اجرای طرح حذف قیمت‌گذاری بر روی کالاها با مشکلاتی همجون به‌هم‌ریختگی در بازار، واردات بی‌رویه کالاهای خارجی و افزایش محرومیت‌ها در مناطق محرومی همچون استان کرمانشاه ارزیابی می‌شود.

 برخی از کارشناسان اقتصاد و بازرگانی بر این باورند که حذف قیمت‌گذاری از روی کالاهای مصرفی و به‌ویژه محصولات غذایی به‌طور کامل به‌ ضرر مصرف‌کننده است و اجحافی که اعمال این سیاست برای مصرف‌کننده ایجاد می‌کند می‌تواند اثرات تورمی ناشی از افزایش قیمت را در پی داشته باشد.

این کارشناسان بر این باورند که سیستم اطلاع‌رسانی درباره قیمتها در بازار مصرف ایران وجود ندارد و همچنین مردم از رویه‌های قانونی کسب و کارها مطلع نیستند و از سوی دیگر نیز در بازارهای رقابتی وجود سیستمهای اطلاع‌رسانی کنار نظارت دقیق یکی از شاخصه‌های اصلی حمایت از حقوق مصرف کننده است که متأسفانه این مؤلفه‌ها نیز در بازار ایران وجود ندارد.

البته موافقان دولتی اجرای این طرح همچون وزارت صنعت اینگونه استدلال می‌کنند که قیمت یک دستمال کاغذی در بازار 700 تومان است اما در مغازه به‌قیمت درج‌شده 2000 تومان به فروش می‌رسد که این افزایش قیمت به‌زیان مصرف کننده است و با حذف این قیمت از روی کالا و ایجاد رقابت می‌توان به ارائه کالاها با قیمت رقابتی در بازار امیدوار بود.

موضوع بازار رقابتی توزیع، زمانی رخ خواهد داد که عمده بار عرضه روی دوش فروشگاههای زنجیره‌ای باشد که در کشورهای دیگر که قسمت عمده توزیع به‌وسیله این فروشگاهها انجام می‌شود برای رقابت با سایر فروشگاهها قیمت کالاها در اصطلاح شکسته می‌شود و به‌تبع بازار رقابتی عرضه منجر به کاهش قیمت کالا برای مصرف کننده نهایی می‌شود.

اما در بازار توزیع ایران بخش اعظم بار توزیع روی دوش خرده‌فروشها است که اتفاقاً نظارت مناسبی روی عملکرد آنها وجود ندارد و با حذف نظام قیمت‌گذاری تولیدکننده نه‌تنها هیچ رقابتی ایجاد نمی‌شود بلکه باید منتظر افزایش قیمتها به‌شکل غافلگیرکننده نیز بود.

به‌هم ریختگی بازار در پی تصمیم دولت

حجت‌الاسلام سید جواد حسینی‌کیا در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در کرمانشاه با اشاره به طرح حذف برچسب نرخ بر روی محصولات غذایی اظهار داشت: تصمیم دولت در رابطه با حذف برچسب قیمت از کالاهای استراتژیک به هم ریختگی در بازار را به دنبال دارد.

عضو هیئت رئیسه کمیسیون صنایع مجلس شورای اسلامی با اشاره به اینکه اگر قیمت کالا روی اجناس درج نشود اثرات و تبعات بسیار منفی دارد گفت: این طرح به‌هم ریختگی بازار را به دنبال دارد و هر فروشنده براساس عرضه و تقاضا به هر قیمتی که بخواهد کالای خود را می‌فروشد.

حسینی‌کیا با بیان اینکه تبعات منفی این امر در مناطقی که دسترسی آسان به فروشگاه‌های متعدد وجود ندارد بیشتر است عنوان کرد: در واقع ظرفیت تضییع حقوق مردم در این طرح وجود دارد و به‌عنوان مثال در یک منطقه‌ای که یک فروشگاه وجود دارد، آن فروشگاه به هر قیمتی که بخواهد کالای خود را به فروش می‌رساند.

وی با اشاره به اینکه وقتی قیمت کالا روی اجناس درج است نظارت بیشتری بر روی قیمت کالاها انجام می‌شود افزود: در صورت درج قیمت بر روی اجناس اگر کسی به قیمت بیشتری جنس خود را بفروشد قابلیت پیگیری از سوی نهادهای نظارتی وجود دارد.

نماینده مردم سنقروکلیایی با اشاره به اینکه در این رابطه سازمان عریض و طویلی به نام سازمان تعزیرات حکومتی وجود دارد گفت: در عمل عمده کار این سازمان نظارت بر قیمتها و مبارزه با گران‌فروشی است که با اجرای طرح حذف برچسب قیمت از کالاهای استراتژیک از سوی دولت خاصیت این نهاد بزرگ از بین می‌رود.

