«دیگر بازار شهریور وجود ندارد. قبلا یک ماه مانده به شروع کار مدارس و دانشگاه‌ها در ماه مهر بازار گرم می‌شد. عملا صنف ما دو بازار دارد که کسبه چشم‌شان به دخل آنها است، خرید عید و خرید مهر. با مجازی‌شدن مدارس و دانشگاه‌ها عملا فروش ما در این زمان از سال ۶۰ درصد کاهش داشته ‌است.»

 «بر خلاف سال‌های پیش از کرونا، در آستانه بازشدن مدارس بازار کفش‌فروشی حد فاصل میدان فردوسی و سعدی در خیابان انقلاب خلوت است. مشاهدات میدانی از بازار کفش این راسته تجاری نشان می‌دهد نرخ‌ها نسبت به دو سال پیش حداقل ۴۰ درصد افزایش داشته‌اند.

برای خرید یک کفش کلاسیک چرمی حداقل باید ۴۰۰ هزار تومان در نظر گرفت؛ رقمی که برای کفش کتانی یا جیر از ۵۰۰ هزار تومان شروع می‌شود و برای پوتین از ۸۰۰ هزار تومان. بازار کتانی داغ‌تر از کفش کلاسیک است. البته قیمت‌های این بازار هم صعود بیشتری داشته؛ به گونه‌ای که با زیر یک‌ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان نمی‌توان برای خرید کتانی‌های برند اقدام کرد.

حداقل هزینه، ۴۰۰ هزار تومان

خیابان انقلاب، شرق میدان فردوسی. ساعت از ۵ بعد از ظهر گذشته و گرمای هوا کم‌کم در حال فروکش‌کردن است. پیاده‌رو شلوغ است و تصویر آدم‌هایی که رد می‌شوند روی شیشه ویترین‌ کفش‌فروشی‌ها می‌افتد. مغازه‌هایی که معمولا دو طرف ورودی آنها ویترین است و یک یا دو مشتری ایستاده‌اند و کفش‌های واکس‌زده‌ ویترین را برانداز می‌کنند. کفش‌های چرم و کلاسیک تا کفش‌های روزانه از جنس کتان و جیر. یکی از فروشندگان این راسته در مورد اوضاع بازار کفش در آستانه‌ پاییز می‌گوید: «دیگر بازار شهریور وجود ندارد. قبلا یک ماه مانده به شروع کار مدارس و دانشگاه‌ها در ماه مهر بازار گرم می‌شد. عملا صنف ما دو بازار دارد که کسبه چشم‌شان به دخل آنها است، خرید عید و خرید مهر. با مجازی‌شدن مدارس و دانشگاه‌ها عملا فروش ما در این زمان از سال ۶۰ درصد کاهش داشته ‌است.»

جمال که مردی میانسال با موهایی جوگندمی و پوستی سوخته است، می‌گوید کفشی که پارسال ۴۰۰ هزار تومان قیمت داشته امسال از ۷۰۰ هزار تومان گذشته «آن هم در حالی که از دو سال پیش که کرونا شایع شد عملا کاسبی ما خوابید.» این فروشنده کفش مدل آریان را ۴۰۰ هزار تومان نرخ زده‌ است و نمونه چرمی دیگر را ۵۰۰ هزار تومان: «همه محصولات هم کار داخل است. از چرم تا تولید کار کارگاه‌های داخلی است اما برای جلب مشتری به اسم ترک می‌فروشیم.» موضوعی که فروشنده دیگری در خیابان انقلاب آن را تایید کرد: «مشتری دنبال جنس برند می‌گردد. حتی اگر برایش ثابت شود این کفش چرم ایرانی باجی به نمونه خارجی نمی‌دهد، باز هم سمت کفش خارجی می‌رود.» حسین می‌گوید دخل اول مهر او «بالای ۵۰ درصد کاهش داشته ‌است. از آن گذشته قبلا مراسم و جشن‌ها به پا بود و مردم هم خرید می‌کردند. الان یا مراسمی نمی‌گیرند یا آن قدر کوچک و دورهمی است که کسی به فکر کفش نو نمی‌افتد.» به گفته این کفش‌فروش خیابان انقلاب به سبب نزدیک‌شدن فصل سرما در حال حاضر بیشترین تقاضا سمت پوتین است: «از یک ماه دیگر قیمت پوتین‌ها گران می‌شود و کسانی که قصد خرید دارند از الان به بازار سر می‌زنند.» این فروشنده کف قیمتی پوتین‌های چرم را ۸۰۰ هزار تومان تعیین کرده؛ گرچه نمونه یک میلیون و ۵۰۰ تومانی هم دارد «که از زیره ترک ساخته ‌شده و طرحش هم ایتالیایی است.»

