معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان گفت: ۸۵۰بند رسوبگیر در حوضه سد زاینده رود در محدوده سیاسی استان وجود دارد که کمتر از یک درصدِ آورد این حوضه آب می گیرند.

ابوطالب امینی اظهار داشت: سال‌های اخیر در پی تنش‌های حوضه زاینده‌رود صحبت‌هایی مطرح شد مبنی بر اینکه اداره منابع طبیعی بندهایی احداث کرده که اینها سبب کاهش آورد به محل اصلی سد زاینده رود شده است و مردم و صنف کشاورزی اصفهان نیز بر این باور بودند.

وی ادامه داد: در این باره با کشاورزان و در استانداری جلساتی داشتیم؛ سه- چهار جلسه نیز با شرکت آب منطقه‌ای برگزار و اطلاعات را از آنان دریافت کردیم، آنها اعتقاد داشتند این بندها زده شده که آب برداشت شود یا تخصیص آب می‌دهید و در بالادست توسعه کشاورزی شده و آب به سد نمی‌رسد؛ این در حالی است که هدف از آنچه که ما در محدوده سیاسی استان اصفهان در زمینه آبخیزداری انجام داده بودیم ذخیره آب، بهره برداری و افزایش سطح زیر کشت نبوده است.

معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان افزود: مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان نیز اعلام کرد که همه بندهایی که در محدوده سیاسی اصفهان است، رسوبگیر هستند. ضمن اینکه قانون هم می‌گوید هر سدی که ساخته می‌شود بند رسوبگیر برای جلوگیری از حمل رسوب به دریچه‌های سد باید وجود داشته باشد.

*احداث بندهای آبخیزداری در ۱۵ هزار هکتار از حوضه زاینده رود در اصفهان

امینی با اشاره به اینکه به باور مردم و صنف کشاورزان، بیش از یک هزار و ۲۵۰ بند در بالادست حوضه سد زاینده‌رود زده شده است، خاطرنشان کرد: با توجه به این آماری که به ما اعلام شد و بررسی کردیم؛ آمار تعدادی تکراری بود و تعدادی از بندها اصلاً کار ما نبود و در نهایت طبق کارشناسی‌های انجام شده به شرکت آب منطقه‌ای اعلام کردیم که منابع طبیعی استان اصفهان نزدیک به ۸۵۰ بند رسوبگیر با حداکثر ارتفاع ۲ متر تا سه متر احداث کرده که اکنون ۶۵ درصد این‌ها پر از رسوب شده است زیرا هدف از این بندها رسوبگیری بوده و بنابراین آبی ذخیره نمی‌کند.

وی با بیان اینکه مساحت حوضه آبخیز زاینده رود در محدوده سیاسی استان اصفهان ۲۹۵ هزار هکتار است، ابراز داشت: این در حالی است که ما تنها در ۱۵ هزار هکتار آن بند آبخیزداری کار کردیم و کل روان آبی که این بندها می‌گیرند کمتر از یک درصد است.

معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان حجم کمتر از یک درصد آب ورودی به این ۸۵۰ بند را نزدیک به ۲ میلیون مترمکعب برآورد کرد و افزود: منظور از یک درصد، یک درصد از حجم آورد سالانه حوضه زاینده رود در استان اصفهان است.

*یک دوم روان آب حوضه زاینده رود به استان اصفهان می‌رسد

امینی خاطرنشان کرد: باید توجه داشت با وجود اینکه ۱۵۰ هزار هکتار از این حوضه در استان چهارمحال و بختیاری است ۶۰ درصد آورد حوضه متعلق به این استان (چهارمحال) است زیرا کوهرنگ و چشمه دیمه آنجاست در حالی که ۲ برابر مساحت حوضه در استان اصفهان قرار دارد و صرف نظر از تونل‌های یک و دو کوهرنگ و خدنگستان که از حوضه دیگری به زاینده رود آب می‌آورند اما یک دوم روان آبی که براساس متوسط بارندگی در حوضه زاینده رود وارد می‌شود، به این استان می‌رسد.

امینی در پاسخ به اینکه آیا احداث ۸۵۰ بند رسوبگیر در حوضه سد زاینده رود نیاز بوده است؟ گفت: اینها علمی و کارشناسی شده و مستندات انها نیز موجود است؛ در نظر بگیرید این ۸۵۰ بند در ۱۵ هزار هکتار از حوضه انجام شده و به عنوان معاون آبخیزداری باید بگویم متأسفانه در مساحت ۲۸۰ هزار هکتار این حوضه آبخیزداری نشده در حالی که نیاز است کار شود به شرطی که آنچه ذهنیت صنف کشاورزی و آب منطقه‌ای استان از آبخیزداری در بالادست است، نباشد.

