فعالیت هر رسانه در جهت جلب رضایت، سرگرمی، آموزش و بالاخره رفع نیازهای مخاطب است و به طور کلی هر رسانه بدون مخاطب از معنا و هدف دور می شود. جذب مخاطبان در طی دوران باید با توجه به نیاز و سلیقه آن ها و استاندارد های دنیا پیش رود. کاهش کیفیت و کمیت برنامه های تلویزیون در سال های اخیر بخش عظیمی از مخاطبان را نسبت به این رسانه گریزان کرده است، تا جایی که شاید بتوان گفت، رسانه رسمی در نبود برنامه های تاک شو از جمله، «خندوانه»، «دورهمی»، «نود» و سریال های ماه رمضان، جاذبه دیگری برای مخاطبان ندارد. سریال های تلویزیون در دهه های گذشته از جذابیت های مهم این رسانه محسوب می شد و مخاطب شاهد تولیدات بیشتری از مجموعه های تلویزیونی و با کیفیت بالاتری بود. کاهش کمیت و کیفیت تولیدات از مهمترین دلایل دوری مخاطب از رسانه ملی است. علت کاهش کمیت تولیدات تلویزیونی بحران مالی سازمان صدا و سیما بوده است و بخشی از کیفیت آثار نیز تحت تاثیر کمبود مالی سازمان، کاهش یافته است.از طرفی کاهش کیفیت و کمیت تولیدات تلویزیونی، دوران بحران مالی و قهر مخاطب با تلویزیون همزمان با افزایش رسانه های مجازی و ماهواره ای بوده و مخاطب به سطح توقع بالاتری رسیده است. همچنین تلویزیون بنا به کمبود مالی و ممیزی های سخت از سطح تولیدات تلویزیونی دنیا بازمانده است. برخی معتقدند، ممیزی برای کلیه تولیدات یکسان است و هنوز بعضی سریال ها طیف وسیعی از مخاطبان را جذب می کنند، اما سایر سریال های پر مخاطب به دلیل اعتماد مخاطبان به تلویزیون و کاهش ممیزی ها در شبکه نمایش خانگی، از این رسانه پخش می شوند. موضوع ممیزی شامل سریال های پر مخاطب گذشته نیز بوده، اما مخاطب دیروز با طیف وسیع رسانه ها وتولیدات متنوع امروز رو به رو نبوده است، در نتیجه با همان برنامه های گذشته اقناع نمی شود و از طرفی دیگر بحران مالی تلویزیون حتی امکان ساخت آثار با کیفیت سال های قبل را از بین برده و بالتبع در حال حاضر تلویزیون فاصله زیادی با نیاز مخاطب امروزی دارد. تلویزیون در شرایطی که از نظر مالی دچار بحران است و از هیچ گونه حمایتی برخوردار نیست، شاید با نگاهی نو و کاهش برخی از ممیزی ها در ساخت آثار تلویزیونی، بتواند باری دیگر مخاطب خود را بدست آورد. بانی فیلم در راستای بررسی علل ریزش مخاطب تلویزیون و دستیابی به راهکاری متناسب با شرایط فعلی این رسانه، با اهالی تلویزیون از جمله، ضیاءالدین دری، حجت قاسم زاده اصل، الهام غفوری وطهماسب صلح جو به گفت و گو می پردازد.

الهام غفوری:

ارائه کار استاندارد،‌ هزینه می ‏طلبد

الهام غفوری تهیه کننده سریال های تلویزیونی متعدد از جمله، «زیرهشت»،‌«مدینه» و سری سریال های «پایتخت»، در حال حاضر مشغول تهیه سریال «علی البدل» است. وی درباره علل دوری مخاطبان از تلویزیون به بانی فیلم توضیح می دهد:«من درطول سال یک یا دو کار ارائه می دهم،‌ اما زمان زیادی برای تهیه آن ها به کار می گیرم. ما برای ساخت سریال «علی البدل» ۲ سال وقت گذاشتیم و حتی برای انتخاب لوکیشن ایرانگردی کردیم. نکته مهم این است که زمان گذاشتن برای ساخت اثر، هزینه می طلبد و اثر قوی و استاندارد بدون زمانبندی و دقت حاصل نمی شود. کار استاندارد نیازمند بودجه کافی است و مشکل اصلی تلویزیون کمبود بودجه است». وی در ادامه درباره نقش ممیزی در کاهش مخاطب می افزاید:«در همین شرایط و با وجود ممیزی ها سریال ساخته ام و خوشبختانه مخاطب ازاین آثار استقبال کرده است. برخی دیگر از همکاران بنا به وجود ممیزی سخت و یا دلایل دیگر،‌ سریال هایشان را در شبکه نمایش خانگی تولید می کنند، ‌اما معتقدم اگر بتوان در همین شرایط سریال مورد پسند مخاطب را از تلویزیون ارائه داد، قطعا با طیف گسترده تری از مخاطب همراه می شویم و از طرفی مخاطب برای دسترسی به آثار هزینه ای صرف نمی کند.. ارتباط با تعداد بالای مخاطبان دستاورد بزرگتری برای من محسوب می شود، چرا که ارتباطی مستقیم بین اثر و تعداد بالایی از مخاطبان برقرارمی شود».

