نصف جهان: حتی اگر نامش در لحظه اول یادآور تصویرش نباشد، اگر در دهه ۷۰ به تماشای تلویزیون می‌نشسته‌اید با «قطار ابدی»، اگر در دهه ۸۰ تماشاگر سریال‌های تلویزیون بوده‌اید با «کوچه اقاقیا»، «اُو مثبت (+O)»، «خانه‌به‌دوش»، «زندگی به‌شرط خنده»، «متهم گریخت»، «ترش‌وشیرین» و «آرزوهای شیرین» و اگر همچنان تلویزیون می‌بینید با «کامیون» و «بچه‌محل» به خاطرش می‌آورید.

خشایار راد، بازیگر تئاتر، سینما و تلویزیون این روزها با نمایش «منهای دو» به کارگردانی جواد رازقندی در خانه نمایش مهرگان روی صحنه رفته است.

بازیگری که در ۶۹ سالگی همچنان می‌تواند خنده به لب‌تان بیاورد، یک حضور پُر از انرژی و پر از تمنا و هیاهوی زندگی و انفجارهای احساسی که سخت باور می‌کنید متولد ۱۳۳۰ باشد.

آغاز حضور در تلویزیون

خشایار راد در پاسخ به این که اولین حضورش در تلویزیون با «قطار ابدی» به کارگردانی بهروز بقایی و رضا عطاران در نقش راوی چگونه شکل گرفت، گفت: «سال ۱۳۷۲ در پنجمین جشنواره نمایش‌های آیینی- سنتی در نمایش «بنگاه تئاترال» به نویسندگی علی نصیریان و کارگردانی شهره لرستانی برنده جایزه بهترین بازیگر مرد شدم. نمایشی که در آن با رضا عطاران هم‌بازی بودم. من نقش پهلوان کچل را داشتم و رضا عطاران نقش وروره‌جادو را. از همان‌جا با عطاران آشنا شدم و زمانی که ساخت «قطار ابدی» به او پیشنهاد شد، با من تماس گرفت و خواست که در خدمتش باشم.»

شیرینی کار با رضا عطاران

او معتقد است، رضا عطاران، کارگردانی‌ است که علاوه بر شناختن ژانر کمدی، دست بازیگری را هم که به توانایی‌هایش آگاه است، باز می‌گذارد.

این بازیگر در پاسخ به این که با توجه به تعدد همکاری‌هایش با رضا عطاران، چه تصویری از او در ذهن دارد، گفت:  «من با خیلی‌ها کار کرده‌ام و همه‌شان خوب بوده‌اند اما رضا عطاران برایم کسی است که طنز را کاملا می‌شناسد و هنگامی که با او کار می‌کنید، دست‌تان را باز می‌گذارد تا از خلاقیت‌هایتان بهره‌مند شود. مزه شیرین همکاری با او، هیچ‌گاه فراموش نمی‌شود.»

راد تصریح کرد: «مثلا مجید صالحی، علی صالحی، یوسف تیموری و... کسانی که رضا عطاران از توانایی‌های‌شان آگاه بود، در هر پلان و سکانس، فرجه‌ای برای بروز و ظهور خلاقیت‌های خود داشتند. این اتفاق، برای یک بازیگر آثار طنز، فرصتی است تا تنها محدود به متن فیلمنامه نباشد و از آن‌چه در درونش می‌گذرد نیز بهره بگیرد.»

کلیشه‌ای که تقصیرش بر گردن پیشنهاددهندگان است

بازیگر نقش فریبرز حسام در «کوچه اقاقیا» در پاسخ به این‌که پس از سال‌های سال کارکردن، خود را بازیگر تیپ می‌داند یا شخصیت، گفت: «مشکل ما این است که در خصوص انتخاب نقش، صاحب هیچ حقی نیستیم. می‌گویند فلانی، فلان نقش را خوب بازی می‌کند، پس مرتب همان نقش را به او ارجاع می‌دهند. در نتیجه اگر حاصل کار کلیشه‌ای می‌شود تقصیرش نه بر گردن ما، که بر گردن پیشنهاددهندگان است. هرچند من با توجه به توانایی‌ای که در خود می‌بینم، قابلیت بازی در ژانرهای گوناگون را دارم.»

