ماشین یا موتور سواری آفرودی که معمولاً مسابقات آن در مسیر‌های خاکی، گلی، صخره‌ای و ناهموار شنی و کویری برگزار می‌شود در صورت عدم برنامه ریزی و تمهیدات لازم به عنوان تهدیدی زیست محیطی شناخته می‌شود.

 ماشین سواری یا موتور سواری خارج از جاده که به عنوان آفرود (off road) شناخته می‌شود یکی از سرگرمی‌ها و ورزش‌های جذاب در دنیایی امروزی است. چند سالی است که این ورزش و مسابقات مرتبط با آن که بیشتر در دامنه کوه‌ها و تپه‌های کوهستانی و بیابان‌ها صورت می‌گیرد در ایران نیز با استقبال زیادی روبرو شده است. معمولاً مسابقات آفرودی در مسیر‌های خاکی، گلی، صخره‌ای و ناهموار شنی و کویری برگزار می‌شود. برنده شدن در این مسابقات بستگی به قدرت موتور، توان جعبه دنده، مقاومت شاسی و البته مهارت راننده و نقشه خوان در مسیر‌های سخت دارد.

مسابقات ورزشی آفرود در خارج از کشور به ویژه در اروپا و کشور‌های توسعه یافته در مناطق تعریف شده و دارای مجوز انجام می‌گیرد. تفاوت در این است که در محیط زیست بکر ایران برای انجام این مسابقات و این ورزش‌ها هر چند بنا بر قوانین صدور مجوز لازم است، اما در واقع به دلیل اینکه این سرگرمی و ورزش بیشتر به شکل گروه‌های دوستی محدود انجام می‌شود و همچنین در فضای خارج از محیط شهری و روستایی و در دامنه کوه‌ها، حاشیه بیابان‌ها و جنگل‌های پرت صورت می‌گیرد، غالبا از نظارت به دوراند و در بسیاری از مواقع صدمات جبران ناپذیری را به محیط زیست وارد می‌کنند به ویژه که یک مسیر آفرودی چندین بار مورد استفاده قرار گیرد.

فدراسیون موتورسواری و اتومبیلرانی تاکید دارد برگزاری هرگونه مسابقات آفرود یا حضور در مناطق طبیعی و کوهستانی برای ماشین‌های دو دیفرانسیل، نیازمند مجوز است و در غیر این صورت تخلف است و سازمان حفاظت از محیط زیست موظف است با خاطیان برخورد کند، اما در عمل شاهد رخ دادن چنین امری نیستیم.

اسماعیل کهرم، بوم شناس و فعال محیط زیست ایرانی و مشاور رئیس سازمان حفاظت محیط زیست در امور محیط طبیعی، یکی از منتقدان اصلی این ورزش به شکل آزاد و بدون تمهیدات و مجوزهای لازم در دامنه کوه‌ها و بیابان‌های کشور به اسم اقدام محیط زیستی است. نکته طنز داستان آنجاست که علاقه‌مندان آفرود اکثرا به نام دوستدار محیط زیست به این ورزش و سرگرمی مشغولند. وی در مصاحبه‌ای با ایلنا گفت: زمانی که یک مسیر به دفعات زیاد محل عبور خودرو می‌شود، خاک آن منطقه فشرده شده و منفذ‌هایی که در زیر آن به عنوان لانه حیوانات قرار دارد؛ تخریب می‌شود و حیوانات داخل یا فرار می‌کنند و یا می‌میرند.

صدمات جبران ناپذیر به محیط زیست

استاد کهرم در اشاره به تحقیقات اخیرشان که در سوئیس انجام داده‌اند عنوان داشت: متوجه شدیم جانوران از جاده فرار می‌کنند یعنی حیوانات جاده را به عنوان یک منطقه خطرناک می‌شناسند و از آن عبور نمی‌کنند و این موضوع به بچه‌های آن‌ها نیز منتقل می‌شود بنابراین تکلیف جاده مشخص است، اما زمانی که خودرو خارج از جاده «آفرود» حرکت می‌کند، حیوانات غافلگیر می‌شوند و سبب له شدن حیوانات در زیر چرخ این ماشین‌ها می‌شود، زیرا حیوانات نمی‌دانند که قرار است از این مناطق ماشین بگذرد.

نکته دیگری که در ورزش آفرود اخیرا مورد توجه است حضور ماشین‌های دو دیفرانسیل و موتور‌های مخصوص در بیابان‌ها و شنزار‌های کویر مرکزی ایران می‌باشد. در کویر به دلیل وجود گرمای زیاد حیوانات کویری از جمله مارمولکها، مارها، حشرات و ... اکثرا برای حفاظت خود از گرما به زیر شن‌ها پناه می‌برند و در چنین شرایطی به سادگی و با حرکت چرخ‌های ماشین و موتور‌ها از بین می‌روند.

مسئله دیگر تهدید پوشش گیاهی این مناطق خاص است. مثلا به گفته استاد کهرم بیش از ۸ هزار جاندار به یک گون بزرگ در بیابان و کویر وابسته اند و از سایه و میوه آن و همچنین استتار از دشمن و استتار برای شکار استفاده می‌کنند. کافی است یکی از این ماشین‌ها یک بوته را زیر بگیرد و قطعا ملموس خواهد بود که چه ضربه‌ای به محیط زیست وارد خواهد شد.

مشکل اساسی دیگر برای مسابقات آفرودی عدم وجود زیرساخت‌ها و پیست‌های مخصوص و تعریف شده از سوی فدارسیون‌های مربوطه است. متاسفانه در سراسر ایران پیست استاندارد برای مسابقات ورزش‌های آفرودی یا خیلی محدود است و یا اصلا وجود ندارد.