همواره احزاب در کشور ما داعیه این را داشتند که اگر مسئولان به صورت حزبی انتخاب شوند احزاب می‌توانند بر روی رفتار آنها تمرکز بیشتری داشته باشند.

 احزاب همواره در کشور ما داعیه این را داشتند که اگر نمایندگان و یا مسئولان کشور به صورت حزبی انتخاب شوند احزاب می‌توانند بر روی رفتار آنها تمرکز بیشتری داشته و در مواقع لازم نیز پاسخگو باشند. حالا که بحث بررسی صلاحیت وزرای پیشنهادی در مجلس به پایان رسید و نمایندگان هر کدام به نوبت به صحن علنی آمدند و سخن گفتند و نتیجه اعلام شد به ذهنمان رسید که به سراغ برخی از احزاب برویم و از آنها بپرسیم رفتارهای نمایندگان مجلس یازدهم تا اینجای کار چه میزان حزبی بوده و در رفتارشان در تایید صلاحیت‌ها تا چه میزان به احزاب خود پاسخگو بوده‌اند؟

آیا رفتار نمایندگان مجلس حزبی است؟

نکته بسیار پر رنگ این روزها این است که حزب خاصی در مجلس اکثریت را در دست ندارد که بتواند به صورت حزبی رفتار کند. این پاسخی بود که حمیدرضا ترقی عضو شورای مرکزی حزب موتلفه به ما ارائه کرد.

سید حسین نقوی حسینی نماینده مجلس دهم هم در این باره به ما گفت که در انتخابات‌های جمهوری اسلامی احزاب نقش موثری نداشته و افراد با تابلوی حزبی وارد عرصه رقابت و انتخابات نمی‌شوند؛ بنابراین نمی‌شود ادعا کرد که نمایندگان گرایش و یا رفتار حزبی از خود در مجلس نشان دهند. در کشور ما جریانات موثر هستند نه احزاب یعنی جبهه‌ها یا جریاناتی موثر هستند که با ائتلاف احزاب همسو تشکیل می‌شود.

حسین کنعانی مقدم همچنین در پاسخ به اینکه پس احزاب تاثیری در رفتار نماینده متبوع خود در مجلس ندارند؟ گفت: چرا، بالاخره فراکسیونی که در مجلس وجود دارد عمدتا نیرو‌های انقلابی و اصولگرا هستند، اما در مجلس عمدتا فراکسیون اکثریت تصمیم نهایی را می‌گیرد و تاثیرگذار است.

تا اینجای کار به نظر می رسد که نبود انتخابات حزبی در کشور باعث شده که نماینده‌ها رفتار حزبی از خود نشان ندهند، اما همانطور که کنعانی مقدم دبیرکل حزب سبز به آن اشاره کرد در حال حاضر فراکسیونی در مجلس حضور دارد که اکثر قاطع آن نیروهای انقلاب هستند  و این فراکسیون یعنی همان نیروهای اصولگرا  بیش از ۷۵ درصد کرسی‌های مجلس را در اختیار طیف سیاسی اصولگرا قرار داده است.

ناصر ایمانی فعال سیاسی اصولگرا در پاسخ به این سوال که آیا رفتار نمایندگان در مجلس تبلور رفتار اصولگرایان است؟ به ما گفت که نمایندگانی که در مجلس حضور دارند اصولگرا هستند ولی نه به معنای اینکه تشکیلات اصولگرایان خارج از مجلس وجود داشته باشد و بگوید که به این افراد رای دهید یا خیر و یا اینکه این طرح را به مجلس آورده و یا از مجلس خارج کنید.

سید حسین نقوی حسینی نماینده مجلس دهم هم در پاسخ به این سوال ما گفت که در این یک سال و نیم گذشته از مجلس یازدهم نمایندگان تقریبا و اکثریت‌شان تحت تاثیر جریان خود یعنی جریان اصولگرایی قرار دارند.

او در ادامه اظهار کرد که اگر فراکسیون به وزیر پیشنهادی رای دهد آنها در صحن علنی هم به آن وزیر رای خواهند داد، اما اگر در فراکسیونشان رای نیاورد قطعا در صحن علنی هم به این وزیر رای نخواهند داد، البته این شامل تمامی نمایندگان نخواهد شد، زیرا برخی از نمایندگان خودشان نظرات خود را اعمال می‌کنند اما اکثریت قالب تحت تاثیر جریان فراکسیونی قالب خود عمل می‌کنند.

