نصف جهان: اين هم طنز روزگار است که در روز جهاني باد، گردوغبار عظيمي که به اصفهان هجوم آورده بود مغلوب نسيم ملايمي که در شهر مي وزيد نشود تا کار به جايي برسد که معاونت بهداشتي دانشگاه علوم پزشکي اصفهان و مديرکل مديريت بحران استان اصفهان از مردم بخواهند برای حفظ سلامتی شان از خانه هاي خود خارج نشوند.

از ساعات ابتدايي شنبه بود که شهر اصفهان در يکي از تجربه هاي کم سابقه اش ميزبان حجم گسترده اي از گرد و غبار شد. آنها که صبح زود در خيابان ها تردد مي کردند کاملاً از نزديک اين وضعيت را تجربه کردند. در حالي که انوار طلايي خورشيد به زحمت به زمين مي رسيد، تصور اوليه اين بود که آسمان شهر با ابرهاي ضخيم پوشانده شده اما با روشن تر شدن هوا، تنها چيزي که  به چشم نمي خورد ابر بود تا واقعيت هم به تدريج روشن تر شود.

آمارهاي ارائه شده از جانب اداره کل حفاظت محيط زيست استان اصفهان در همان ساعات ابتدايي صبح نشان مي داد که ميانگين شاخص کيفيت هوا که تا روز پيش از آن در محدوده «سالم» قرار داشت به يکباره مرزها را در نورديده و براي عموم ناسالم شده است. به اين ترتيب پنج ايستگاه پايش هوا از مجموع هفت ايستگاه مستقر در چهارگوشه شهر، به يک باره روي رنگ «قرمز» ايستاد آن هم در حالي که شاخص ها در بعضي نقاط مانند چهارباغ خواجو به تدريج در حال حرکت به سمت قرار گرفتن روي رنگ «بنفش» و نزديک شدن به وضعيت «بسيار ناسالم» بود.

اين تغيير وضعيت ناگهاني هوا از «سالم» به «ناسالم براي عموم» و حتي نزديک شدن به وضعيت «بسيار ناسالم»، غافلگيري بزرگي براي مردم به وجود آورد. هشدارهاي اوليه متوجه بيماران قلبي و عروقي، زنان باردار، کودکان و افراد کهنسال بود که توصيه مي شد تا سالم شدن کيفيت هوا به هيچ وجه از منزل خارج نشوند اما با وخيم تر شدن وضعيت، منصور شيشه فروش، مديرکل مديريت بحران استانداري اصفهان با اعلام اينکه کيفيت هواي اصفهان از مرز هشدار عبور کرده و به مرحله «بسيار خطرناک» رسيده است به عموم شهروندان توصيه کرد از منزل خود بیرون نیایند و يا حتماً از ماسک هاي استاندارد استفاده کنند.

جالب آنکه بر خلاف اطلاعات مندرج در پایگاه اطلاع رسانی محیط زیست، آمار ارائه شده از سوي مرکز پايش و کنترل کيفيت هواي اصفهان از همان ساعات اوليه صبح نشان مي داد که شاخص‌هاي کيفي هوا در اين شهر از  400 (بسيار خطرناک) هم رد شده است.

آنچه ميزان وجود آلاينده ها در هوا را نشان مي دهد، عددي بدون واحد است که وضعيت آلودگي هوا را در سطوح مختلف از«پاک» (صفر تا 50) تا «خطرناک» (بالاتر از 300) نمايش مي دهد. به گفته شيشه فروش که اظهاراتش در خبرگزاري «مهر» منتشر شد، عدد شاخص کيفي هوا در ساعت 8 و 49 دقيقه به 364 رسيد که به معناي قرار گرفتن درمرحله «بسيار خطرناک» بود.

