در این خرابی بازار، هر کاسبی بنالد، قابل درک است جز طلافروشان؛ اما دست به دلشان که می‎گذاری، خون است! تداوم تجارت را منجر به ضرر بیشتر می‎دانند و برای همین غالبا قید خرید و فروش را زده و فقط روز را شب می‎کنند.

 صاحب مغازه مظفریان که برند معروفی در صنف طلافروشان است و چندین دهنه مغازه در بازار بزرگ تهران و تمامی بازارهای طلا در سراسر پایتخت دارد؛ می‏‎گوید: فقط ایام محرم و صفر بازار طلا را اینقدر بی‎رونق دیده بودم. قبلا برخی از مردم چندقلم ظرف نقره هم روی جهاز می‎دادند اما الان دنبال سرویس نقره برای عروسند! صنف ما فقط اسم دارد وگرنه حال بازار طلا همچون دیگر اصناف بازار، افتضاح است!

وصف حال طلافروشان به زبان ساده اینگونه است: فرض کنید سرمایه یک طلا فروش، 50 کیلو طلا است و در خوشبینانه‎ترین حالت روزی دو کیلو هم طلا می‎فروشد. غروب باید همین دو کیلو طلا را بخرد تا سرمایه‎اش حفظ شود. اما تلاطم بازار به قدری زیاد است که قیمت طلا در شباهنگام بیش از قیمت آن در طول روز و اجرتی است که طلا فروش روی آن کشیده. به این ترتیب طلافروش مثلا یک کیلو 800 گرم طلا می‎تواند جایگزین دو کیلو طلایی کند که فروخته و این یعنی 200 گرم ضرر از روی سرمایه اصلی. برای همین است که اغلب طلافروش‌هایی که در بازار تهران مستاجرند، ناگزیر به پس دادن مغازه‎هایشان می‌شوند.

یکی از کارهای روزمره‎اشان شده تماس با شماره 51029 تلفن گویای نرخ طلا و سکه. پیرمرد طلافروشی که مغازه کوچکش حوالی رستوران شرف‌الاسلامی بازار است و می‎گوید تا پیش از این مشتری جلو مغازه صف می‎کشیده و چندتا چندتا وارد می‎شدند اما الان چشم انتظار یک مشتری است؛ این شماره را پیش چشمم گرفت. چندین بار. اما تماسی برقرار نشده و قطع می‎شد. پوفی کرد و گفت: این یعنی قیمت طلا نوسان دارد، وگرنه تلفن گویاست و نرخ‎ها را اعلام می‎کرد.

می‎گوید طلا به گرمی 340 هزارتومان که رسید اعلام کردند، سکه‌های پیش فروش را به مردم می‎دهند، همین قیمت طلا را یک روزه کاهش داد و به 315 هزارتومان رساند. تحلیلش این است که اگر این سکه‎ها واقعا توزیع شود، نرخ طلا به گرمی 280 هزارتومان هم خواهد رسید و گرنه از 360 و 380 هم خواهد گذشت. به گفته او، اخبار دروغ، شاید مسکن های مقطعی باشند اما پس از چندی باعث افزایش جهشی دوباره قیمت‎ها می‎شوند.

سکه فروشی که مغازه کوچک دومتری در گوشه‎ای از بازار دارد، «بست نشین» شده و خرید و فروش نمی‎کند. می‎گوید «چرا بفروشم وقتی می‎دانم قیمت پایین می‎آید؟» اینکه از کجا می‎داند قیمت پایین می‎آید را به اخبار رادیو حواله می‎دهد که گفته فرستاده عمان، پس از سفر به آمریکا، عازم تهران است. به زعم او این یعنی میانجی‎گری عمان میان تهران و واشنگتن و همین اندکی به بازار ثبات داده و قیمت سکه را کم می‎کند. در مدتی که با او صحبت می‎کردم چندنفر برای فروش سکه آمدند، اما نخرید. پرسیدم چرا؟ مگر نمی‎گویی قیمت سکه کاهش می‎یابد؟ جواب داد: مثل اینکه در ایران زندگی نمی‎کنی! چون تا یک نفر از جنگ حرف بزند، بلافاصله قیمت طلا و سکه بالا می‏رود!

رفتارش با وجود 30 سال کار در بازار طلا گیج کننده است. می‎گوید «همه در بازار طلا و سکه همینقدر گیج هستند. نمی‎دانند بخرند یا بفروشند. اما آنها که امروز -سه شنبه 9 مرداد- برای فروش سکه آمده‎اند، همانهایی هستند که چند روز پیش از احتمال گران شدن سکه هول کردند و خرید کردند. به همین زودی هم می‎خواهند بفروشند که جلوی ضررشان را بگیرند!» ترجیع بند سخنانش این است که «تنها چیزی که به بازار طلا و سکه ثبات می‎دهد، صلح و آرامش است. مسئولان باید بگویند با همه دنیا دوست هستیم، نه اینکه به جنگ همه دنیا می‎رویم. مردم ما شجاعترین مردم دنیا هستند و 8 سال با عراقی که مورد حمایت همه دنیا بود، جنگیدند. اما الان دلیلی برای جنگ نداریم. از روزی که حرف بازگشایی راکتورهای اتمی شده، هرروز قیمت طلا بیشتر شده ولی به محض اعلام دوستی با دنیا، مطمئنا ثبات به بازار برخواهد گشت».

