نصف جهان: تیتر اول شماره روز گذشته روزنامه «اعتماد» یکی از کم سابقه ترین تیترها به لحاظ صراحت لهجه خطاب به رئیس جمهور حسن روحانی است. این تیتر که برگرفته از یادداشت عباس عبدی، تحلیلگر نام آشنای اصلاح طلب است، مستقیماً از رئیس جمهور می خواهد که از سمتش کناره گیری کند.

این بار اول نیست که عباس عبدی چنین پیشنهادی را مطرح می کند. او در اواخر دوران هشت ساله اصلاحات که برنامه های اصلاح طلبان با شکست مواجه شده بود نیز مشابه همین پیشنهاد را به اصلاح طلبان داد و از اعضای فعال این طیف که در آن زمان مسئولیت های مهمی داشتند خواست که از حاکمیت خارج شده و زمام امور را تماماً به اصولگرایانی بسپارند که به زعم او در مقابل برنامه های اصلاح طلبانه «سنگ اندازی» می کنند. استدلال عبدی این بود که اگر قرار است در مسیر اصلاحات ناکامی ای به وجود بیاید نباید به نام اصلاح طلبان تمام شود بلکه اصولگرایان باید تاوان آن را پس بدهند.

این ایده که بعدها به نام تز «خروج از حاکمیت» مشهور شد، نخستین بار بیستم تیرماه ۱۳۸۱ در قالب سرمقاله‌ روزنامه «نوروز» -نزدیک به حزب مشارکت- به چاپ رسید و موجب واکنش ها و اظهارنظرهای گسترده ای در سطوح کلان هر دو جناح شد. اصلاح طلبان حمایت چندانی از آن به عمل نیاوردند و اصولگرایان هم به تندی از تز عبدی انتقاد و آن را مصداق «قهر سیاسی» تعبیر کردند.

حالا نزدیک به دو دهه بعد از پیشنهاد جنجالی خروج از حاکمیت، این دانشجوی سابق اشغال کننده سفارت آمریکا یک بار دیگر همان تز را در چارچوبی جدید عرضه کرده و مستقیماً و با صراحت از رئیس دولت خواسته که از مسئولیت هایش کناره گیری کند. عبدی علت اصلی طرح این دیدگاه را انتخابات قریب الوقوع آمریکا و رخ دادن یکی از سه حالت پیروزی «بایدن» و تمکین کردن یا نکردن «ترامپ» از آن یا پیروزی ترامپ دانسته و معتقد است در صورت تحقق هر کدام از این سه پیش فرض، نهایتاً کار مذاکره با آن کشور به دست روحانی نخواهد افتاد. او می نویسد:   

«حالا كه اصولگرايان غالب، قدرت و اراده استيضاح را ندارند، پيشنهاد مي‌كنم روحاني شخصاً دست به كار شود. كنار رفتن نه به معناي اعتراض، بلكه به معناي گشودن راه‌ براي حل ماجرا. متأسفانه در ايران استعفا هم به سرنوشت طلاق دچار شده است. هر زوجي كه طلاق مي‌گيرند، حتماً بايد با دشمني و نفرت و كينه‌ورزي و بدگويي حتي زد و خورد و دعوا همراه باشد، در حالي كه مي‌توان دوستانه هم طلاق گرفت... استعفاي «ديويد كامرون»، نخست‌وزير بريتانيا را به ياد بياوريم؛ هنگامي كه رفراندوم برگزيت رأي آورد، خيلي راحت و مدني استعفا داد و خانم «ترزا مي»‌ جانشين او شد. اين استعفاها اعتراضي نيست، بلكه راهگشاست. هر كدام از حالات سه‌گانه‌اي كه در انتخابات آمريكا رخ دهد، نيازمند مديريتي سياسي در ايران است كه براي آن برنامه داشته باشد. بدون شك و ترديد اين مديريت به روحاني و تيم او سپرده نخواهد شد و با حضور آنان نيز چنين مديريتي را ديگران نيز نمي‌توانند عهده‌دار شوند. بهتر است كه مدني رفتار شود و براي ده ماه باقيمانده شخص ديگري عهده‌دار حل اين مشكل شود. حداقل بخاطر مردم و كشور كاري بايد كرد. اگر براي حل مشكلات و گراني آدرس كاخ سفيد داده مي‌شود، در اين صورت كسي كه قادر به گفتگو با آن نيست بايد كنار برود و راه را باز كند تا ديگران اقدام كنند. حداقل بخاطر كشور و مردم چنين كنيد.»

شاید یادداشت دیروز عباس عبدی در روزنامه «اعتماد» به اندازه ای که یادداشت 18 سال قبل او در روزنامه «نوروز» سروصدا به پا کرد واکنشی در بدنه جامعه برنیانگیزد اما مطمئناً نخبگان هر دو جناح نسبت به آن بی تفاوت نخواهند بود. آیا تز جدید عباس عبدی این بار هم از جانب اصلاح طلبان و اصولگرایان رد خواهد شد؟ شاید، ولی تفاوت سال 99 با سال 81 در آن است که زمزمه کنار گذاشتن حسن روحانی از مسند ریاست جمهوری خیلی پیش تر از دیروز که روزنامه «اعتماد» یادداشت عبدی را به تیتر اولش تبدیل کرد به گوش می رسید و مهمتر آنکه حتی کسانی از هر دو جناح در پی عملیاتی کردن این طرح بوده اند اگر چه فعلاً آن را مسکوت گذاشته اند. گزارش روزنامه های حامی دولت در ماه های اخیر، آشکارا این نکته را تأیید می کند.

■■■

به نظر می رسد امروز باید روزنامه «کیهان» را با دقت بیشتری تورق کرد. این روزنامه با نفوذ و پیشرو در انتقاد از دولت روحانی، تا کنون مخالف استعفای رئیس جمهور بوده اما اینکه آیا در موضع گردانندگان «کیهان» تغییری نسبت به ماه های گذشته به وجود آمده یا نه، امروز یا نهایتاً در همین هفته مشخص خواهد شد. کسی چه می داند؛ شاید ده ماه باقیمانده از کار دولت «تدبیر و امید»، بسته به اتحاد نانوشته میان عباس عبدی و روزنامه «کیهان» باشد.