با این حال اما ناصر ایمانی معتقد است که نمایندگان صرفا نظر خود را ارائه می‌دهند؛ موضوعی که البته درباره مجلس قبل که دست اصلاح طلبان هم بوده صدق کرده و به قول ناصر ایمانی تا به حال هیچ یک از مجالس ما به صورت حزبی اداره نشده است.

با این حال یک سوال برجا می ماند مبنی براینکه اگر قرار است هر نماینده ای که وارد مجلس می‌شود صرفا برنامه ها و تصمیمات خود را ارائه دهد؛ پس لزوم انتخابات حزبی که احزاب همواره سنگ آن را بر سینه می‌زنند در کشور چیست؟

انتخابات حزبی آری یا خیر؟ مسئله این است

مجتبی شاکری دبیرکل  جمعیت جانبازان انقلاب اسلامی در پاسخ به این سوال که چرا گفته می‌شود انتخابات باید حزبی باشد تا حزب پاسخگوی اقدامات نمایندگان باشد؟ گفت:  البته این حرف گفته می شود، اما زمانی که نماینده قسم یاد می کند که پاسخگوی قانون اساسی در زمینه نکاتی که در مجلس گفته می‌شود باشد این موضوعات به نوعی در تعارض با یکدیگر قرار دارند و در دوره‌های قبل هم به این شکل بوده است؛ یعنی از سویی نماینده در پیشگاه قرآن کریم قسم یاد می کند و ارتباطی هم با حزب مربوطه دارد، البته حزب می‌تواند به اطلاعات نماینده و تقویت او کمک کند و اطلاعات وسیع تری به او بدهد تا جامع‌تر نظر دهد، اما در این زمینه که حزب بتواند پاسخگوی کامل باشد به طور کامل امکان پذیر نبوده و صرفا در بخش‌هایی می تواند این اقدام را انجام دهد؛ البته واقعا تلاش احزاب برای اینکه نماینده خود را مجهز کنند بسیار اقدام مثبتی است.

فعال سیاسی اصولگرا درباره لزوم انتخابات حزبی نیز بیان کرد: بدون حزب امکان انسجام داوطلبان وجود ندارد؛ برای مثال در تهران حدود ۴۰هزار داوطلب برای انتخابات مجلس ثبت نام می‌کنند و مردم چاره‌ای ندارند جز اینکه به لیست احزابی که به آن‌ها اعتماد دارند اعتماد کنند، ولی با نبود احزاب مردم سرگردان خواهند شد.

 علاوه بر این سید حسین نقوی حسنی معتقد است که حزب نیروها را پالایش می‌کند و مرکز پرورش نیروهاست. افراد در مکانیزم رقابت حزبی الک می شوند و نخبگان حزبی بالا می آیند و این گونه نیست که یک فرد با یک رفتار پوپولیستی عوام فریبانه آرای مردم را نصیب خود کند. در مکانیزم حزبی رقابت حزبی وجود داشته و افراد باید از آن فیلترهای حزبی عبور کرده تا بتوانند خود را به مردم عرضه کنند. حزب با برنامه و تابلوی مشخص روی کار می آید و مسئولیت انتخاب خود را برعهده می گیرد و پاسخگوی مردم است.

تا این جای کار به نظر می‌رسد که مجلس یازدهم نه به عنوان یک مجلس حزبی بلکه به عنوان یک مجلس جریانی توانسته اقدامات خوبی را از خود نشان دهد. در عین حال هر چه انتخابات به سمت حزبی تر شدن پیش برود، علاوه بر نکات مبهمی که همچنان وجود دارد اما ساز و کار منسجم تری به خود خواهد گرفت.

با این حال اما اینکه بازهم افراد چقدر پاسخگوی حزب خود باشند جای سوال است؛ چرا که مثلا در دوره‌های قبل در دنیای سیاست شاهد بودیم اسحاق جهانگیری عضو ارشد حزب کارگزارن سازندگی و محمدباقر نوبخت عضو ارشد حزب اعتدال و توسعه مسئولان کشوری بودند اما در پایان پاسخی در قبال اقدامات خود حداقل برای حزب متبوعشان نداشتند تا جایی حزب آنها هم سر شکایت داشت؛ نکاتی که در گزارش های بعد بیشتر به آن خواهیم پرداخت.