي بعضاً دم دستي، موسيقي گل درشت و چهره‌هاي سرد بازيگران که بگذريم، به شخصيت‌پردازي ناقص فيلم مي‌رسيم. فيلمساز سعي کرده از نسل‌ها و تيپ‌هاي مختلف در داستان داشته باشد تا سبدش کامل باشد اما آيا اين اتفاق رخ داده؟ جاده قديم لحظاتي به يک مدير موفق، گاهي به پدربزرگي سنتي و لحظاتي به پدري که قرار است خوب باشد مي‌پردازد.

با حضور دو بازيگر جوان هم سعي کرده روابط خانوادگي را کامل کند اما اين مسأله آن‌قدر ناقص پيش مي‌رود که باعث خستگي مخاطب مي‌شود. بحراني رخ مي‌دهد که در هر فرهنگي تلخ و ناپسند است و طبيعي است که قرباني به شوک برود اما تا کجا؟ فيلمساز سعي کرده به شيوه مرسوم سينماي آقاي اصغرفرهادي به مخاطب اطلاعات کامل ندهد تا او را در تعليق نگه دارد؛ تعليقي که نهايتاً مثل حبابي در هوا مي‌ترکد. تأکيد بيش از حد بر بانداژ سر بازيگر زن، که معلوم نيست چند روز قرار است برسرش بماند تا خون بند بيايد و کابوس‌هاي شبانه‌روزي‌اش، همگي به صورتي تکه تکه در فيلم به چشم مي‌آيند.

حتي در سکانسي که دختر خانواده به پدرش مي‌گويد: «بابا چقدر داغون شده‌اي!» ديالوگ و حس صورت بازيگران باعث خنده مخاطب داخل سالن مي‌شود. درهمين موضوع آريان گلصورت در کافه سينما مي‌نويسد: «شک نکنيد که يک دانشجوي معمولي فيلم‌نامه‌نويسي تلقي‌اش از ديالوگ‌نويسي سطح بالاتر از آن چيزي است که در اين فيلم مي‌بينيم. در بسياري از دقايق فيلم، احساسات شخصيت‌ها که بايد از طريق تصوير يا سکوت به ما منتقل شوند، در کمال بي‌هنري نويسنده و کارگردان، به وسيله ديالوگ‌ها بيان مي‌شوند... ملودرامي که ضريب هوشي مخاطب‌اش را به شدت دست کم مي‌گيرد و کاملاً مطابق با کليشه‌هاي سريال‌هاي تلويزيوني جلو مي‌رود.»

فيلم ضدمرد نساختم!

شخصيت پدربزرگ در جاده قديم که توسط آقاي پرويزپورحسيني بازي مي‌شود، طبق معمول بسياري از نمونه‌هاي ديگرش در آثاري از اين دست، نشان دهنده مردي با ظاهري مذهبي و حتي اصول‌گراست. پيرمردي که درسکانس‌هايي خاکستري و در حالتي بدبينانه بدمن فيلم مي‌شود! اين پيرمرد مدام با تماس‌هاي اعصاب خردکنش در زندگي خصوصي خانواده پسرش دخالت مي‌کند و در چند سکانس با اصرار بر اتفاق رخ داده تقاضاي قبول آن توسط عروسش را دارد. بازهم رفتاري تکراري و ديالوگ‌هايي تکراري؛ مردم پشت سرمان حرف مي‌زنند...آبرويمان چه مي‌شود و عبارات آشناي ديگر. پس از نمايش فيلم در سالن رسانه‌ها، نشست خبري جاده قديم با حضور عوامل آن برگزار شد.

خانم «منيژه حکمت» کارگردان اين فيلم در پاسخ به اين سؤال خبرنگار «صبح نو» که آيا قبول دارد شخصيت پدربزرگ در جاهايي به بدمن فيلم تبديل مي‌شود و قرار است تم زنانه فيلم با شمايلي ضد مرد، به‌ثمر بنشيند، گفت: مردهاي فيلمم را دوست دارم و بلد نيستم فيلم ضد مرد بسازم! من در اين فيلم از شعار پرهيز کردم. شخصيت پدربزرگ با بازي آقاي پورحسيني را دوست دارم و شخصاً دوست داشتم پدربزرگم باشد! پس از پاسخ حکمت، «مهتاب کرامتي» هم درباره اين سؤال به خبرنگار«صبح نو» گفت: معتقدم چنين مشکلي در فيلم وجود ندارد. فيلم به سمتي نرفته که فضايي ضد مرد داشته باشد. در فيلم تعادل رعايت شده و در کنار شخصيت منفي، مرداني مثل پدر و فرزند خانواده هم وجود دارند که کاملاً مثبت هستند.