وی با بیان اینکه از طرفی اگر نرخ کلا بر روی اجناس درج نشود محاسبه مالیات فروش مشکل است بیان کرد: در این طرح موضوع مالیات و ارزش افزوده کالا مشخص نیست زیرا هر کسی به هر قیمتی که بخواهد جنس را می‌فروشد.

حسینی‌کیا با اشاره به اینکه به نظر می‌آید دولت باید برای اجرای این طرح یک کار کارشناسی انجام دهد عنوان کرد: در صورت اجرای این طرح اگر کسی از نرخ عمده قیمتها شکایت کند سازمان تعزیرات براساس چه شاخصی می‌خواهد با متخلفان برخورد کند.

وی با بیان اینکه دولت با اجرای این طرح در واقع این شاخص نظارت را از بین خواهد برد بیان کرد: این طرح دچار اشکالات فراوانی است و امیدواریم دولت با یک کار کارشناسی شده و مناسب امنیت روانی جامعه را از بین نبرد و شرایطی به وجود نیاورد که مردم احساس هرج و مرج کنند.

عضو هیئت رئیسه کمیسیون صنایع مجلس شورای اسلامی درج قیمت بر روی کالا‌ها را سبب ایجاد امنیت روانی در جامعه دانست و اظهار کرد: حذف برچسب قیمت از روی کالاها نه تنها مشکلاتی را در بحث نظارتی ایجاد می‌کند، بلکه مشکلاتی را نیز بین مشتری و فروشنده ایجاد می‌کند.

وی با بیان اینکه حذف برچسب قیمت از کالاهای استراتژیک باعث رواج دلال بازی در کشور می‌شود گفت: با این طرح ثبات قیمت‌گذاری کالاها در کشور به هم می‌ریزد وفضا برای حضور سواستفاده‌کنندگان برای ایجاد گرانی در بازار محصولاغذایی نیز فراهم می‌شود.

نماینده مردم سنقروکلیایی در مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه درج قیمت بر روی محصولات غذایی موجب پایداری نرخ در این بازار استراتژیک می‌شود عنوان کرد: تنها مزیت حذف قیمت از روی اجناس این است که قیمت آنها براساس عرضه و تقاضای بازار تعیین شود که ممکن است سبب تعدیل قیمت اجناس شود.

افزایش واردات کالاهای خارجی

عبدالرضا مصری در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در کرمانشاه با اشاره به طرح حذف برچسب نرخ قیمت از روی محصولات استراتژیک اظهار داشت: حذف برچسب قیمت از کالاهای استراتژیک باعث افزایش واردات بی‌رویه​ کالاهای خارجی و تضعیف تولیدات داخلی می‌شود.

نماینده مردم کرمانشاه اجرای این طرح را به یک ژست دولتی تشبیه کرد و گفت: هر کشوری برابر شرایط اقتصادی خود درباره نرخ‌گذاری قیمتها یا نظارت بر قیمتها تصمیم‌گیری می‌کند.

مصری با اشاره به اینکه حذف برچسب قیمت از کالاهای استراتژیک در کشورهایی که سیستم اقتصادی به‌روز دارند بسیار مناسب است عنوان کرد: در این سیستمها هرگونه عملیات اقتصادی، تولید و فروش ثبت می‌شود و مسئولان دولتی به‌طور کامل ناظر به ثبت قیمت هستند.

وی با اشاره به اینکه آزاد گذاشتن قیمتها یک امر بسیار خوبی است افزود: چون قیمت تولید و فروش معلوم و قاچاق کالا نیز در این کشورها وجود ندارد، تولید داخلی به‌طور کامل در این شرایط قابل رقابت است.

رئیس مجمع نمایندگان استان کرمانشاه با بیان اینکه در کشوری مثل ایران که سالانه 25 میلیارد دلار کالای قاچاق وارد کشور می‌شود بیان کرد: اجرای این طرح شرایط را برای افزایش وارادات بی‌رویه کالاهای خارجی ایجاد می‌کند و در این شرایط تولیدکننده داخلی بیچاره‌ترین عضو اقتصادی کشور از نظر رسیدگی می‌شود.

وی با بیان اینکه شورای رقابت هر جایی که بحث انحصار باشد حق دخالت دارد بیان کرد: شورای رقابت حق دارد در قیمت‌گذاری دخالت کند یا مجوز بدهد تا دیگران بتوانند حرفه و فعالیت خود را انجام دهند و انحصار شرایط در کشور وجود نداشته باشد.

مصری با اشاره به اینکه سازمان تعزیرات حکومتی در جایی از بازار که شاکی وجود داشته باشد حق دخالت دارد عنوان کرد: چون در موضوع کالا فقط بحث قیمت‌گذاری مطرح نیست و اگر این لایحه تصویب شود هر کسی به هر قیمتی بخواهد قیمت کالا را درج می‌کند.

