نصف جهان: از مهم ترین مسائل شهرداری ها،ایجاد منابع کافی درآمد جهت تامین هزینه خدمات ارائه شده می باشد. به طور کلی درآمد شهرداری ها از دو منبع تامین می گردد:منابع داخلی و منابع خارجی منابع درآمدی داخلی آن دسته از درآمدهایی هستند که مستقیماً توسط شهرداری ها و به صورت عوارض و بهای خدمات گوناگون که بیشتر مربوط به اراضی و املاک هستند وصول می گردند. منابع درآمدی خارجی به آن دسته از درآمدهایی اتلاق می گردد که به جهت ارائه خدمت از طرف شهرداری وصول نمی شود؛ از جمله درآمدهای حاصل از سرمایه گذاری بخش خصوصی و مشارکت با شهرداری در اجرای پروژه های مختلف، فروش اوراق مشارکت، کمک های دولتی و ... .

و اما نوع دیگری از تقسیم بندی درآمدی نیز برای شهرداری ها وجود دارد که در ماده 29 آیین نامه مالی شهرداری ها به آن اشاره شده است. بر این اساس، درآمد شهرداری ها به شش دسته تفکیک می گردد:

1- درآمد ناشی از عوارض عمومی (درآمدهای مستمر)

2- درآمدهای ناشی از عوارض اختصاصی

3- بهای خدمات و درآمدهای موسسات انتفاعی شهرداری

4- درآمدهای حاصل از وجوه و اموال شهرداری

5- کمک های اعطائی دولت و سازمان های دولتی

6- اعانات و کمکهای اهدائی اشخاص و سازمان های خصوصی و اموال و دارایی هایی که به طور اتفاقی یا به موجب قانون به شهرداری تعلق می گیرد که هر یک از این سرفصل های درآمدی شامل موارد متعددی می گردند. اما مهم آن است که این درآمدها توان پوشش هزینه های شهری را داشته باشند، زیرا شهرداری ها در کل کشور از نظر ساختار تشکیلاتی و وظایفی که بر عهده آنان نهاده شده است جایگاه و نقش خاصی در تشکیلات اجرایی کشور دارا هستند.

اما با وجود این، شهرداری ها نه از جایگاه سازمانی دولتی برخوردارند و نه از جایگاه سازمانی خصوصی. زیرا شهرداری ها می بایست از لحاظ درآمدی به عنوان سازمانی خودکفا انجام وظیفه نمایند، اما از طرفی ملزم به رعایت سیاست های تخفیفی دولت که هر ساله در قانون بودجه کل کشور اعلام می گردد و یا به صورت قانون خاص تصویب می شوند، می باشد.

■■■

اما رشد سریع شهرنشینی و معضلات و پیچیدگی های شهرهای امروزی، موجب گستردگی و تنوع وظایف و خدمات شهرداری ها شده است، به طوری که در حال حاضر به سازمان هایی چند وجهی و پیچیده تبدیل شده اند.

در این میان انتظارات و خواسته های شهروندان نیز با گسترش ارتباطات و مدرنیزه شدن کلیه امور روز به روز در حال افزایش است و مستلزم توسعه خدمات شهری می باشد و رعایت حقوق شهروندی طلب می نماید که با این پدیده روبه گسترش، سنجیده و با برنامه ریزی برخورد کنیم.فعالیت های شهرداری ها ویژگی های خاصی را دارد که به برخی از آنها اشاره می کنیم:

گستردگی وظایف:

شهرداری ها وظایف مختلف گوناگون و گاهی متضاد را بر عهده دارند که شاید در میان سایر سازمان ها و ارگان ها بی نظیر باشد. حفظ سلامت، زیبایی، رفاه و آسایش و نظم شهری از جمله این وظایف هستند که در گستره شهرسازی، فضای سبز، پاکیزگی محیطی و امور تفریحی و غیره قابل مشاهده می باشند.

نحوه تامین اعتبار:

شهرداری ها با توجه به خودکفایی مالی آنها می بایست برای تامین بودجه مورد نیاز خود به صورت مستقل کسب درآمد نمایند.

وابستگی مالی شهرداری ها به شرایط جامعه:

به رغم اینکه شهرداری ها دارای سیستم بودجه بندی و برنامه ریزی هستند، ولی از آنجایی که بیشترین سهم در درآمد شهرداری ها مربوط به عوارض ساختمانی است، درآمد آنها تحت تاثیر تغییرات اجتماعی، اقتصادی، طبیعی و سیاسی روز می باشد که موجب عدم اجرای برنامه های از پیش تعیین شده در توسعه شهری می گردد.

وظایف فوریتی و ضروری:

یکی از ویژگی های مهم شهرداری ها، ماهیت اضطراری و فوریت برخی از وظایف آنهاست. از جمله نظافت سطح شهر، جمع آوری زباله، آبیاری فضای سبز و رفع موانعی که بعضاً در سطح شهر ایجاد می شوند و این وظایف را نمی توان به تأخیر انداخت، زیرا موجب بر هم خوردن نظم و زیبایی و سلامت شهری می گردند.

با دقت نظر در آنچه تا بدین جا بیان شد درآمد شهرداری ها وابستگی شدیدی به ساخت و ساز در سطح شهر دارد و از این رو قوانینی جهت بررسی و تصویب در دستور کار قرار دارد تا از وابستگی شهرداری به درآمدهای ناپایدار بکاهد.

اما از جمله راهکارهای دیگری که می توان در تحقق درآمدهای پایدار بدان اشاره کرد: استفاده از منابع درآمد شهرداری ها به جهت سرمایه‌گذاری‌ در بخش‌های مختلف می باشد. شهرداری می‌تواند با استفاده از امکانات و ابزارهایی که در اختیار دارد، در زمینه های مختلفی سرمایه‌گذاری نماید و معمولاً این نوع از سرمایه گذاری ها یا بازده کوتاه مدت دارند و یا بازده بلند مدت، اما نهایتاً هر دو به حصول درآمد برای شهرداری منجر خواهند شد.

از دیگر اقدامات وصول مطالبات شهرداری ها از ادارات دولتی خواهد بود که در واقع پرداخت آنها به نوعی پرداخت حقوق مردم محسوب می گردد؛ زیرا شهرداری ها نهادهایی مردمی هستند که با اخذ درآمد از مردم به اداره شهر می پردازند.

آنچه رسیدن به درآمد پایدار را با اهمیت جلوه می دهد دستیابی به توسعه پایدار شهری می باشد که در گروی وجود شرایطی متعادل در تحقق برنامه های شهری خواهد بود و بی‌شک برای رسیدن به این مقصود، منابع پایدار شهری نقش تعیین‌کننده‌ای ایفا می‌کنند و نباید فراموش کرد که موفقیت شهری در تبیین حس مسئولیت و انگیزش شهروندی برای مشارکت در امور می باشد که منوط به تحقق مواردی ازجمله اعتمادسازی وتحلیل هزینه های خدمات شهری است و بالطبع همه فعالان اقتصادی اعم از بنگاه‌های خصوصی، عمومی و دولتی که استفاده کننده امکانات شهری هستند،

می بایست سهم خود را بابت بهره‌ای که از خدمات و فضای شهر می‌برند، به شهر و سایر شهروندان پرداخت نمایند.