نصف جهان: امروز دوشنبه بيستمين دوره ليگ برتر فوتبال ايران قرعه‌کشي مي‌شود. 20 سالگي فوتبال حرفه‌اي باشگاه‌هاي ايران چند ويژگي منحصر به فرد دارد. اولين عامل خاص بودنش ادامه شرايط کرونايي است. ويروسي که جهان را تحت تأثير قرار داده و هنوز هم قرباني مي‌گيرد. ليگ برتر بيستم به احتمال فراوان بدون تماشاگران در ورزشگاه‌ها آغاز مي‌شود و بازهم نگاه حسرت بار بازيکنان و مربيان به سکوهاي خالي آزاردهنده‌ خواهد بود. خيلي از کودکان و نوجوانان ايراني هم در اين شرايط نخواهند توانست عشق به فوتبال را از روي سکوها لمس کنند و بفهمند که فوتبال در ورزشگاه‌ها جذابيت‌هاي خاص خود را دارد ولي به آن زيبايي و راحتي که در تلويزيون ديده مي‌شود نيست!

فوتبال حرفه اي باشگاهي ايران دوشنبه 20 ساله مي‌شود. 20 سالگي يکي از مهمترين سنين رشد در جوانان محسوب مي‌شود. برخي روانشناسان مي‌گويند 20 سالگي نخستين مرحله از «دوران بزرگسالي» است. فرد در اين دوره يکي از دو راه را مي رود: يا در مسير توسعه روابط شخصي و اجتماعي حرکت مي کند يا فردي منزوي مي شود. اکنون در آستانه 20 سالگي فوتبال حرفه اي ايران مديران ارشد فدراسيون و سازمان ليگ بايد تصميم بگيرند که مي‌خواهند فوتبال باشگاهي‌ ايران در مسير توسعه و رشد قرار بگيرند يا  منزوي و ورشکسته شود؟

اگر بخواهيم منصفانه ليگ برتر فوتبال ايران را قضاوت کنيم بدون اغراق مي‌توان نکات مثبت و مفيد خوبي در آن پيدا کرد. از رشد و کشف استعدادهاي فوتبالي از دوردست‌‌ترين نقاط کشور گرفته که تبديل به ستاره‌هاي درخشاني در فوتبال اروپا شدند تا پر کردن مفيد اوقات فراغت جوانان و خانواده‌هاي ايراني. ليگ برتر فوتبال ايران با وجود همه کمبودهايي که دارد از دانش فني مربيان گرفته تا دانش مديريت و نبود سخت‌افزارهاي مناسبي مانند زمين چمن مناسب بدون تعارف مهمترين سرگرمي مردم ايران شده است.

ساخت ساعت‌ها برنامه تلويزيوني در مورد هشت مسابقه ليگ برتر در هفته يکي از دلايل خوب براي استقبال خانواده‌هاي ايراني از فوتبال است. ايراني‌ها فوتبال را با وجود همه مشکلات و حواشي‌‌اش دوست دارند و آن را سالم‌ترين سرگرمي خود مي‌دانند. خيلي از خانواده‌ها دوست دارند که فرزندانشان جا پاي بزرگاني مثل علي دايي، علي کريمي، مهدي مهدوي کيا، فرهاد مجيدي، علي سامره و... بگذارند. کاش قدر اين عشق و علاقه به فوتبال را بدانيم. مديران فوتبال و باشگاه‌هاي ما بايد بدانند که چه سرمايه عظيمي دارند. سرمايه‌اي مثل گنج پنهان که بايد در 20 سالگي ليگ برتر کشف شود و از آن به خوبي بهره‌برداري مثبت و مؤثر داشته باشيم.

فوتبال حرفه اي ايران در 20 سالگي اما اشکالات و نقصان‌هاي فراواني دارد. اينکه اکثر باشگاه‌هاي فوتبالمان فقط روي کاغذ حرفه‌اي و تجاري شده‌اند و اگر کارخانه‌ها و صنايع دولتي نباشند شايد نتوانند سه ماه به زندگي حرفه‌اي‌شان ادامه بدهند. اين بزرگ ترين و اصلي ترين مشکل فوتبال 20 ساله ايران است. جواني 20 ساله برومند و رشيد که پولي در جيبش ندارد اما تا دلتان بخواهد توانايي‌ دارد. به شرطي که بزرگ ترها و مديرانش به او برسند و راه درست رشد و توسعه را به او نشان بدهند تا فوتبال ايران منزوي نشود.

