مهران موسوی خوانساری: رئیس جمهور فنلاند حرف مهمی زده است. «سائولی نینیسته» معتقد است «چشم انداز سیاسی تقسیم شده اروپا و جهان، فضای زیادی برای غیرمتعهدها باقی نمی‌گذارد».

این اظهارات رئیس جمهور آرام ترین کشور دنیا ناظر به شرایطی است که آن سوتر از این کشور و در اوکراین جریان دارد. در واقع «نینیسته» معتقد است حمله روسیه به اوکراین نقشه ژئوپولیتیک اروپا و بلکه جهان را تغییر داده و در ترسیم جدید روابط کشورها با یکدیگر، ادامه یافتن سیاست های پیش از آغاز این جنگ حداقل برای همسایگان روسیه ناممکن است.

پایان یک بی طرفی

در حدود سه ماهی که از حمله روسیه به اوکراین می گذرد، آنقدر که مقامات بلندپایه روسیه و کشورهای غربی از جنگ هسته ای و جنگ جهانی سوم و خطرات ویرانگر آن حرف زده اند، بعید است در کل دوران جنگ سرد تا این حد درباره پایان کار بشریت حرف و نزاع مطرح شده باشد!

از همان روزهای آغازین تهاجم روسیه به اوکراین، غرب در شیپور هشدار می دمید که روس ها اگر از تسلیحات غیر متعارف در این جنگ استفاده کنند باید در انتظار تبعات آن باشند و مقامات روسیه هم از هر فرصتی برای تهدید طرف مقابل با الفاظ اتمی(!) ابا نکرده اند.

این شاخ و شانه کشیدن های هسته ای همچنان هم ادامه دارد. در آخرین این زورآزمایی ها، «آلکسی ژوراولیوف»، معاون کمیته دفاعی کرملین مدعی شد که فنلاند می تواند در ۱۰ ثانیه با موشک مافوق صوت روسیه نابود شود! این ادعا بعد از آن مطرح شده که رئیس جمهور فنلاند در گفتگوی تلفنی با «ولادیمیر پوتین» به او اطلاع داد این کشور قرار است به پیمان ناتو بپیوندد.

 فنلاند با روسیه 1300 کیلومتر مرز مشترک دارد و همسایه مهم ابرقدرت شرق محسوب می شود. از طرفی اتخاذ شیوه غربی سیاستگذاری و رشد فرهنگی در این کشور باعث شده فنلاند ناچار به رعایت نوعی توازن در کشاکش رقابت های شرق و غرب باشد. به همین دلیل این کشور تا امروز با اتخاذ سیاست بی طرفی در مناقشات جهانی، همواره تلاش کرده خود را از تحریک روسیه دور نگه دارد.

آغاز جنگ اوکراین اما رهبران فنلاند را به این صرافت انداخت که ادامه سیاست بیطرفی چه بسا همان سرنوشتی را برای این کشور رقم بزند که اوکراین را در خود پیچیده است. به همین دلیل آنها، قابل دسترس ترین سپر دفاعی در برابر سیاست های توسعه طلبانه احتمالی روسیه در قبال کشورشان را پیوستن به پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) می دانند؛ یعنی درست همان عاملی که علت اصلی حمله روسیه به اوکراین بود.

فنلاند و سوئد و خط قرمز روسی

از «سائولی نینیسته»، رئیس جمهور فنلاند نقل شده که وقتی او پوتین را از تصمیم قطعی کشورش در پیوستن  به ناتو مطلع کرده است، رئیس جمهور روسیه «آرام و خونسرد» در حال شنیدن صحبت های او بود. «نینیسته» گفته از واکنش آرام ولادیمیر پوتین «شگفت زده» شده است. پوتین در این گفتگوی تلفنی با همان لحن آرامش به رئیس‌جمهوری فنلاند گفت که هیچ تهدید امنیتی متوجه فنلاند نیست و این کشور نباید موضع بی‌طرفانه خود را کنار بگذارد.

فقط یکی دو روز پیش تر از این مکالمه بود که پوتین نسبت به عواقب عضویت احتمالی فنلاند و سوئد در ناتو، به این دو کشور حوزه اسکاندیناوی هشدار داد و یک روز بعد هم صادرات برق از روسیه به فنلاند به بهانه تأخیر در بازپرداخت بدهی های آن کشور قطع شد.

این در حالی است که شرایط سوئد نیز دقیقاً مانند فنلاند است. این کشور آرام هم مرز با فنلاند نیز از وحشت آنکه روسیه همان بلایی را که بر سر اوکراین آورد درباره سوئد هم تکرار کند، تصمیم گرفته سیاست فنلاند را پیش بگیرد و به ناتو بپیوندد.

