آکادمی فوتبال و توجه به فوتبال پایه همیشه مورد تأکید فدراسیون جهانی فوتبال و کنفدراسیون فوتبال آسیا بوده است، تاجایی که یکی از الزامات اصلی اعطای پروانه حرفه ای باشگاهداری به این موضوع اختصاص داشته است .

در اصفهان آکادمی فوتبال باشگاه های سپاهان و ذوب آهن در سال های اخیر به عنوان آکادمی های موفق و باکیفیت در بین آکادمی باشگاه های کشور مطرح بوده اند.

در مبحث آکادمی های فوتبال و توجهی که باشگاه ها به این موضوع داشته اند باید یک دسته بندی را مرور کنیم تا بیشتر و بهتر بتوانیم به اهمیت آکادمی ها واقف شویم.

باشگاه های حرفه ای فوتبال امروزه عموماً به سه دسته تقسیم می شوند :

1. باشگاه هایی که دارای امکانات و منابع مالی بسیار بوده و بیشتر بازیکنان مورد نیاز خود را از میان بازیکنان مطرح و ساخته و پرداخته شده سایر باشگاه ها انتخاب کرده و با پرداخت مبالغ گزاف آنها را به تیم خود ملحق و به این شکل تیم های خود را آماده حضور در مسابقات می نمایند. این باشگاه ها به دلایل مختلف از جمله نداشتن زمینه استعدادی مناسب در منطقه تحت فعالیت خود و عواملی دیگر از پرداختن به سازندگی و تربیت بازیکنان در سنین پایه خودداری می کنند. اینگونه باشگاه های پولدار و متمول با استفاده از ستاره های ساخته شده در سایر کشورها و یا سایر باشگاه ها، تیم های قدرتمندی را روانه مسابقات می نمایند و از این طریق رضایت هواداران خود را جذب می کنند.

2. باشگاه هایی که بیشتر تمرکز و فعالیت خود را بر روی جذب استعدادهای درخشان و پرورش آنها تا مرز رسیدن به حد فوتبالیست های مطرح و حرفه ای گذاشته و با فروش این استعدادها درآمدهای سرشاری را نصیب خود می کنند . طی چند دهه گذشته کشورهایی که دارای زمینه استعدادی مناسب در فوتبال به ویژه کشورهای آمریکای لاتین و آفریقایی بوده اند،درآمدهای خوبی را از این طریق به دست آورده اند . سالیانه هزاران استعداد فوتبال این کشورها در سنین مختلف راهی کشورهای صاحب سبک می شوند و تعدادی از این بازیکنان نیز به ستاره های بی بدیل فوتبال جهان تبدیل شده و از این راه منابع مالی قابل توجهی را نصیب باشگاه های سابق خود می کنند.

3. باشگاه هایی که همزمان از هر دو روش استفاده می کنند. هم در زمینه پرورش و تربیت بازیکنان در آکادمی های فوتبال خود مشغول فعالیت می باشند و هم اینکه کمبودهای خود در تکمیل تیم حرفه ای و بزرگسالان باشگاه را از سایر باشگاه ها جذب و خریداری می نمایند. مهمترین باشگاه در جهان که فعالیت های آن در این زمینه شاخص است و می تواند جزو این دسته قرار بگیرد بارسلونای اسپانیاست.

در ایران نیز اینگونه تفکیک باشگاه ها تقریباً وجود دارد. باشگاه های فولاد مبارکه سپاهان و ذوب آهن در اصفهان را تا حدی می توان در زمره باشگاه های گروه سوم قرار داد. البته این نکته را فراموش نکنیم که در طول دهه اخیر این دو باشگاه به دلایل گوناگون نتوانسته بودند از همه اندوخته های خود در عرصه بازیکن سازی به درستی و در سطحی استاندار استفاده کنند، اما در دو سه فصل گذشته گام های بزرگ و قابل تقدیری در این راه برداشته اند و این نوید را داده اند که استفاده تعدادی از بازیکنان تیم های پایه در تیم بزرگسالان سپاهان و ذوب آهن به یک فرمول دائمی و همیشگی تبدیل شود.