 مهمانان ناخوانده و انتقادها به صاحبخانه

آنطور که خبرگزاري ها در ابتداي گزارش دادند، منشأ اين رخداد غيرمنتظره طبيعي، وزش باد شديد در کانون‌هاي گرد و غبار جنوب استان سمنان بوده که حجم سنگيني از غبار را به سمت استان اصفهان گسيل داشته است. البته اطلاعات بعدي نشان داد که تقصير فقط هم متوجه عوامل برون استاني نيست بلکه کانون هاي گرد و غبار در داخل استان اصفهان هم در به وجود آوردن اين وضعيت خاص دخالت داشته اند. ساعت 12 و 35 دقيقه خبرگزاري «تسنيم» از قول شيشه فروش خبر داد با اينکه در فصل گرما الگوهاي تابستاني باد از شرق مي‌آيد و کانون‌هاي گرد و غبار به طور کلي داراي منشأ خارجي (عراق، عربستان)، برون استاني (سمنان، خوزستان) و درون استاني است اما کانون گرد و غباردر اصفهان حاصل منشأ برون استاني[يزد و سمنان] و درون استاني [سجزي و انارک] بوده است.

اما انتشار اين گزارش ها بعد از آن بود که انتقادها از اداره کل هواشناسي استان بالا گرفت که چرا وقوع چنين پديده اي از قبل پيش بيني نشده بود تا در زمان مقتضي هشدارهاي لازم به شهروندان داده شود. خبرگزاري «ايسنا» حدود ساعت 11 گزارش داد که مسئولان اداره کل هواشناسي گوشي تلفن همراه خود را پاسخ نمي‌دهند و اين در حالي است که به نوشته اين خبرگزاري، هواشناسي استان بايد به عنوان دستگاه متولي، اين موضوع را به ساير نهادها اعلام مي‎‌کرد تا مرکز بهداشت استان اصفهان بتواند تصميم درست بگيرد نه اينکه مرکز بهداشت خودش صبح امروز از ماجرا اطلاع پيدا کند.

اداره کل هواشناسي البته به اين انتقادات واکنش نشان داد و اعلام کرد چنين رخدادي را به اطلاع مقامات مسئول رسانده بود. خبرگزاري «تسنيم» به نقل از حجت‌ا... علي‌عسگريان، کارشناس پيش‌بيني هواشناسي استان اصفهان اعلام کرد که پيش‌بيني چنين اتفاقاتي بسيار سخت است با اين‌حال جمعه شب آلودگي را پيش‌بيني کرديم و به اطلاع مديران استاني رسانديم.

 ادامه آلودگي تا فردا

امروز غبارآلودگي و وجود ريزگردها در بيشتر نقاط استان و به خصوص مناطق شمالي مشاهده شد اما شدت آن در مرکز استان بيشتر از ساير مناطق بود به طوري که شعاع ديد را به کمتر از 2 کيلومتر کاهش داد. آنطور که پيش بيني شده است، آلودگي هوا در اصفهان فردا هم ادامه خواهد داشت هرچند از شدت آن کاسته مي شود. پيش از ظهر نخستين جلسه کارگروه استاني هماهنگي شرايط اضطراري آلودگي هوا برگزار شد وطي آن تأکيد شد که دو اداره کل منابع طبيعي و حفاظت محيط زيست استان با استان هاي يزد، قم و سمنان براي اجراي مشترک طرح‌هاي پيشگيري از گرد و غبار در آن مناطق همکاري کنند.

اما در حالي که مشابه چنين اتفاقي تابستان سال گذشته هم براي شهر اصفهان افتاد و از طرفي اين موضوع نیز روشن است که محقق شدن اين طرح ها و ساير برنامه هاي مبارزه با آلودگي هوا قطعاً زمان زيادي خواهد گرفت، آنگاه اين سئوال همچنان باقي خواهد ماند که اگر وزش باد در چنين روزهايي به فرياد ما نرسد، آن وقت تکليف با وارونگي هوا در زمستان و هجوم ريز گردها در بهار و تابستان چه خواهد بود؟