سفرهای اخیر وزیر امور خارجه کشورمان به کشورهای منطقه نشان دهنده آغاز دور جدیدی از روابط با همسایگان و متحدان نزدیک ایران در برهه ای حساس و سرنوشت ساز است؛ دوره ای که می تواند با کاهش نفوذ آمریکا در منطقه، موقعیت ایران را در مذاکرات هسته ای و گفتگوهای تهران و ریاض بهبود بخشد.

 وزیرخارجه کشورمان در یک هفته اخیر به دو سفر مهم سوریه و لبنان رفت. دوکشوری که دارای اتحادی استراتژیک با ایران هستند و روابط با آنها در دستور کار وزرای خارجه اهمیت ویژه ای دارد.

او ابتدا وارد بیروت شد و با همتای خود و نجیب میقاتی دیدار کرد و بعد برای دومین بار در طول دوره کاری‌اش ملاقاتی با بشار اسد در سوریه داشت. دولت سیزدهم که سیاست خارجی خود را بر اساس ارتباط با کشورهای همسایه و منطقه تنظیم کرده، اهمیت زیادی برای چنین سفرهایی قائل است. چرا که اتحاد ایران با دمشق و بیروت نیازمند توجه و حساسیت بیشتر است.

سفر در شرایط حساس به لبنان

دولت تازه در لبنان در شرایطی کار خود را شروع کرده، که در بیش از یک سال گذشته و بعد از انفجار بزرگ بیروت، عملا اقتصاد آن از هم فروپاشیده و بحران ها وضعیت را هر روز وخیم تر کرده اند. نجیب میقاتی سیاست مداری که به مدارا مشهور است در این وضعیت روی کارآمده و بالاخره موفق شده تا کابینه ای برای خود بسازد.با این حال کمی پیش از آنکه امیر عبداللهیان وارد بیروت شود، او انتقاداتی بر ارسال بنزین به ایران داشت و از سوی دیگر قبله سیاسی خود را عربستان معرفی کرده بود. این درحالیست که بیروت در سال های اخیر به دلیل دخالت های سعودی ها از یک سو و از سوی دیگر کاهش بودجه ای که از سوی ریاض بر آنها تحمیل شد، آسیب زیادی دیده است.

اما این موضع گیری ها تهران را از این سفر منصرف نکرد و امیرعبداللهیان در کنفرانس خبری‌اش از «صادرات سوخت به لبنان» سخن گفت و ابراز امیدواری کرد که دو کشور در این زمینه به توافقی نیز دست یابند. روز جمعه با میشل عون، رئیس‌جمهوری و نجیب میقاتی، نخست‌وزیر این کشور دیدار کرد. او قبل از این دیدارها با حسن نصرالله، دبیرکل گروه حزب‌الله لبنان نیز دیدار کرده بود. سیدحسن نصرالله کسی است که باعث و بانی فرستادن بنزین برای لبنانی ها شده تا بخشی ازمشکلات مربوط به انرژی در این کشور برطرف شود. امری که به مذاق سیاستمداران نزدیک به سعودی و غرب خوش نیامده است. اما در حالی که سومین کشتی ایرانی هم در سواحل سوریه برای رساندن بنزین به لبنانی ها پهلو گرفته، امیرعبداللهیان امیدوار است که این روند ادامه پیدا کند.

در لبنان برخی نگرانند که به دلیل تحریم بودن هم زمان ایران و حزب الله لبنان، کمک های تهران باعث ایجاد تنگناهایی برای این کشور شود. چیزی که بیروت در شرایط فعلی تحمل آن را ندارد. وزیر خارجه ایران آمادگی کشور برای کمک به لبنان در زمینه برق، نفت، حمل و نقل و غیره اعلام کرد. اما به نظر می رسد که طرف لبنانی احتیاط زیادی به خرج می دهد.

در همین حال پایگاه خبری النشره با اشاره به سفر اخیر حسین امیرعبداللهیان، وزیر خارجه کشورمان به لبنان به نقل از محافل حزب الله و جریان هشت مارس اعلام کرد که نتایج مثبت این سفر به زودی نمایان خواهد شد. امیرعبداللهیان در دیدار با رهبران حزبی به طور شفاف گفت که نفوذ آمریکا در منطقه کاهش خواهد یافت و این عقب نشینی بر پیشرفت گفت وگوهای هسته ای میان ایران و آمریکا و تهران و ریاض تاثیر خواهد گذاشت و محور مقاومت با محافظت از حضور سیاسی خود و تثبیت معادله مشارکت در دولت لبنان پیروزی های میدانی خود را محقق کرد و لبنان از تفاهمات و توافقات در منطقه سود خواهد برد.

به نظر می رسد در بحران فعلی لبنان ایران تنها کشوری است که برای همکاری ها با بیروت اعلام امادگی کرده و برنامه هایی ارائه داده است. در آن سو دیگر کشورهای و سازمان های جهانی هنوز بر سر کمک های مالی به لبنان با خود درگیرند و به نظر نمی رسد که راه حلی برای بهبود شرایط اسفناک این کشور داشته باشند.

دیدارهای مداوم با بشار اسد

وزرای خارجه ایران و سوریه ماه گذشته در حاشیه اجلاس مجمع عمومی سازمان ملل در نیویورک نیز دیدار کردند. پیش از این هم امیرعبداللهیان اشنایی نزدیکی با مسائل این کشور داشته و حالا از اسد دعوت کرده که پس از بیش از یک سال به تهران بیاید. در ماه های اخیر و با توجه به سفرهایی که رییس جمهور سوریه به روسیه داشت، انتقاداتی از تهران بابت نیامدن اسد به کشورمان شنیده می شد و حالا به نظر می رسد که امیرعبداللهیان ماجرا را سر و سامان داده است.

طی هفته‌های گذشته سه کشور عربی عمان، اردن و امارات گام‌هایی برای عادی‌سازی روابط با سوریه برداشته و اردن مرزهای خود با سوریه را باز کرده است. امری که به نظر می رسد خیز کشورهای عربی برای اشتی با سوری ها باشد که در یک دهه گذاشته اسد را تنها گذاشته بودند. 

امیرعبداللهیان روز شنبه بعد از دیدار با همتای سوری خود گفت: «سوریه متحد استراتژیک ایران است و ما در این سال‌ها نشان دادیم که هیچ‌گاه در روزهای سخت متحدان خود را تنها نمی‌گذاریم.»

این در حالیست که انتقادها بر ایران در خصوص اینکه فرصت به کمک در بازسازی سوریه در حال از دست رفتن است، زیاد بوده. از سوی دیگر ایران با توجه به اینکه در همه سالهای گذشته بازیگر اصلی در حل بحران این کشور بوده خود را متحد اصلی سوریها و شخص اسد می داند. امری که برای کشورهای عربی گران تمام می شود. انتظار می رود که تهران برنامه مدونی برای بهتر شدن روابط با سوریه ارائه دهد. چرا که حالا دمشق بعد از سال ها جنگ داخلی، به دنبال ثبات و شکوفایی اقتصادی است و همکاری های ایران با اسد می تواند به غیر از ابعاد استراتژیک به سمت همکاری های اقتصادی هم برود.

انتظار ها این است که امیرعبداللهیان با توجه به سوابقش در حوزه کشورهای عربی و به ویژه سوریه به سفرهای خود به این دو کشور به چشم شروعی برای همکاریهای گسترده تر نگاه کند. روابط ایران با لبنان و سوریه به ویژه به دلیل حضور رژیم صهیونیستی در نزدیکی این دو کشور ظرافت های زیادی دارد که نیازمند یک برنامه ریزی مدون و اساسی است.