بازار داغ بدل فروشان

«درچهارماه گذشته، فروشم تقریبا به صفر نزدیک است. فقط سعی کرده‎ام سرمایه‎ام را حفظ کنم. می‎بینید که کولر گازی را هم روشن نمی‎کنم از ترس پول برق و زیر باد پنکه نشسته‎ام!» این را طلافروشی گفت که ویترینش را با طلا سفید که غالبا با جواهر آذین شده، آراسته است. می‎گفت: باورتان می‎شود که روزانه چندین نفر وارد مغازه می‎شوند و می‎پرسند اینها طلا سفید است یا نقره؟ سابقه نداشته چنین سوالی را در بازار طلا بشنویم!

اغلب فروشندگان می‏‎گویند که با پایین آمدن قدرت خرید مردم، بازار نقره و بدل، مشتریان بیشتری یافته‌اند. جوانان کم بضاعت شاید فقط حلقه عروسی را از جنس طلا انتخاب کنند و برای تهیه سرویس عروس به سراغ نقره و بدل می‎روند.

«م.ح» یکی از بدل فروش‌های بازار است که سراغش را از طلافروشان گرفتم. سرویس‎های زرد و سفید بدل از 300-400 هزارتومان دارد تا 5 میلیون تومان! اما چه کسی برای یک سرویس بدل حاضر است 5 میلیون تومان هزینه کند؟ پاسخ می‎دهد: «جوانانی که برای تهیه سرویس عروسی می‎آیند غالبا تا یکی دو میلیون تومان حاضرند چنین هزینه‎ای بکنند. اما کسانی که ورشکسته شده‎اند و نمی‎خواهند مشخص شود یا آنها که چشم و هم چشمی دارند و حتی گاهی برخی برای هدیه دادن، از سرویس‎های 5 میلیون تومانی می‎خرند». جزئیات یکی از آن سرویس‎ها را نشانم می‎دهد که چقدر ظریف و شبیه مدل اصل است که در اینترنت تصویرش موجود است. تا آنجا که حتی خود طلافروشان را هم به خطا می‎اندازد، چون این دست اجناس را صاحبان برندهای بزرگ طلای جهانی در قالب‎های اصلی طلا می‎سازند و فقط فلز آن بدل است.

چین، هند، استرالیا و روسیه مراکز اصلی تولید این بدلیجات هستند. به گفته او بدلیجات روس گرانتر است و مشتری خاص دارد. او از کسب و کارش در این ایام رضایت نسبی دارد و می‎گوید با گران شدن طلا، خیلی ها سراغ ما می‎آیند.

دلال‎ها؛ سوداگران طلا

«دلال‎ها و واسطه‎ها بیشترین سود را می‎برند» این پاسخ تمامی طلافروشانی است که از آنها پرسیده شد: در این بازار متلاطم طلا و سکه، چه کسی سود می‎کند؟

باور اینکه در این بازار هم دلال‎ها سود ببرند، کمی سخت است. اما طلا فروشان بازار بزرگ تهران می‎گویند که همین دلال‎ها هستند که نرخ سکه و طلا را تعیین می‎کنند و بر آن اثر می‎گذارند. آنها هستند که یک‎باره هجوم می‎آورند و موجودی سکه بازار را فله‎ای می‎خرند و قیمت آن را افزایش می‎دهند! بعد مردم به صرافت می‎افتند که سکه بخرند مبادا گرانتر شود! همین دلال‎ها هر وقت اراده کنند، سکه‎ها را به قیمت گران شده به بازار برمی‎گردانند و قیمت سکه را با این کارشان کاهش می‎دهند!

صاحب مغازه مظفریان که دل پری از این واسطه‏‎ها دارد، می‎گوید: وقتی در اخبار اعلام می‏‎شود «50 تن طلا فروخته شده و سکه پیش فروش شده است»، همه ما در بازار به هم نگاه می‎کنیم که چه کسی می‎توانسته چنین خریدی بکند؟ از عهده ما که خارج است چه برسد به مردم! معلوم است که کار همین واسطه‎هاست تا بعد آن را به قیمت بیشتری وارد بازار کنند.

اما کسی نشانی از این واسطه‎ها ندارد. می‎گویند محدودند و کسی آنها را نمی‎شناسد. شاید چندنفر از مهره‎های خریدشان را بازار بتوان شناسایی کرد اما چهره‎های پشت پرده، ناشناسند.