به هر حال باید باور کرد که آکادمی فوتبال باشگاه ها برای آنکه بتواند نقش سازنده تر و مؤثری در فعالیت های آینده باشگاه به خود اختصاص دهد نیازمند توجه بیشتر و برنامه ریزی دقیق تری جهت فعالیت های آینده آن می باشد تا بتواند به عنوان یکی از ارکان اساسی و زیربنایی باشگاه ها جهت درآمدزایی و تأمین منابع مالی آن هم در ابعاد قابل قبول نقش بسزایی را به خود اختصاص دهد و در این زمینه مدیران باشگاه ها باید بدانند که سرمایه گذاری و تخصیص بودجه بیشتر به آکادمی ها می تواند روزهای بهتری را در آینده برای آنها در جهات مختلف رقم زند.

پیشنهاد می شود آکادمی باشگاه های سپاهان و ذوب آهن جهت تهیه برنامه جدید فعالیت های خود، به نکات زیر اگر تاکنون توجهی نکرده اند، عنایت و نسبت به عملیاتی کردن این موارد اقدام کنند.

■ اولین نکته اساسی و کلیدی نحوه گزینش نیروهای ورودی به آکادمی فوتبال است زیرا کاملاً مشخص است که همه افراد علاقه مند به فوتبال از نظر ژنتیکی و ابعاد مختلف جسمانی، روحی، روانی و فکری امکان تبدیل شدن به یک فوتبالیست حرفه ای را ندارند . باتوجه به اینکه جهت شناسایی اینگونه استعدادها فاکتورها و شرایط خاصی در نظر گرفته می شود که از طریق تست های مشخصی امکان شناسایی آنها در سنین پایه وجود دارد، لذا جهت ورودی آکادمی این تست ها باید به دقت انجام و با اعمال دقیق آنها از به هدر دادن امکانات و توانایی های آکادمی در آینده جلوگیری به عمل آید .

■ امروزه استفاده از شیوه و روش های آموزشی و پرورشی علمی در ساخته و پرداخته شدن استعدادهای در سنین مختلف پایه ای تقریباً در همه آکادمی های فوتبال موفق جهان کاملاً جا افتاده و مرسوم شده است زیرا باید توجه داشت با روش های سنتی و غیرعلمی، امکان سازندگی استعدادها غیر ممکن می باشد. در این زمینه ابتداباید با استفاده از افراد متخصص و کارشناس که در این زمینه علم و تجربه کافی دارند، دوره های آموزشی مورد نیاز جهت مربیان شاغل در آکادمی و تیم های پایه را برگزار نموده و برای فعالیت این مربیان دستور کار مشخص تهیه شود.

■ کلیه فعالیت های انجام شده در آکادمی فوتبال و تیم های پایه باید از طریق نرم افزارهای مورد نیاز به دقت ثبت گردیده و در حقیقت جهت هر نیروی تحت آموزش یک پرونده آموزشی تشکیل شده و مراحل رشد و پیشرفت یا عدم پیشرفت این بازیکنان به صورت نموداری در اختیار باشد تا بتوان در مقاطع مختلف و درصورت نیاز اقدامات لازم را جهت اصلاح، تقویت، رفع نقاط ضعف و هرگونه تغییر مورد نیاز به عمل آورد. هر بازیکن باشگاه در آکادمی و سنین پایه دارای یک شناسنامه کامل شامل مشخصات فردی، فیزیکی، روحی و روانی و فکری ، فنی در همه دوران تحت آموزش خواهد بود که کلیه فعالیت های او را قابل ارزیابی و اصلاح می نماید .

■ نحوه انتقال بازیکنان رده های پایه به تیم های بالاتر مثلاً از نونهالان به نوجوانان یا از نوجوانان به جوانان و به همین صورت در کلیه رده ها و دلایل انتقال یا عدم انتقال هر بازیکن باید در فرم های مشخصی ثبت گردد و در نهایت با جمع بندی نوع فعالیت هرکدام از تیم ها، میزان موفقیت یا عدم موفقیت هر کدام از آنهابه صورت نموداری مورد تجزیه و تحلیل قرار گیرد که پس از آن ادامه یا عدم همکاری با مربیان شاغل باتوجه به کارنامه برآمده از این تجزیه و تحلیل ها خواهد بود.

همانگونه که در بالا گفته شد میزان توجه دو باشگاه اصفهانی و تزریق بازیکنان پایه به تیم های بزرگسالان سپاهان و ذوب آهن در چند سال گذشته نسبت به قبل بهبود یافته و امید است این روند همچنان پایدار بماند و هر گونه تغییر و تحولات فنی و مدیریتی در دو باشگاه باعث نشود تا به روند استاندارد و پایدار سازندگی و انتقال بازیکنان پایه به رده بزرگسالان ضربه ای وارد شود.