دریا قدرتی پور: کمتر از يک ماه ديگر فصل تابستان از راه مي رسد و معاون راهبري و نظارت بر بهره برداري شرکت مهندسي آب و فاضلاب (آبفا) کشور در تازه ترين اظهار نظرش تابستان سختي را پيش بيني کرده است. تابستاني که شايد کم از سال پيش اصفهان نداشته باشد و ممکن است حتی شرايط بدتری را نسبت به سال گذشته رقم بزند.

هاشم اميني که بيش از يک دهه مدير عامل آبفا اصفهان بوده و از زير و بم مشکلات آبي اين استان آگاه است،  تنها راهکار براي گذران تابستاني با شرايط بهتر را مديريت و صرفه جويي در مصرف آب از هم اکنون دانسته:« برنامه‌ريزي جلوگيري از تنش آبي تابستان بايد از هم‌اکنون انجام شود.»

اما در حالي که به گفته معاون توسعه پيش بيني و تحقيقات اداره کل هواشناسي استان اصفهان، خرداد امسال گرم تر از هر سال است که مي تواند نشان دهنده وضعيت تابستان هم باشد، باز هم مي توانيم اين مديريت را در استفاده از منابع آبي داشته باشيم؟

نويد حاجي بابايي در پيش بيني هاي اخيرش در رابطه با ماه خرداد گفته: « پيش‌بيني مي‌شود که دماي هوا حدود يک تا سه درجه در خردادماه بالاتر از حد نرمال باشد و به‌طور قطع خردادماه گرم‌تري پيش‌رو است. اگر صرفه‌جويي در همه زمينه‌ها در دستور کار قرار نگيرد وضعيت استان به سمت شرايط بحراني کشيده مي‌شود.»

با نگاه کوتاهی به ميزان بارش هاي اصفهان در سرشاخه های زاينده رود به خوبي به اين واقعيت مي رسيم که وضعيت اصفهان در تابستان امسال با يک بحران جدي روبه رو است. بايد توجه کنيم که ميانگين وضعيت بارش استان اصفهان از ابتداي سال آبي تاکنون برابر با 113 ميليمتر و 25درصد کمتر از مقدار بلندمدت بوده و افزايش 9 درصدي بارش ها نسبت به سال گذشته نيز نتوانسته آبي بر آتش تنش آبي اصفهان باشد.

سرچشمه آبي زاينده‌رود، تاکنون يک هزار و 209 ميليمتر بارش داشته که نسبت به سال گذشته 49درصد افزايش يافته است اما در مقايسه با ميزان بلندمدت با کمبود 10 درصدي مواجه است.

به تعبيري ديگر تا پايان فروردين‌ماه امسال حدود 96 درصد مساحت استان درگير خشکسالي بوده و در صورت درنظر گرفتن خشکسالي بلندمدت، حدود 85 درصد مساحت استان اصفهان درگير خشکسالي است.

بهار کم بارش اصفهان حالا شرايط نامناسبي را براي اين شهر رقم زده است به خصوص اينکه شواهد نشان مي دهد در فروردين‌ماه سال جاري بيشتر مناطق استان 90درصد کمتر از حد نرمال خود بارش داشته‌اند و ذخاير آبي زاينده‌رود شرايط خوبي ندارد و ميزان ذخيره سدها و ذخاير آبي از ميزان بلندمدت پايين‌تر است. با وجود اينکه خوش‌بيني‌ها و اميدواري‌ها به بارش هاي بهار بود اما در بهار امسال نيز اصفهان بهره چنداني از بارش ها نداشت و فقط براي خط ‌الرأس‌هاي البرز و زاگرس بارندگي‌هاي قابل‌قبولي وجود داشت و عمده مساحت کشور به خصوص مرکز و جنوب شرق کشور بهره چنداني از بارش نداشتند.