وی با بیان اینکه لایحه حذف قیمت‌گذاری از روی کالاهای استراتژیک به هیچ‌وجه در مجلس تصویب نخواهد شد گفت: سازمان تعزیرات حکومتی نظارت بر مرغوبیت کالا و خدمات پس از فروش را بر عهده دارد ولی پس از آزاد شدن قیمت کالا نمی‌تواند به‌طور مستقیم بر روی قیمتها نظارت کند.

محرومیت مصرف‌کنندگان مناطق محروم

حشمت‌الله فلاحت‌پیشه در گفت‌وگو با خبرنگار تسنیم در کرمانشاه با اشاره به ابلاغ دستور حذف قیمت‌گذاری کالا از سوی تولیدکنندگان از سوی دولت اظهار داشت: نظام قیمت‌گذاری و استانداردسازی کالاها در کشور دارای مشکلات عدیده و از هم گسیخته است.

عضو مجمع نمایندگان استان کرمانشاه با بیان اینکه اقتصاد کشور ایران یک اقتصاد شبه ارشادی است گفت: در اقتصاد دولتی ایران، دولت در اقتصاد مداخله و برنامه‌ریزی می‌کند.

فلاحت‌پیشه با بیان اینکه اقتصاد دولتی اقتصادی است که دولت در قیمت‌گذاری و‌ بحث نظارت بر بازار دخالت عمده دارد بیان کرد: اما اقتصاد آزاد اقتصادی است که به صورت شناور است و قیمت‌گذاری، نظارت، برنامه‌ریزی‌ و فروش به صورت شناور انجام می‌شود.

وی نظارت و‌ مداخله دولت کنونی را در اقتصاد برزخی دانست و‌ اظهار کرد: در شرایط کنونی نظارت دولت مابین این دو اقتصاد است و‌ شبه ارشادی است و دولت مجبور به نظارت بر قیمت‌گذاری کالاها است.

نماینده مردم اسلام‌آباد غرب در مجلس شورای اسلامی بیان کرد: متأسفانه قیمت‌گذاری کالاها و نظارت بر استانداردها در اقتصاد ایران با مشکلات فراوانی مواجه است.

وی با اشاره به اینکه در این شرایط نظام استانداردها کار خود را به خوبی انجام نمی‌دهد عنوان کرد: مدام اخبارها از تخلفات در این سازمان گزارش می‌شود و جنس ایرانی را به هر حال به اسم جنس تقلبی تخریب می‌کنند.

فلاحت‌پیشه با اشاره به اینکه نظام قیمت‌گذاری در ایران با مشکلات خاصی مواجه است افزود: دلیل اینکه در کشوری مانند ایران نیازمند قیمت‌گذاری کالاها هستیم این است که خیلی از امتیازاتی که در ایران واگذار شده امتیازاتانحصاری است.

وی با بیان اینکه متأسفانه افرادی که از سراسر کشور به استان کرمانشاه می‌آیند در حوزه‌های مختلف انحصار می‌گیرند بیان کرد: در این شرایط باید در حوزه تولید، تجارت و‌ قیمت‌گذاری کالاها بر روی آنها نظارت کرد.

عضو مجمع نمایندگان استان کرمانشاه با اشاره به اینکه اگر در این شرایط انحصاری، دولت بر روی قیمتها نظارت نکند تنها سود این انحصارگران تأمین و بار اصلی بر روی دوش مردم قرار می‌گیرد عنوان کرد: به همان میزانی که در منطقه‌ای محرومیت بیشتر شود دولت مجبور به حضور ارشادی یا رفاهی است.

وی با بیان اینکه استان کرمانشاه از جمله استانهایی است که به دلیل محرومیتهای جدی ضرورت نظارت دولت در قیمت‌گذاری‌ها جدی است گفت: از آنجایی که استان کرمانشاه یک استان مرزی است و در این شرایط در مرزها باید نظارت‌های جدی منتهی بر استانداردسازی، عرضه و‌ تقاضا ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌از سوی سازمان صنعت، تجارت و معدن انجام شود.

به‌هم‌ریختگی در بازار، واردات بی‌رویه کالاهای خارجی و افزایش محرومیتها در مناطقی همچون استان کرمانشاه از جمله اثرات اجرای طرح حذف قیمت‌گذاری کالاها است که مشکلات بسیاری را برای منطقه‌ای همچون کرمانشاه به‌دنبال خواهد داشت.

از سوی دیگر در صورت اجرای این طرح فضای رقابت تنها به سود فروشگاههای بزرگ خواهد بود تا بتوانند با کاهش سود، فروش بیشتری برای خود کسب کنند و در این مناطق خرده‌فروشها محکوم به شکست هستند.

در مناطقی که تکیه بر خرده‌فروشها قرار دارد همچون مناطق روستایی یا شهرهای کوچک نیز این مراکز هستند که قدرت را به دست خواهند گرفت و با این اوصاف به نظر می‌رسد دولت در اجرای این طرح دقت بسیار بیشتری را مدنظر قرار دهد.