او را می توان در زمره آن دسته از شخصیت های سیاسی قرار داد که از درگذشت آیت ا... هاشمی رفسنجانی بسیار متأثر شده است. او سال ها همسایه و بالاتر از آن همنشین آیت ا... بود و با درگذشتش اکنون یک حامی بزرگ را از دست داده است. سید حسن خمینی روزهای سختی را آغاز کرده است، سخت تر از همه این سال هایی که منتقدانش بی رحمانه به او تاخته اند. اما همینجا باید این نکته مهم را ذکر کرد؛ «فاز تازه دوران سیاست‌ورزی سیدحسن خمینی شاید درهمین زمانه پس از آیت ا... آغاز شود.»

گام به گام به سیاست نزدیک شد

مرد آرام بیت امام(ره) بود، گرچه برای مردم او بیش از دیگر نوادگان امام(ره) شناخته شده بود اما نامش بیش ازآنکه با سیاست پیوند خورده باشد با مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام(ره)، حرم امام(ره) و در کل اداره بیت امام(ره) همراه بود. مسئولیتی که بنا بر وصیت پدر به سیدحسن رسیده بود و فرزند ارشد سیداحمد خمینی نیز در همه سال های بعد از پدر تلاش داشت بنا بر وصیت پدربزرگ خود از ورود به فضاهای سیاسی و انتخاباتی پرهیز کند. اما قرار سیاست ایران گویی چندسالی است بر مداری نشسته است که سیدحسن خمینی دیگر از آن چهره صرف اداره کننده بیت امام(ره) فاصله گرفته و به متن سیاست پا گذاشته است. آنگونه که با هر انتخاباتی نامش بر سر زبان ها بیافتد، یا دعوت به کاندیداتوری شود یا از نقشش در پشت صحنه تصمیمات سیاسی روایت کنند.

داستان یک نامزدی

سید حسن خمینی از نیمه دوم دهه 80 به دلیل برخی فعالیت های سیاسی و اجتماعی یک باره با نقدهای تندی مواجه شد. از همینجا اهل سیاست و تحلیل بیشتر به او خیره شدند. حالا دیگر می شد از نوع مواضع و تحرکات او نوع گرایشاتش را تعیین کرد.

سال های آخر دهه 80 برای او همانقدر سخت شده بود که برای برخی دیگر از سیاسیون انقلابی. تلاش تندروها برای منزوی کردن او، برهم زن سخنرانی هایش یا نقدها و توهین های تند و تیز به او روز به روز بیشتر می شد، سیدحسن اما در همه آن سال ها تلاش کرد با سکوت و مدارا از کنار این کنش های تند و تیز بگذرد. اما یک تصمیم مهم به یک باره صورت تازه ای از او میان اهل سیاست پدید آورد. او خواست که برای اولین بار در یک انتخابات شرکت کند.

«امیدوارم سید حسن خمینی کاندیدای خبرگان شود.» این را اکبر هاشمی رفسنجانی گفته بود، ماه ها قبل از اینکه بحث نامزدی خمینی جوان جدی شود. هاشمی رفسنجانی آنگونه که خودش روایت می کرد از مشوقین حضور سید حسن خمینی در مجلس خبرگان بوده است. او البته پیش تر هم یک بار دیگر نام خود را به سید حسن خمینی گره زده بود؛ آنجا که لقب علامه را به جهت مراتب علمی و فقهی لایق سید حسن خمینی دانسته بود. چند ماه بعد از آن مصاحبه که هاشمی از میل باطنی خود برای نامزدی سید حسن رونمایی کرد در یک دیدار سیاسی خبر نامزدی خمینی جوان اعلام شد. حالا دیگر شکی نبود که خمینی جوان تصمیمش را برای ورود به عرصه قدرت رسمی گرفته است. واکنش ها شروع شد.

همانگونه که انتظار می رفت برخی علما و فقها و طیف های متعدد سیاسی به استقبال این نامزدی رفتند اما در میان بخشی از اصولگرایان وضع دیگری حاکم بود. طیفی که چند سال پيش در حرم امام(ره) شعار مي‌دادند: «نواده روح‌ا...- سيد حسن نصرا...» حالا بیش از همه معترض این حضور بودند. یک بخش دیگر از اصولگرایان هم البته سید حسن خمینی را نصيحت کردند كه در بازي اصلاح‌طلبان قرار نگيرد. اما در میان اصولگرایان واكنش سوم هم وجود داشت. ميانه روها یا سکوت کردند یا از این نامزدی حمایت کردند. آنها هرگز دوست نداشتند در افكار عمومي اين انگاره شكل بگيرند كه يادگار امام(ره) تنها به يك جناح سياسي تعلق دارد.

چالش آزمون

ناگهان اما یک اتفاق دیگر رخ داد. شورای نگهبان در بیانیه ای اعلام کرد که برخی از نامزدهای انتخابات باید در آزمون فقهی این شورا شرکت کنند. در مواردی که شورای نگهبان ذیل نامه خود آورده بود می شد استنباط کرد که سید حسن خمینی هم برای حضور در انتخابات باید آزمون دهد. هرچند که حامیان او معتقد بودند خمینی جوان یک مجتهد است و نیازی به آزمون نیست. شاید همین عقیده بود که موجب شد خمینی جوان در روز امتحان خبرگان، کلاس درسش را تعطیل نکند تا برای آزمون راهی تهران شود. هرچه بود آن انتخابات با همه اتفاقات پیرامونی اش بدون حضور سید حسن خمینی برگزار شد. او مجوز حضور در انتخابات را دریافت نکرد تا اولین حضور رسمی اش در انتخابات اینگونه با در بسته مواجه شود.

سید حسن در دوران پساهاشمی

سید حسن خمینی اما حالا که هاشمی رفسنجانی دیگر در قید حیات نیست با یک وضعیت متفاوت مواجه شده است. برخی او را حلقه وصل مناسبی می دانند برای دورانی که فراق آیت ا... هاشمی ممکن است برخی هم چسبی های سابق را در وضعیت جدایی قرار دهد. او اکنون از نظر برخی تصمیم سازان و نظریه پردازان از جمله معدود افرادی است که می تواند در کنار برخی دیگر از سیاسیون نزدیک به مشی آیت ا... هاشمی، برای پرشدن جای آیت ا... در معادلات تعیین کننده سیاسی برای طیفی که از سال 92 تا امروز در یک ائتلاف به سر می برند ایفای نقش کند. این ایده در حالی بیان می شود که سید حسن خمینی در میان اصلاح طلبان با وضعیت پذیرش تقریباً عمومی مواجه است و البته مورد حمایت بخش های مهمی از اعتدالگرایان نیز هست.

شاید اگر او میل به فعالیت سیاسی در این سطح داشته باشد و برای پذیرش او هم در آن بخش مورد اشاره سیاست سازی صورت گیرد آن وقت با حضور در چنین جایگاهی دارای وجهه کاریزماتیک نیز بشود. برخی می گویند سید حسن شاید در انتخابات میان دوره ای خبرگان نامزد شود اما به نظر او برنامه ای دیگر دارد. سید حسن دیگر بنا ندارد سیاست را از همانجای قبلی کلید بزند. می خواهد میان تصمیم سازان باشد. حالا سئوال مهم این است؛ آیا ممکن است سید حسن خمینی به یک باره به پدیده این روزهای سیاست ما تبدیل شود؟