فریب دادن آماتورها با وعده هم‌بازی شدن با حرفه‌ای‌ها 

خشایار راد که در سال ۱۳۹۷ در گفت‌وگویی خاطره‌ای از یک کارگردان ذکر کرده بود که اگرچه او پیشنهاد بازی در کارش را رد کرد، اما از بازیگرانی جوان به بهانه هم‌بازی شدن با خشایار راد پول گرفت بود. او در پاسخ به این‌که آیا این روند هم‌اکنون هم وجود دارد، گفت: «این اتفاق، هم پیش از ۹۷ و هم پس از آن، وجود داشته و دارد و فقط شامل من هم نمی‌شود. چه من و چه دیگر بازیگران، بارها شده است که به دفاتر فیلمسازی دعوت شده‌ایم و از ما عکس گرفته‌اند و در برابر اعتراض‌مان که هنوز نه قراردادی بسته‌ایم و نه به‌دار است و نه به‌بار، گفته‌اند برای تبلیغات‌مان عکس می‌گیریم و بعد با همان عکس‌ها، از جوانان مشتاق حضور در برابر دوربین، با سراب هم‌بازی شدن با بازیگران پیشکسوت و حرفه‌ای، اخاذی کرده‌اند.»

صبری که بازیگران پیشکسوت ناچارند پیشه کنند

خشایار راد با ذکر خاطره‌ای از مستندداستانی «مجید بربری» با محوریت زندگی شهید مجید قربانخانی گفت: «آن‌جا با خانم ثریا قاسمی هم‌بازی بودم و پسربچه‌ای در فیلم بازی می‌کرد که به‌واسطه شیطنت‌ها و سربه‌هوایی‌هایش ناچار بودیم ضبط هر سکانس را چندین بار تکرار کنیم و در پاسخ به این سوال که چرا نوجوانی را جلوی دوربین نیاوردید که آرام‌تر و سربه‌راه‌تر باشد تا دست‌کم به احترام حضور ثریا قاسمی، زمان کم‌تری تلف شود،  گفته شد که پدر ایشان بخشی از سرمایه کار را تامین کرده‌اند و در نتیجه ما هم ناچار به سکوت شدیم.»

تلویزیون ته‌دیگ کاری که بودجه‌اش را داده باشد، درمی‌آورد

راد با اشاره به بازپخش‌های مکرر سریال‌های پربیننده دهه ۸۰ در تلویزیون گفت: «تلویزیون ته‌دیگ کاری که خودش بودجه‌اش را داده باشد، درمی‌آورد. آن‌قدر بازپخش می‌کنند که رنگ‌وروی فیلم می‌پرد و منِ بازیگر که نگاه می‌کنم با خودم می‌گویم این پسرم است؟! نگو خودم بوده‌ام و فکر می‌کنم این بازپخش‌ها آن‌قدر ادامه داشته باشد که بگویم این نوه‌ام است که در قاب تلویزیون می‌بینید.»

تمایل کمدینِ کارهای رضا عطاران به همکاری با مهران مدیری

بازیگر «کامیون» به کارگردانی مسعود اطیابی در پاسخ به این که با توجه به جایگاه مهران مدیری در تولید آثار کمدی و میسر نشدن زمینه همکاری‌اش با او تاکنون، آیا به بازی کردن در آثار او نیز فکر می‌کند، گفت: «ایشان هم طنز را خوب می‌شناسد. یک بازیگر دلش می‌خواهد در کنار همه کارگردانان کاربلد کار کند و اگر ایشان بخواهد قطعا از من «نه» نمی‌شنود.»

بازی برای شبکه کمدTV

او در خصوص تازه‌ترین آثاری که جلوی دوربین آن‌ها رفته است هم توضیح داد: «به تازگی بازی در سریالی به نام «کلبه در مه» به کارگردانی حسن لفافیان و فیلم داستانی «چپی بی‌رنگ» به کارگردانی نصرت میرعظیمی را تمام کرده‌ام. بعضی‌ها از من می‌پرسند این آثار کِی و کجا پخش می‌شوند و من جواب می‌دهم نمی‌دانم، شاید برای کمدTV باشد! کمدTV شبکه‌ای جدید است که آثار واردش می‌شوند، اما از آن بیرون نمی‌آیند.»/ نرگس کیانی