غفوری در پایان می گوید:« نباید همه مشکل ها را از سوی تلویزیون ببینیم. ما در حال حاضر تعداد اندکی نویسنده توانا داریم و این تعداد باید در طول سال از نظر مالی تامین شوند تا انگیزه و روحیه کار داشته باشند و مجبور به فعالیت پراکنده در چند پروژه به طور همزمان نشوند. امروز با حضور رسانه های مختلف ارائه سوژه تازه و مناسب با جامعه ، درساخت سریال اهمیت زیادی دارد و این مساله در حیطه وظایف نویسنده اثر است و اگر نویسنده از نظر مالی تامین شود، تمرکز بیشتری بدست می آورد. همچنین در راستای رفع بحران مالی تلویزیون معتقدم همه ارگان ها باید از بودجه بخش فرهنگی شان به حمایت از تلویزیون بپردازند. در حال حاضر تلویزیون به تنهایی امکان تولید بالا و با کیفیت را از دست داده است. بی توجهی نسبت به همه این مسائل در کاهش جذابیت آثار تلویزیونی و ارتباط مخاطب با رسانه ملی موثر بوده است».

طهماسب صلح جو:

فرستنده های تلویزیون ماهواره ای شود، هزینه ها کاهش می یابد

طهماسب صلح جو، منتقد تلویزیون درباره کاهش مخاطبان تلویزیون به بانی فیلم توضیح می دهد: «ما آمار دقیقی درباره تعداد مخاطبان تلویزیونی و کاهش توجه آن ها نسبت به گذشته نداریم و تنها بر اساس تجربیات شخصی به این نتیجه رسیده ایم. آنچه که ما در پیرامونمان می بینیم دلزدگی مخاطب نسبت به رسانه رسمی کشور است. تلویزیون در مقابل رسانه های متعدد ماهواره ای مخاطب خود را از دست داده است،‌اما این به معنای کاهش کلی مخاطب تلویزیون نیست. هنوز برخی از برنامه ها مخاطب را جذب می کنند و مشکل این است که تعداد این برنامه ها به تعداد انگشت های یک دست هم نیست. در حال حاضر تلویزیون در بین شبکه ها و برنامه های رنگانگ دیگر رسانه ها قافیه را باخته است». وی در ادامه می افزاید:« تولید انبوه برای شبکه های چند گانه نیازمند سرمایه انبوه است. تلویزیون در سال های اخیر بضاعت مالی تولید برنامه را ندارد و برنامه ها با کمترین امکانات تهیه می شود واین مساله جذابیت کیفی را کاهش می دهد. علاوه بر مساله مالی بحث ممیزی هم تا حدی در کاهش جذابیت آثار دخیل بوده است. اگر سریال های «دندون طلا» و «شهرزاد» را مد نظر قرار دهیم، ‌در بهترین حالت ممکن امکان پخش هیچکدام از این دو سریال در تلویزیون میسر نمی شود. همچنین از نظر سود آوری نیز به نظر می آید تولیدات در شبکه نمایش خانگی مسیر خوبی را طی می کنند. اگر یک میلیون نفر در کل کشور یک سی دی به مبلغ ۴۰۰۰ تومان را تهیه کنند، رقم فروش به ۴ میلیارد می رسد». صلح جو در پایان می گوید:« نظام اداری تلویزیون ما ماهواره ها را به رسمیت نمی شناسد. فرستنده های تلویزیون اگر از حالت زمینی به ماهواره ای تبدیل شود،‌ هزینه ها تا حد زیادی کاهش پیدا می کند. همه جای دنیا فرستنده تلویزیون از طریق ماهواره کار می کند و کشور ما نیز برای کاهش هزینه های رسانه ملی بهتر است به این شیوه عمل کند».