فوتبال ما حرفه اي شده اما بزرگ ترين و پرهوادارترين تيم هاي ايران هنوز ورزشگاه اختصاصي براي برگزاري مسابقه ندارند. استقلال و پرسپوليس با وجود همه طرفداران ايراني که در سراسر جهان دارند اگر ورزشگاه آزادي نباشد محلي براي مسابقه ندارند  و حتي گاهي نمي‌توانند هزينه اجاره اين ورزشگاه را هم به موقع بپردازند.

در فوتبال حرفه‌اي و جوان ايران بسياري از باشگاه‌ها از باشگاه‌هاي صنعتي مثل سپاهان و ذوب آهن گرفته تا استقلال و پرسپوليس و صنعت نفت آبادان منابع مالي پايدار و مشخصي ندارند و بيشتر متکي به کمک‌هاي دولتي يا شرکت هاي مثلاً خصوصي هستند که در واقع از بيت المال ارتزاق مي کنند. تأمين منابع مالي اولين شرط فوتبال حرفه‌اي در جهان است. فوتبالي که اگر به درستي خصوصي شود و حق و حقوق خودش از جمله کپي رايت توليد البسه و حق پخش تلويزيوني‌اش پرداخته شود نه تنها نيازي به پول دولت ندارد بلکه مي‌تواند با پرداخت ماليات به دولت کمک کند.

فوتبال حرفه اي باشگاهي ما اگر مديراني قدرتمند داشته باشد نيازي ندارد که مدام در مصاحبه‌هايشان از بي‌پولي گلايه کنند و وعده‌هاي بي عمل و تکراري از پرداخت سريع مطالبات مربيان و بازيکنان تيمشان رابدهند! اکثر سئوال و جواب‌هاي خبرنگاران و مديران باشگاه‌هاي ايراني در مورد مسائل مالي است! پرونده‌ها و شکايت‌هاي متعدد مربيان و بازيکنان خارجي در فيفا نيز يکي ديگر از فاکتورهاي زشت فوتبال پرتوان و با استعداد ماست. برانکو موفق‌ترين مربي پرسپوليس و شفر آلماني و استراماچوني نازک نارنجي ايتاليايي همه از استقلال و پرسپوليس به فيفا شکايت کرده‌اند.

اين حجم از پرونده‌ها نشان مي‌دهد که مديران باشگاه‌هاي فوتبال ايران حتي به عملکرد مربيان خود هم توجه ندارند و غرق در روزمرگي هستند. فوتبالي که حتي قدرشناس بهترين سرمربي خود نيست و مردي که سه مرتبه متوالي تيمش را قهرمان کرده هم دستمزدش را نمي‌دهد.

نکته منفي ديگري که فوتبال حرفه‌اي ايران با آن دست به گريبان است حضور موقت و بدون برنامه مديران در بهترين باشگاه هاي ايران است. اتاق مديريت باشگاه‌هايي مثل استقلال و پرسپوليس تبديل به محل برو و بيا شده است! هر کدام از اين مديران هم که مي‌آيند در ابتداي حضورشان يک جمله کليشه‌اي و نا اميد کننده دارند «وارث بدهي‌هاي کلان و ميلياردي هستيم!» هيچکس اما نمي‌پرسد برخي از شما اصلاً در کجاي فوتبال و دنياي توپ گرد بوده‌ايد که حالا آمده‌ايد و مدعي نجات اين باشگاه‌ها هستيد؟! نمي‌گوييم که همه مديران  باشگاه‌ها بايد فوتباليست باشند ولي حداقل اصول اوليه مديريت را که بايد بدانند! مديري که در اولين روزهاي حضورش فقط به عکاس هاي باشگاه سفارش مي‌کند عکس‌هاي زيبا از او بگيرند و در رسانه‌هاي باشگاه کار کنند آيا واقعاً توانايي مديريت ستاره‌هاي محبوب دنياي فوتبال را دارد؟

فوتبال ايران با همه اشکالاتش با همه مشکلات ريز و درشتي که داشته و دارد ولي هنوز هم محبوب‌ترين رشته ورزشي کشور است. کاش در آستانه 20 سالگي فوتبال حرفه اي کشورمان مديران ارشد ورزش برنامه‌اي مدون براي باشگاه‌هاي فوتبال ايران داشته باشند و نظام جامع باشگاه‌داري را که سال‌هاست فقط اسمي از آن شنيده
مي شود را اجرايي کنند تا اميدوار باشيم که فوتبال حرفه‌اي ايران به جاي انزوا در مسير پيشرفت و توسعه قرار بگيرد و بدانيم که فوتبال ايران چه در زمينه ملي و چه در زمينه باشگاهي مي‌تواند کارکردهاي مثبت زيادي در جامعه داشته باشد و توليد هنجارهاي زيباي فرهنگي داشته باشد. 20 سالگي فوتبال ایران مبارک!