حسین می‌گوید بیشتر تقاضا سمت پوتین‌های زیر یک‌ میلیون تومان است «چون تقریبا بودجه مشتری‌ تفاوتی نکرده‌ است. کسی که سه سال پیش پوتین ۴۰۰ هزار تومانی می‌پوشید الان ۸۰۰ هزار تومانی می‌پوشد فقط خرید برایشان سخت شده ‌است.» مشاهدات میدانی از خیابان انقلاب، راسته کفش‌فروشی‌ها نشان می‌دهد برای خرید کفش چرم معمولی حداقل باید ۴۰۰ هزار تومان هزینه کرد. این مبلغ برای پوتین از ۸۰۰ هزار تومان شروع می‌شود و برای کفش‌های جیر بین ۶۰۰ هزار تا یک میلیون تومان است.

کتانی‌بازها

شرایط در بازار کفش‌های ورزشی یا کتانی گرم‌تر است. سوق سلیقه جوانان به سمت کتانی باعث شده علاوه بر این که این بازار گرم‌تر باشد، نمونه‌های بیشتری با بازه قیمتی بازتری در اختیار مشتری باشد. برای مثال کفش‌های کتانی دستفروش‌های چهارراه ولیعصر از ۱۰۰ هزار تومان شروع می‌شود و کتانی دیگری در حوالی میدان منیریه یک میلیون تومان فروخته می‌شود.

مشاهدات میدانی نشان می‌دهد برای خرید یک کتانی با کیفیت متوسط حداقل باید ۸۰۰ هزار تومان هزینه کرد، این کف قیمتی برای نمونه برند آن از یک‌ میلیون و ۵۰۰ هزار تومان شروع می‌شود. برای مثال کفش‌فروشی خیابان سنایی که کفش‌های کوه‌نوردی و ورزشی می‌فروشد کف قیمتی را یک‌ میلیون و ۶۰۰ هزار تومان تعیین کرده‌ است و کفش سه میلیون تومانی هم می‌فروشد. یا فروشگاه دیگری در خیابان مطهری که برندهای  ریباک، آدیداس و  نایک می‌فروشد کف قیمتی را دو میلیون تومان تعیین کرده ‌است. البته از همین فروشگاه می‌توان کفش کتانی برند تا پنج میلیون تومان هم خرید.

جست‌وجوها نشان می‌دهد بخش قابل‌ توجهی از تقاضای کفش کتانی برند به سمت صفحه‌های فروش اینستاگرامی سوق پیدا کرده‌ است؛ چراکه علاوه بر اعتمادی که به اصالت کالا دارند، مبلغ کمتری هزینه می‌کنند. مثلا برای یکی از نمونه‌های برند ریباک که در فروشگاه مطهری چهار میلیون تومان نرخ خورده‌ است یک صفحه اینستاگرامی دو میلیون تومان نرخ زده ‌است. البته خریداران این صفحه‌ها حداقل یک هفته برای رسیدن خریدشان صبر می‌کنند و ریسک اندکی را می‌پذیرند اما برای کسانی که کفش برند را با چیز دیگری عوض نمی‌کنند این نوع مناسب و رضایت‌بخش به نظر می‌رسد. البته بازار مثل سال‌های پیش از کرونا شلوغ نیست و «چراغ مغازه‌ها صرفا روشن است.»