حتما شما هم از سورپرایزی که پنج شنبه شب وزیر ارتباطات از آن رونمایی کرد، مطلع شده اید. هر چند سورپرایز وزیر پست پلاس بود که در ستون بازتاب به آن پرداخته ایم، اما بسیاری از کاربران قبل از رونمایی از این سورپرایز این احتمال را مطرح کردند که ممکن است این شگفتانه، رونمایی از ۵G باشد. به هر حال این اتفاق نیفتاد، اما به تازگی مخابرات کشور چین اعلام کرده است که کاربران می‌توانند از خدمات ۵G استفاده کنند. با وجود سه اپراتور بزرگ جهان در چین، این کشور هم اکنون بزرگ‌ترین شبکه ۵G در جهان را دارد. فناوری ۵G سرعت و پهنای باند قابل توجهی نسبت به آن چه ما هم اکنون داریم، در اختیارمان قرار می‌دهد. اینترنت ۵G بسیار پر سرعت خواهد بود. طبق گزارش‌ها ظاهراً سرعت ۵G چیزی در حدود ۱۰۰ برابر بیشتر از فناوری ۴G است، یعنی این طور می‌شود که اگر قرار است یک دانلود ۶ دقیقه‌ای داشته باشید، با فناوری ۵G کارتان فقط ۴ ثانیه طول خواهد کشید! بله! با ۵G همه چیز بهتر می‌شود، ولی چالش‌های زیادی هم در راه تحقق این دنیای نزدیک به واقعیت وجود دارد. چین پس از طلیعه‌دار شدن در ۴G استارت نسل بعدی یعنی ۵G را نیز زده است. به این بهانه بد نیست در کنار توجه به سرعت بالای این فناوری، به نقاط ضعف آن که مدتی پیش توسط پژوهشگران انفورماتیک اعلام شد نیز بپردازیم.

۵G به زبان ساده

به زبان ساده، ۵G، نسل پنجم شبکه تلفن همراه و کلیه ارتباطات قابل انجام در این بستر را دربر می‌گیرد. ۵G را باید گامی نوین در حوزه فناوری موبایل به حساب آورد که تجربه کاربران را از به‌کارگیری گوشی‌ها یا تبلت‌های هوشمند به منظور تبادل داده‌ها بهبود می‌بخشد. این فناوری، با عرضه گسترده به بازار، بهبود سرعت را برای کاربران تا اندازه‌ای به همراه خواهد داشت که پیش از این با عرضه شبکه‌های LTE، در مقایسه با شبکه‌های نسل سوم یا همان ۳G شاهد بهبود تجربه کاربران بودیم.

۵G در کنار سرعت بالا، پوششی گسترده‌تر و پایداری بیشتری را نیز به همراه خواهد داشت. شبکه نسل پنجم حتی در بسیاری از موارد جایگزین شبکه‌های وای‌فای خانگی خواهد شد.

نیاز به آنتن‌های متعدد

شبکه ۵G در باند فرکانس‌بالای طیف بی‌سیم یعنی بین ۳۰ تا ۳۰۰ گیگاهرتز عمل می‌کند که از آن با عنوان طیف موج میلی‌متری یاد می‌شود. امواج میلی‌متری امکان انتقال بسته‌های اطلاعاتی را با سرعت بسیار بالا دارند، اما نمی‌توانند مثل امواج فرکانس پایین‌تری که در شبکه‌های نسل چهارم شاهد هستیم جابه‌جا شوند. از همین رو، امواج میلی‌متری با فرکانس بالا، مشکلاتی در برخورد با دیوارها، ساختمان‌ها و دیگر موانع دارند. در شبکه‌ای با فرکانس پایین‌تر نظیر ۴G LTE، آنتن‌ها را می‌توان با فاصله بیشتر از هم به‌کار بست و موانع نیز مشکل بزرگی به حساب نمی‌آیند. این در حالی است که هنگام بهره‌برداری از شبکه‌های نسل پنجم، سرویس‌دهنده‌ها و اپراتور‌ها باید از تعداد آنتن‌هایی به مراتب بیشتر از آن چه هم اکنون شاهد هستیم استفاده کنند تا بتوانند دست‌یابی به پوششی مشابه با شبکه‌های فعلی را ممکن سازند. با این تفاسیر، انتظار می‌رود همزمان با بهره‌برداری از ۵G، نصب آنتن‌های کوچکی را برای بهبود پوشش، در گوشه و کنار شهر شاهد باشیم.