در یکی از روزهای هفته اول تهاجم روسیه به اوکراین بود که چهارهواپیمای جنگنده روس سر از خاک سوئد درآورند و دقایقی در آسمان این کشور به قدرتنمایی پرداختند. سوئد بلافاصله به روسیه اعتراض و ارتش این کشور، پرواز هواپیماهای روس بر فراز خاک کشورشان را حادثه ای «بسیار جدی» قلمداد کرد.

روسیه در قبال این ماجرا سکوت کرد اما هشدار چند روز پیش ولادمیر پوتین به رهبران سوئد و فنلاند نشان می دهد که خط قرمز روسیه و شخص رئیس جمهور این کشور دقیقاً تا کجا امتداد پیدا کرده است.

هشدارها، آمادگی ها

 ماه گذشته میلادی که روسیه از آزمایش یک موشک جدید خبر داد، رهبران غرب در حال مانور دادن روی نظریه «شکست روس ها در باتلاق اوکراین» بودند. در همین زمان پوتین اعلام کرد که سلاح تازه آزمایش شده روسیه شبیه «هیچ چیز در جهان» نیست و کشورها را وادار می‌کند تا در مورد مداخله در جنگ خونین او علیه اوکراین تفکر کنند.

آیا این همان سلاحی است که «آلکسی ژوراولیوف»، معاون کمیته دفاعی کرملین معتقد است فنلاند را در ۱۰ ثانیه نابود خواهد کرد و  کشورهای بالتیک را «مثل بادام زمینی» درهم می شکند؟ و آیا روس ها در صورتی که به چنین سلاحی دست یافته باشند آیا از آن استفاده خواهند کرد؟

اگر این سئوالات را از رهبران فنلاند و سوئد بپرسید، به شما خواهند گفت که خطر فوری از جانب روس ها کشورهای آنها را تهدید نمی کند اما این دو کشور باید خودشان را برای هر حادثه ای آماده نگه دارند.

همزمان با انتشار تصمیم جدی فنلاندی ها برای پیوستن به ناتو، این کشور از پناهگاه هایی در پایتخت و شهرهای دیگرش رونمایی کرد که به گفته مسئولان فنلاند، آمادگی پناه دادن به مردم در صورت وقوع یک جنگ ویرانگر را خواهند داشت. شهردار یک شهر فنلاند در ۳۰ کیلومتری مرز با روسیه هم به ساکنان این شهر اشاره کرد که در حال ذخیره مواد غذایی هستند و پناهگاه هایی که برای کاهش تلفات حملات مسکو طراحی شده است. سوئد هم در حال آماده کردن افکار عمومی داخلی برای فهماندن علت پایان دادن به سال ها بی طرفی این کشور در منازعات جهانی است.

همزمان در سوی دیگر جهان، نیروی هوایی ایالات متحده یک بمب هدایت شونده قدرتمند را آزمایش کرده که قادر است در 39 ثانیه یک کشتی بزرگ را غرق کند!

از طرفی «ولادمیر زلنسکی» که از نخستین روز تهاجم روسیه به کشورش بارها نسبت به تکرار این اتفاق درباره سایر کشورها هشدار داده، معتقد است جهان باید خودش را برای استفاده روسیه از سلاح های هسته ای (هرچند کوچک) آماده کند.

پازل خطرناک

اگرچه فعلاً شواهدی از آنچه رئیس جمهور اوکراین نسبت به آن هشدار داده است به چشم نمی خورد و تهدیدهای «آلکسی ژوراولیوف» را نیز باید بیشتر در راستای تبلیغات معمول در فضای جنگی تلقی کرد اما یک واقعیت انکارناپذیر همان چیزی است که رئیس جمهور فنلاند به آن اشاره کرده است.

در هنگامه ای که درگرفته و دو طرف هم فعلاً رضایت به پایان آن نمی دهند، تشکیل یک بلوک جدید در شرق و غرب جهان درست مشابه آنچه در چند دهه جنگ سرد وجود داشت خطری است که نباید آن را از نظر دور داشت. آیا باید در انتظار تشکیل یک پیمان ورشو جدید در مقابل زیاده خواهی پیمان ناتو باشیم؟

اگر تهدید روسیه درباره خطر وقوع جنگ جهانی هسته‌ای، تهدید وزیر دفاع انگلیس درباره اینکه ناتو دارای تسلیحات هسته‌ای است و بریتانیا می‌تواند در صورت لزوم از آن برای محافظت از خود و ناتو استفاده کند، تهدید وزیر خارجه روسیه که جنگ جهانی سوم ویرانگر خواهد بود و انواع و اقسام تهدیدهای مشابه را در کنار گسترش ناتو تا رسیدن به مرزهای روسیه قرار دهیم، آنگاه پازلی شکل پیدا می کند که گفته رئیس جمهور فنلاند را بهتر تعبیر خواهد کرد:

«چشم انداز سیاسی تقسیم شده اروپا و جهان، فضای زیادی برای غیرمتعهدها باقی نمی‌گذارد.»