*به هیچ وجه اعتقاد به ذخیره آب در بندها نداریم

وی تصریح کرد: ما به هیچ وجه اعتقاد به ذخیره آب دربندها نداریم، اگر انجام دهیم یک تخلف است؛ احداث بند آبخیزداری که سبب توسعه سطح زیر کشت شود خود ما را زیر سوال می‌برد زیرا اراضی ملی را تصرف می‌کنند. از سوی دیگر منابع طبیعی به هیچ وجه نمی‌تواند به کسی آب تخصیص دهد و طبق قانون توزیع عادلانه آب متولی این امر وزارت نیرو و شرکت آب منطقه‌ای است؛ اصلاً از بند دو-سه متری نمی‌توان آب تخصیص داد بسیاری از بندهای آبخیزداری گابیون است و مانند آبکش آبی نگه نمی‌دارد.

معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان اظهار داشت: با وجود این‌ها به این نتیجه رسیدیم که دیگر در این حوضه عملیات آبخیزداری انجام نشود و بین مدیرکل سابق منابع طبیعی استان، صنف کشاورزان، آب منطقه‌ای و استانداری این تعامل به وجود آمد که چون صنف به این موضوع معترض هستند فعلاً عملیات آبخیزداری جدید در حوضه زاینده رود انجام نشود تا اعداد و مستندات علمی بررسی شود.

امینی با بیان اینکه در هشت سال گذشته در محدوده حوضه زاینده رود هیچ عملیات آبخیزداری انجام نشده است، خاطرنشان کرد: آمار این تعداد بند رسوبگیر در بالادست سد مربوط به دهه بین سال‌های ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۵ است که اکنون ۶۵ درصد این بندها پر از رسوب شده است.

معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان افزود: دنبال این هستیم حقایق روشن شود که این روان آب چرا به زاینده رود نمی‌رسد نه اینکه خودمان را درگیر کنیم! در نظر بگیرید که هر یک از این ۸۵۰ بند که یک میلیون مترمکعب آب نمی‌گیرد، ظرفیت هر کدام یک متر تا دو مترمکعب است و هزار مترمکعب، یک میلیون مترمکعب آب می‌شود.

*همه باید دلمان برای زاینده رود بسوزد

امینی بیان داشت: همه ما باید دلمان برای زاینده رود بسوزد و به صنف کشاورزان حق بدهیم و بدانیم که گاوخونی اگر مشکل پیدا کرده به همه ما ضرر می‌رساند اما اینکه بگوییم بند یک متری- دو متری آبخیزداری باعث خشک شدن زاینده رود شده، این علمی نیست و به بیراهه رفته ایم؛ باید دید مشکل چیست و مشکل را حل کرد. این مسائل اکنون در قرارگاه آب با حضور مسئولان و دادستان استان مطرح شده و در حال بررسی است که اقدام بسیار خوبی است.

این مقام مسئول در اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان درباره هشدارهای اخیر سازمان زمین شناسی نسبت به تشدید فرونشست زمین در این استان و به ویژه کلانشهر اصفهان، ابراز داشت: متولی بررسی این موضوع سازمان زمین شناسی و شرکت آب منطقه‌ای است با وجود این آنچه مربوط به ما می‌شود به یاد دارم که دهه ۱۳۶۰ که دانشجو بودیم فرونشست دشت مهیار وجود داشت و در کلاس‌های دانشگاه مطرح می‌شد.

وی ادامه داد: وقوع فرونشست زمین در استان اصفهان رخداد تازه‌ای نیست اما طبیعتاً با برداشت‌هایی که در دو-سه دهه گذشته از منابع آبی شده این فرونشست‌ها تشدید شده است و عوامل طبیعی و انسانی هر دو دخیل است اما ما اگر می‌خواهیم واقعاً گستردگی دامنه فرونشست را کاهش دهیم و از تشدید آن جلوگیری کنیم باید برداشت‌ها از منابع آب زیرزمینی بر اساس تغذیه آبخوان‌ها باشد.

معاون آبخیزداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان گفت: اولین شکستگی‌های ناشی از نشست زمین را در سال ۱۳۷۵-۷۶ در آران و بیدگل دیدم که شتری در آن گیر افتاده بود؛ ۲۵ سال از آن روز می‌گذرد و اکنون از مسئله فرونشست صحبت می‌شود که دامنه آن از دشت مهیار در جنوب و آران و وبیدگل در شمال استان به شهر اصفهان رسیده است.

امینی خاطرنشان کرد: موضوع فرونشست زمین در استان اصفهان دستکم از ۴۰ سال پیش مطرح بوده، متخصصان و کارشناسان این حوزه خیلی درباره این مسئله فریاد زدند و صحبت کردند اما برداشت‌های بی رویه از چاه‌های غیرمجاز و کم توجهی‌ها سبب شد گستردگی آن به شهر اصفهان برسد و طبیعتاً اگر با این مسئله برخورد علمی و کارشناسی در بازه‌های کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت نشود می‌تواند برای استان اصفهان یک معضل خیلی خیلی بزرگ باشد.

وی تصریح کرد: تغییرات اقلیمی، افزایش جمعیت و برداشت‌هایی که از منابع آبی می‌شود و نیز تداوم خشکی زاینده رود، این پدیده را می‌تواند غیرقابل کنترل کند و لازم است که همه مسئولان در سطح ملی برای نجات اصفهان از پیشروی فرونشست زمین تصمیم جدی بگیرند.