در سال ها و دهه های اخیر یک اتفاق در پیوند زناشویی رخ داد و آن اختلاف سنی زوج ها بوده است. بسیاری از کارشناسان، وقوع این پدیده را در جامعه نگران کننده ندانستند و از خانواده ها می خواهند اختلاف سنی را به عنوان معیار ازدواج فرزندان خود در نظر نگیرند.

متوسط فاصله سنی بین زن و شوهر 4 سال است

رسول صادقی عضو هیئت علمی دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران و معاون پژوهشی مؤسسه مطالعات جمعیتی کشور درباره فاصله سنی بین زن و شوهر گفت: در گذشته مردان ده سال بزرگ تر از زنان بودند ولی این الگو در اثر تغییرات ساختاری و فرهنگی و ورود زنان به حوزه عمومی از جمله آموزش و بازار کار، تغییر یافت و به طور متوسط به چهار سال رسیده است.

معاون پژوهشی مؤسسه مطالعات جمعیتی کشور افزود: در حال حاضر، دختران متولد شده دهه انفجار موالید یعنی 1365-1355 به سن ازدواج رسیده‏اند و با توجه به تحولات جمعیتی ایران، مرگ و میر بیشتر مردان (به دلیل جنگ، تصادفات و...) و شرایط بحران بیکاری، فشار و مضیقه ازدواج را در حادترین شکل تجربه می‏کنند.

صادقی اظهار داشت: سهم زنان در آموزش عالی به بیش از 60 درصد افزایش یافته و در سال های اخیر نابرابری جنسی در این حوزه به نفع زنان است؛ بدین ترتیب برای دختران تحصیلکرده همسر مناسب تحصیلکرده کمتر است و در نتیجه عده ای با مردان با تحصیلات پایین تر و با سن کوچک تر ازدواج می کنند.

وی ادامه داد: در گذشته، مردان و زنان مجرد از نظر اجتماعی تحت فشار بودند تا زودتر ازدواج کنند و پیدا کردن همسر مناسب برای فرزندانِ در سن ازدواج و ترتیب دادن یک ازدواج شایسته برای آنان وظیفه خانواده به شمار می‏رفت. به همین خاطر، فرصت کافی برای انتخاب آزادانه و مستقل همسر آینده وجود نداشت.

این جمعیت شناس گفت: مادربزرگ ها عموماً چنین ابراز می‏کنند که تا قبل از عروسی، به درستی نمی‏دانستند که ازدواج یعنی چه و تنها چیزی که انتظار داشتند، پوشیدن لباس نو و گردن‏بند و برگزاری مراسم بود ولی نسل‏های جدید کاملاً متفاوت از نسل های پیش‏ هستند، به طوری که فرآیندی از فردگرایی، به تدریج در میان جوانان و مخصوصاً زنان، آغاز شده و واژه «آزادی» در بحث ازدواج راه پیدا کرده است که به معنای تلویحی تمایل روزافزون به استقلال بیشتر در زمینه انتخاب همسر و همسرگزینی است.

صادقی تأکید کرد: در الگوی ازدواج همسان همسری سنی، نباید از اثرات عشق و علاقه دو نفر به یکدیگر، که در هر ازدواجی به تناسب وجود دارد، غافل ماند.

معاون پژوهشی مؤسسه مطالعات جمعیتی کشور در خصوص مسئله بودن یا نبودن الگوی ازدواجی زن بزرگ تر گفت: در این الگوی ازدواجی، اگر فاصله و شکاف سنی بیشتر از پنج سال باشد؛ یعنی زن هنگام ازدواج پنج سال یا بیشتر بزرگ تر از شوهر باشد، می تواند آسیب زا شود. صادقی افزود: البته شواهدی علمی و آماری در خصوص اثرگذاری فاصله و شکاف سنی ضعیف است و این عامل، اثرات ناچیزی در ناپایداری خانواده و طلاق است.

اصل قضیه، ماهیت وجودی ازدواج است

مجید صفاری نیا روانشناس اجتماعی و مدرس دانشگاه هم تصریح کرد: اصل ازدواج است و موضوع بزرگ تر و کوچک تر بودن با تفاوت های تا پنج سال خیلی تأثیرگذار نیست و به نظر نمی رسد که از نظر روانشناختی، اختلاف سنی مشکل ساز باشد.

صفاری نیا تأکید کرد: اختلاف سنی پدیده نگران کننده ای نیست و آنچه باید مورد توجه قرار گیرد این است که افراد قصد ازدواج ندارند و ازدواج ها با تأخیر اتفاق می افتد لذا باید در جهت ترویج ازدواج بهنگام اقدامات و سازوکارهای لازم فراهم شود. صفاری نیا اظهار داشت: موضوعی که از نظر روانشناختی مهم است، بلوغ عاطفی زوجین هنگام انتخاب و تصمیم گیری برای ازدواج است.

وی اضافه کرد: ممکن است جوان 20 ساله ای که هنوز به بلوغ عاطفی نرسیده، با خانم 34 ساله ای ازدواج کند که احتمالاً او نیز به بلوغ لازم نرسیده؛ چراکه فرد نابالغی را برای زندگی انتخاب کرده است.

صفاری نیا افزود: این نوع انتخاب، ماهیتاً بیمارگونه است؛ بدین معنا که این دو نفر در هر شرایطی هر نوع انتخابی که انجام دهند، به دلیل فقدان بلوغ عاطفی و پختگی لازم، بازهم به درد سر می افتند.