آسیب پذیری شبکه ۵G در برابر حملات

فناوری ۵G در عمل از برتری‌های بی‌شماری نسبت به نسل قبلی خود یا همان ۴G بهره‌مند است. یکی از این برتری‌ها در زمینه امنیت شبکه است که گفته می‌شود بسیار بهتر از شبکه ۴G خواهد بود. اما همان‌طور که امنیت نسبی است، نمی‌توان با اطمینان گفت که نسل جدید ارتباطات، بستری امن‌تر است. محققان توانسته‌اند ۱۱ اکسپلویت (کد‌های مخرب) در این شبکه پیدا کنند که می‌توان از آن برای نظارت و ایجاد اختلال استفاده کرد. دانشمندان حوزه امنیت دانشگاه‌های پوردو و آیووا، آسیب‌پذیری‌هایی را در این شبکه پیدا کرده‌اند که می‌توان موقعیت مکانی لحظه‌ای قربانی را مشاهده کرد و پیام‌های امنیتی تقلبی برای آن‌ها فرستاد. همچنین این آسیب‌پذیری‌ها به سوء‌استفاده کنندگان اجازه می‌دهند که دسترسی قربانی به شبکه ۴G را به کلی قطع کنند.

اثر ۵G بر سلامتی

فناوری ۵G از بخشی از طیف رادیویی به نام امواج میلی متری استفاده می‌کند که این امواج ویژگی‌های منحصربه فردی مانند فرکانس بالا دارند. این امواج به منظور انتقال اطلاعات با حجم بالا و سرعتی بسیار زیاد، باید فرکانس بالایی نیز داشته باشند. اما این در حالی است که این نوع از امواج یکپارچگی خود را در فاصله‌های طولانی از دست می‌دهند و از اجسام جامد به خوبی عبور نمی‌کنند. به همین دلیل برای جبران برد کوتاه و طول موج پایین این امواج میلی متری، روی تمامی دستگاه‌های الکترونیکی و ابزار‌های مدنظر حتی چراغ‌های راهنمایی و رانندگی و چراغ‌های خیابانی نیز باید هزاران برج کوچک مخابراتی نصب شود تا در انتقال و جابه جایی این امواج تداخلی ایجاد نشود. تعداد زیادی از این برج‌های کوچک مخابراتی در شهر نصب می‌شود که موجب نگرانی دانشمندان فعال در حوزه فناوری، پزشکی و محیط زیست و همچنین تردید دولت‌ها و شرکت‌های مخابراتی در توسعه این فناوری شده است. با این حال سازندگان تلفن همراه وجود هرگونه آسیب برای سلامتی کاربران در امواج ۵G را رد کرده‌اند. همچنین کنیث فاستر استاد زیست شناسی در دانشگاه پنسیلوانا در حدود ۵۰ سال است با همکاری تعدادی از فعالان محیط زیست روی آسیب زا بودن امواج رادیویی با بهره گیری از تئوری‌های علمی تحقیق می‌کند. فاستر تا کنون مقالات متعددی را در این زمینه منتشر کرده است. وی معتقد است این امواج از نظر علمی آسیبی به سلول‌های زنده در گیاهان، حیوانات و حتی انسان‌ها وارد نمی‌‎کند.

آیا در نهایت می‌توان ۵G را ایمن دانست؟

تحقیقات انجام شده درباره آخرین و پرسرعت‌ترین نسل اینترنت وجود هرگونه خطر و آسیب را با قطعیت ثابت نکرده است، ولی اکثر نهاد‌های بهداشتی در جهان معتقدند باید تحقیقات با کیفیت‌تری در این حوزه انجام شود. به هر روی مانند تمامی حوزه‌های فناوری، نسل پنجم اینترنت همراه با سرعت باورنکردنی در حال توسعه و پیشرفت است و شهر‌های مختلف جهان یکی پس از دیگر به سمت بهره‌گیری از آن می‎‌روند. بدون در نظر گرفتن آسیب‌های امواج پرقدرت ۵G، می‌توان با استفاده از سرعت دانلودی برابر با یک گیگا بایت بر ثانیه از جست وجو و گردش در دنیای گسترده وب لذت برد و مزر‌های انتقال داده از نقطه‌ای به نقطه دیگر جهان را جا به جا کرد.

چشم‌انداز بهره‌برداری در ایران

در اواخر شهریور سال ۹۷، اپراتور دوم تلفن همراه کشورمان در قالب همکاری با شرکت سوئدی اریکسون، آزمایش نسل پنجم شبکه همراه را در دستورکار قرارداد. در این آزمایش، مجموع داده‌های ارسالی در لحظه، به ۲۴ گیگابیت بر ثانیه رسید. این اپراتور حدود یک سال قبل نیز توانسته بود دسترسی به سرعت ۱.۲ گیگابیت بر ثانیه را ثبت کند. با وجود این، هنوز تاریخ دقیقی برای اجرای طرح‌های بیشتر یا بهره‌برداری از فناوری تکامل‌یافته ۵G در کشورمان اعلام نشده است.