به گفته امیدعلی پارسا، خوشبینانه‌ترین حالت این‌که از ۱۸۰ هزار میلیارد تومان در آمدی که از محل مالیات‌ها در قانون بودجه سال‌جاری پیش‌بینی شده، ۱۴۰ هزار میلیارد تومان قابل وصول است؛ آن هم اگر میزان تاثیر کرونا بر کسب‌وکارها در همین فصل بهار باشد.

وی متذکر شده است، بدون شک درآمدهای مالیاتی در سال ۹۹ به‌واسطه شیوع ویروس کرونا و به تبع کاهش فعالیت‌های اقتصادی با افت روبه‌رو خواهد شد. کرونا پدیده ای است که ابعاد مختلف آن حتی به لحاظ پزشکی هنوز بطور دقیق معلوم نیست و سناریوهای مختلفی راجع به این بیماری مطرح است. ابعاد اقتصادی بیماری کرونا به همین شکل است و سناریوهای بدبینانه، بینابین و خوشبینانه در این زمینه وجود دارد.

بودجه کم می‌آورد؟

اقتصاد ایران در حالی با معضل کرونا مواجه شده که متغیرهای اقتصاد کلان وضعیت مناسبی را نشان نمی‌دادند. براساس اعلام مرکز آمار ایران رشد اقتصادی، رشد اقتصادی در ۹ ماهه نخست سال ۱۳۹۸ در حدود منفی ۷.۶ درصد بوده و رشد اقتصادی بدون نفت نیز تقریباً صفر بوده است. همچنین نرخ تورم در حدود ۴۰درصد گزارش شده است.

از سوی دیگر، دولت به لحاظ منابع در تنگنا قرار دارد و کسری بودجه دولت یکی از معضلات مهم اقتصاد ایران برای سال ۱۳۹۹ است. در حال حاضر بنا به تحلیل‌های مختلف کارشناسان، میزان کسری بودجه بین ۵۵ تا ۲۰۰ هزار میلیارد تومان برآورد می‌شود؛ در دی‌ماه پارسال نیز مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارشی میزان کسری بودجه را ۱۳۱ هزار میلیارد تومان برآورد کرد.

این در شرایطی است که با توجه به کاهش درآمدهای نفتی و نیز افت شدید قیمت نفت، یکی از راه‌های تامین درآمدهای بودجه، افزایش درآمدهای مالیاتی بوده است. این موضوع همواره مورد تاکید بسیاری از کارشناسان قرار داشت؛ به طوری که عنوان می‌کردند دولت از راه‌های متعدد می‌تواند نسبت به ایجاد پایه‌های جدید مالیاتی اقدام کند.

این در شرایطی است که امروز با شیوع کرونا و آسیبی که به حوزه کسب‌کار وارد کرده، دریافت مالیات برای دولت سخت‌تر و به نوعی، به‌نظر می‌رسد کسری بودجه نیز عمیق‌تر خواهد شد.

مالیات‌ها برای حمایت از کسب‌وکارها به تعویق افتاد

با این وجود و به دلیل فشاری که این روزها به حوزه کسب‌وکار به دلیل تعطیلی‌های کرونا وارد شده، دولت با حمایت‌های مالیاتی از فعالان اقتصادی، نسبت به تعویق پرداخت مالیات برای گروه‌های آسیب‌دیده از کرونا نیز اقدام کرد.

چندی پیش وزیر اقتصاد دژپسند با تاکید بر سیاست وصول مالیات با رعایت اصول، بر ضرورت رعایت حال مودیان مالیاتی در شرایط کرونایی کشور تا تاکید کرد. به گفته فرهاد دژپسند، اقدامات خوبی برای حمایت مالیاتی از فعالان اقتصادی و کسب و کارهایی که از شیوع بیماری کرونا متاثر شده‌اند، انجام گرفت که این روند باید با پایش دقیق شرایط آنها، به نحو مقتضی تداوم یابد.

بر این اساس، بنا به اظهارات رییس سازمان امور مالیاتی، از تسهیلات و خدماتی که تاکنون سازمان امور مالیاتی برای اصناف و واحدهای تولیدی آسیب‌دیده از ویروس کرونا در نظر گرفته، می‌توان به امهال بدهی‌های مالیاتی، امهال اظهارنامه‌های مالیاتی، بخشودگی جرایم مالیاتی اشاره کرد، اما این‌که اصل مالیات وصول نشود، تا به‌حال در سازمان بحث خاصی صورت نگرفته و باید منتظر ماند و دید برآیند کلان مجموعه سیاست‌های اقتصادی کشور چه خواهد بود.