ضیاء الدین دری:

تلویزیون باید به منبع درآمد قابل اتکایی دست پیدا کند

ضیاء الدین دری کارگردان سریال های تلویزیونی همچون،‌ «کیف انگلیسی» و«کلاه پهلوی» درباره علل کاهش مخاطبان تلویزیون به بانی فیلم توضیح می دهد:«اینکه تلویزیون امروز در رقابت با رسانه های متعدد قرار دارد، اتفاق خوبی است، چرا که با توجه به وجود این رقبا عملکردی سنجیده تر خواهد داشت. رسانه های موفق ذائقه و سلیقه مخاطب را به رخ تلویزیون می کشند و خود این مساله باعث به خود آمدن تلویزیون می شود. شبکه نمایش خانگی از مهمترین رسانه ها در کنار تلویزیون است،‌ چرا که تولیدات بسیار خوبی در زمینه سریالسازی داشته و مخاطب را با خود همراه کرده است. شبکه نمایش خانگی نشان داده که انتخاب ها و سخت گیری های تلویزیون تاکنون اشتباه بوده و به ضرر این رسانه فراگیر تبدیل شده است». وی در ادامه می افزاید:«معتقدم تلویزیون نیازمند تعدیل شیوه تولید است. همچنین مهمترین ضعف این رسانه مربوط به بخش مالی است. رسانه رسمی کشور در حال حاضر برای فعالیت به دنبال اسپانسر می رود و اگر این اسپانسر یک بخش تجاری و در صدد تبلیغ کالای خود باشد، مشکلی نیست، اما برخی اسپانسرها ارگان هایی خاص هستند و داستان باید بی دلیل به سمت تبلیغ آن سازمان برود و اغلب نتیجه خوبی همراه ندارد. در شرایطی که ساخت کار صرفا وابسته به حضور اسپانسر باشد همه به دنبال تهیه کننده ای که بتواند اسپانسر بگیرد، می روند. دراین مرحله تهیه کننده به دنبال کارگردان می رود و به طور کلی ساخت آثار با محدودیت همراه می شود. تلویزیون باید بودجه کافی در اختیار داشته باشد». دری در پایان درباره راهکار مورد نظر خود می گوید:« تلویزیون فضای پیچیده ای دارد و نمی توان یک عامل را برای ریزش مخاطب در نظر گرفت، با این وجود معتقدم تلویزیون باید به منبع درآمد قابل اتکایی دست پیدا کند. بودجه معقول از تلویزیون سلب شده و واقعا نمی توان توقع تعداد تولیدات بالایی را از این سازمان داشته باشیم. رسانه رسمی کشور باید در این وضعیت با کارگردان ها و تهیه کنندگان توانا همراه شود و طرح های آن ها را با سخت گیری کمتر بپذیرد و تا همان اندک تولیدات از کیفیت برخوردار باشد. همچنین اگرتلویزیون ساخت برنامه ای با پیام رسانی خاص را مد نظر دارد باید به نحوی ظریف و دور از غلو این پیام را انتقال دهد.».

حجت قاسم زاده اصل:

مشکلات مالی و تغییر مدیریت تلویزیون، تبعات منفی دارد

حجت قاسم زاده اصل کارگردان و نویسنده سریال های «یادآوری» و«صد و یک راه برای ذله کردن پدر و مادرها» و تله فیلم های پرمخاطب همچون، «تنهایی» و «از شنبه تا پنجشنبه» است. وی که اکنون در حال ساخت مجموعه تلویزیونی جدید خود به نام «تاریکی شب» است، درباره علل ریزش مخاطب به بانی فیلم می گوید: « ما در شرایط حداقل های اجباری به سر می بریم. این حداقل ها احتمالا حاصل مشکلات مالی تلویزیون و حتما حاصل تغییر مدیریت های مکرر است. ببینید! تغییر مکرر مدیریت احساس امنیت را از سازندگان می گیرد. وقتی مدیریت ناپایدار است،‌ سفارش دهنده قبلی با سلیقه، نگاه و ویژگی های خاص خود از مدیریت کنار می رود و فردی دیگر با ویژگی ها و اهداف متفاوت از مدیر پیشین، وارد این حوزه می شود. از طرفی گاهی سریالسازی به شیوه ای اتفاق می افتد که به کسی برنخورد و این برنخوردن ها در زمان هر مدیر تفاوت های عمده ای با دوران مدیریت دیگری دارد». این هنرمند در ادامه توضیح می دهد:« در شرایطی که حداقل های اجباری بر رسانه حاکم است، فضای رقابت محدود می شود. تعداد تولیدات انگشت شمار است و رقابت چندان معنایی ندارد. تنوع و تعداد تولیدات باید افزایش یابد تا از حداقل اجباری دور شویم. بیننده ایرانی ثابت کرده، حتی در شرایطی که تعداد رسانه ها و برنامه های متنوع در دسترس بسیار باشد، اگر اثر خوبی از تلویزیون ارائه شود حتما آن را دنبال می کند. پیش بینی می کنم تا پایان سال با افزایش تولید سریال ها، رقابت بیشتر می شود. باید صبر کنیم و ببینیم در زمینه تولیدات تلویزیونی به ویژه سریالسازی چه اتفاقی پیش می آید. ساخت سریال های متعدد وایجاد رقابت نیازمند امنیت مالی است و متاسفانه امروز تلویزیون در بحران مالی به سر می برد»./بانی فیلم