مدير کل هواشناسي اصفهان در زمينه کاهش بارندگي ها چند روز پيش به «ايرنا» گفت که ميانگين بارش باران استان در سال زراعي 1401-1400(اول مهر تا 14 فروردين جاري) 130/41 ميليمتر بوده است. به گفته حميد رضا خورشيدي اين ميزان بارش در مقايسه با مدت مشابه سال قبل که 111/42ميليمتر بود، 17 درصد افزايش داشته اما نسبت به ميزان بارش‌هاي دوره بلندمدت19 درصد کاهش را نشان مي‌دهد.

در همين مدت ميانگين بارش شهر اصفهان 53/8ميليمتر بوده که اين مقدار بارش در مقايسه با سال زراعي گذشته که 80/4 ميليمتر بود 33درصد و نسبت به دوره بلندمدت 43درصد کاهش را نشان مي دهد.

ميانگين بارندگي يکسال زراعي کامل در استان اصفهان نيز 197/38 ميليمتر و در کشور 240ميليمتر بوده و به نوعي اين ميزان بارندگي ها نشان مي دهد که ما در حال تجربه خشک‌ترين سال طي 50 سال گذشته هستيم که نيازمند تدابير جدي است.

نگاهي به آمار بارشي استان اصفهان و سرشاخه‌هاي حوضه آبريز زاينده رود در سال آبي 1401-1400 ازکاهش بارندگي‌ها نسبت به مدت مشابه سال گذشته و بلند مدت حکايت دارد که با توجه به وضعيت شکننده ذخيره سد زاينده رود، رعايت نکردن مديريت مصرف مي‌تواند تأمين آب آشاميدني و بهداشت بيش از پنج ميليون و 200هزار نفر مردم اين استان را در تابستان امسال با چالش جدي روبه رو کند، موضوعي که مسئولان اصفهان درباره آن در روزهاي اخير هشدار داده‌اند.

اين مسئله زماني ابعاد تازه تري به خود مي گيرد که عضو کميسيون انرژي مجلس شوراي اسلامي نيز از کمبود رقمي حدود 14 هزارمگاوات در حوزه توليد برق خبر مي دهد؛ مسئله اي که به گفته اين کرسي نشين مجلس، شايد اکنون چندان ملموس نباشد اما خودش را در خاموشي هاي فصل گرم نشان خواهد داد.

به گفته پرويز محمد نژاد، اگر از اکنون به فکر نباشيم با تابستان خاموش و گرماي طاقت فرسايي روبه رو خواهيم بود.

اينها همه در حالي است که ساليان سال است، اصفهان در تأمين آب و برق با تراز منفي مواجه است و اکنون يکي از نگراني ها، نزديک شدن به فصل گرم است؛ بنابراين، مديريت منابع آب، يکي از مهمترين اصولي است که بايد تا زمان رسيدن به روزهاي گرم که تنها يک ماه ديگر از راه مي رسد در نظر گرفته شود.

حال سئوال اينجاست که در اين مدت کم آيا مي توان به داد اصفهان رسيد و آيا مديريت منابع تنها 30 روز مانده به فصل گرم، مي تواند آبي باشد بر آتش بحران کم آبي در اصفهان؟

اصفهاني که با اقليم خشک و نيمه خشک در سال‌هاي گذشته گرفتار کم بارشي، افت سطح آب‌هاي زير زميني، خشک شدن قنوات و چاه‌ها و در نهايت فرونشست زمين شده است و نبود توجه به مديريت مصرف آب در بخش‌هاي مختلف صنعتي، کشاورزي و شرب در استان مشکلاتي ايجاد کرده و کاهش بارندگي ها هم مزيد بر علت شده تا  با سپري‌شدن بخش عمده سال آبي 1401-1400ميزان کل حجم آب در مخازن سدهاي کشور استان اصفهان، در کنار 6 شهر ديگر کشور در بحران و تنش آبي قرار گيرد و با توجه به اين موضوع اگر بخواهيم در کوتاه مدت منابع خود را به ميزاني ارتقا دهيم که هم در ايام پيک و هم در ايام غير پيک پاسخگوي نياز در حوزه آب و برق باشد، بسيار سخت خواهد بود.