همچنین بنا به گفته پارسا، اکنون به دلیل شیوع ویروس کرونا، اجرای تمام تکالیف مالیاتی را چند ماهی به تعویق انداخته‌ایم و حتی ارائه اظهارنامه‌های مالیاتی را برای مشاغل به جای خردادماه، تیرماه را پیشنهاد دادیم و در شورای عالی هماهنگی اقتصادی هم این موضوع  تایید شده است و بنابراین الزام مشاغل به استفاده از کارتخوان که قرار بود فروردین ماه عملیاتی شود، به شهریور ماه امسال منتقل می‌شود.

۶ درخواست مالیاتی رئیس اتاق تهران از جهانگیری

پیش از این، مسعود خوانساری، رییس اتاق بازرگانی استان تهران در نامه ای به معاون اول رئیس جمهور در رابطه با تکالیف مالیاتی مودیان و تمدید مهلت آنها ۶ درخواست ارائه کرده بود.

در این نامه به اسحاق جهانگیری آمده بود: با توجه به تشدید بحران اقتصادی متاثر از شیوع ویروس کرونا و آثار خسارت بار آن بر وضعیت کلی بنگاه های اقتصادی، شامل محدودیت حضور اعضای کلیدی واحدهای اقتصادی بخش خصوصی اعم از مدیران و عوامل حسابداری و حسابرسی و سایر تاثیرات سوء مشخص، قابل پیش بینی، متقابل و اپیدمیک آن بر فضای عمومی کسب و کار، مستدعی است، به عنوان بخشی از اقدامات حمایتی دولت در امر خطیر تداوم حیات فعالان اقصادی مذکور، نسبت به تصویب موارد ذیل دستور فرمایید:

۱- مواعد مقرر در مواد (۱۰۰) و (۱۱۰) قانون مالیات های مستقیم، موضوع تسلیم اظهارنامه های مالیاتی مودیان حقیقی و حقوقی، همچنین گزارشات موضوع مواد (۱۶۹ مکرر) و (۲۷۲) قانون مذکور و اظهارنامه مالیاتی موضوع ماده (۲۱) قانون مالیات بر ارزش افزوده، در سال ۱۳۹۹ به مدت ۳ ماه تمدید شود.

۲- متناسب با تمدید درخواستی در بند یک نامه حاضر، مواعد موضوعه رسیدگی مالیاتی قانون مالیات های مستقیم و قانون مالیات بر ارزش افزوده، حسب مورد به مدت ۳ ماه تمدید شود.

۳- سررسید و مهلت مقرر در بخشنامه اخیر سازمان امور مالیاتی، موضوع نحوه بخشودگی جرایم مالیاتی قابل بخشش تا پایان شهریورماه سال ۱۳۹۹ تمدید شود.

۴- عملیات وصول و اجراء مالیات موقتا در ۶ ماهه اول سال ۱۳۹۹ متوقف شود.

۵- سررسید پرداخت اقساط بدهی قطعی مالیاتی مودیان در سال ۱۳۹۹ به مدت ۳ ماه تمدید شود.

۶- مقررات مربوط به تعیین خسارت بنگاه های اقتصادی جهت برخورداری از تسهیلات ماده ۱۶۵ قانون مالیات های مستقیم، با رعایت مواد ۱، ۲، ۳ قانون بهبود مستمر فضای کسب و کار، تدوین و تصویب شود.

راه جبران کاهش کسری بودجه چیست؟

با توجه به این‌که رییس‌کل سازمان امور مالیاتی از کاهش حداقل ۴۰ هزار میلیارد تومانی درآمد مالیاتی به دلیل شیوع ویروس کرونا سخن گفته، در حال حاضر این سوال مطرح است که چه راهی برای جبران کسری بودجه وجود دارد. اگرچه به تازگی پیشنهادی درباره اخذ مالیات از برخی نهادهایی که تاکنون از پرداخت معاف بوده‌اند، داده شده است. به گفته صاحبنظران، این پیشنهاد باید عملیاتی شود و در شرایط کنونی، دلیلی برای استثنا قرار دادن بنگاه یا بخشی از اقتصاد نیست. چراکه کشور از یک‌سو با مساله تحریم مواجه است و از سوی دیگر شیوع ویروس کرونا آسیب بزرگی به کسب وکارها زده است. از این رو، بنگاه‌ها توان پرداخت مالیات را دراین شرایط ندارند. بنابراین مجلس باید به دنبال این باشد تا با تصویب قوانینی دریافت مالیات از نهادهایی که توان پرداخت مالیات را دارند، اما به هر دلیلی سر باز می‌زنند، را اجرایی کند. بر همین اساس، کارشناسان پیشنهاد می‌دهند نهادهای حاکمیتی و مجموعه‌هایی که براساس حکم حکومتی معاف از مالیات هستند، برای کمک به افزایش درآمدهای دولت در راستای مقابله با کرونا، در سال جاری داوطلبانه مالیات پرداخت کنند.