دریا قدرتی پور: «کمپ‌های اصفهان برای ساماندهی معتادان زن متجاهر ناکافی است.» این صریح ترین نقل قولی است که بعد از سال ها که به اعتیاد زنان به عنوان یک تابو نگریسته می شد از زبان رییس کل دادگستری استان اصفهان گفته شده است.

زنان معتاد متجاهر نه جای خواب،نه شلتر، نه شناسنامه و نه جایی در ماده 16 قانون مبارزه با مواد مخدر دارند و خیلی هایشان بارها خودكشی ناموفق داشته‌اند. آنها شب‌ها را در پارك‌های سطح شهر سر می‌كنند و در معرض انواع و اقسام آسیب ها قرار می گیرند، بارها زندان رفته‌اند و خانه اول و آخر خود را «خیابان» می‌دانند...!

حالابه گفته رییس کل دادگستری استان اصفهان، این استان برای ساماندهی معتادان متجاهر بخصوص زنان با کمبود کمپ‌ و مکان‌های مناسب موضوع ماده 16 قانون مبارزه با مواد مخدر مواجه است.

مراکز ماده 16، مراکزی است که معتادان متجاهر پس از دستگیری، حداقل بین سه تا شش ماه در آنجا نگهداری و بازپروری می شوند و در این مدت ضمن ترک اعتیاد، با حرفه آموزی برای بازگشت به جامعه آماده می شوند.

تا همین یکی دو سال پیش، یک شلتر زنان در اصفهان وجود داشت که دست و پا شکسته به زنان معتاد، خدمات رسانی می کرد اما این مرکز هم به دلایل نامعلومی از جمله کمبود اعتبارات دوام نیاورد.

جمعیت 10 درصدی با مشکلات 10 برابری

استان اصفهان، اکنون بیش از پنج میلیون نفر جمعیت دارد و براساس آخرین آمار، جمعیت معتادان این استان دست کم 120 هزار نفر است که 10 درصد از آنها را زنان تشکیل می‌دهند. جمعیت 10 درصدی با مشکلات 10 برابری.

مشکلات مربوط به این زنان زمانی خودش را بیشتر نشان می دهد که بخش زیادی از این زنان به صورت انتخابی یا اجباری خانواده را ترک می کنند و حتی بعد از پاک شدن نیز مایل به بازگشت به سمت خانواده ها نیستند. بستری کردن این زنان در دوره های بین 20 تا 30 روزه سم زدایی هم فایده ای ندارد. طبق تحقیقات جدید:« اکثر زنان معتاد در شمال اصفهان، کارتن خواب، بی سواد و بی خانواده اند.»آنها یا شغلی پیدا نمی‌کنند یا توسط کارفرما استثمار می‌شوند لذا چون بعد از ترک اعتیاد هم ممر درآمد مناسبی ندارند و راه دیگری جز کارتن خوابی پیدا نمی‌کنند، دوباره به چرخه تن فروشی و اعتیاد باز می‌گردند.

به گفته مدیرکل درمان و حمایت های اجتماعی ستاد مبارزه با مواد مخدر، تخمین زده می‌شود که بیش از 200 هزار زن معتاد در کشور وجود داشته باشد و طبق بررسی‌های پراکنده صورت گرفته، سرعت رشد اعتیاد در زنان و جوامع زنانه رو به افزایش است. در کنار آماری که رضا تویسرکان منش ارایه داده است، آمار تازه ارائه شده از پزشکی قانونی کشور هم به خوبی این موضوع را نمایان کرده که تلفات سوءمصرف مواد در بین زنان معتاد اصفهانی، عدد درشتی است؛ این استان با433 نفر فوت زنان ناشی از مصرف مواد مخدر بعد از تهران با هزار و 337 و فارس با 447 در مقام سوم فاکتورهای خطر قرار دارد.

بر اساس تحقیقات انجام شده تا یک دهه پیش، جمعیت معتادان زن اصفهان به 6 درصد ختم می شد؛ اما اکنون این رقم به 10 درصد رسیده است.زنانی که اگر پناهگاه هایی هم برای آنها وجود داشته باشد، شامل کمپ های خصوصی است که معمولا جایی برای آنها ندارد.

سالانه صدها نفر از این زنان به دلایل مختلف روانه گورستان می شوند و با اینکه مطابق قانون، سازمان های حمایتی مثل بهزیستی، موظف به تهیه احتیاجات ابتدایی این زنان در قالب اقشار آسیب پذیر هستند؛ اما همانطور که گفته شد به دلایلی نامعلوم سازمان بهزیستی نیز ترجیح می دهد که با این موضوع به روشنی برخورد نکند.

سال گذشته، سازمان بهزیستی اصفهان از آمار حدود 8 هزار نفری معتادان زن خبر داد که در 87 مرکز اقامتی، 52 مرکز درمان سرپایی، دو مرکز شلتر زنان و مردان، پنج مرکز گذری، سه موبایل ون به این افراد خدمات ارائه داده می شود، خدمات جسته گریخته ای که به نسبت جمعیت معتادان زن کافی نیست.

جای خالی مراکز دولتی حمایت کننده

طی سال های اخیر، سازمان های غیر دولتی و NGOها بازویی بودند در کنار بهزیستی؛ اما برخی از این سازمان ها نیز با مشکلات اقتصادی به وجود آمده، نتوانستند ادامه دهند. اکنون کافی نبودن امکانات و حمایت ها وضعیت این زنان را بدتر کرده و همچنان جای خالی مراکز دولتی حمایت کننده در موضوع اعتیاد، احساس می شود.

با این تفاسیر، حالا نهادهای حمایتی نه تنها کارنامه قابل قبولی از خود ارائه نکرده اند؛ بلکه مسئولان این نهادها خیلی شفاف می گویند به دلیل عدم تخصیص بودجه مناسب، توان مقابله با سیل مکرر درخواست های این قشر برای کمک را ندارند.

زنانه تر شدن اعتیاد

بیشترین شیوع اعتیاد زنان در میانگین سنی 19 تا 35 سال بوده و عمده مصرف آنها مواد صنعتی است. در این بین گزارش های سالانه از اعتیاد زنان هم اعداد و اطلاعات تلخی را عایدمان می کند و می گوید: «اعتیاد زنانه تر شده است».

اعلام افزایش کشفیات مواد مخدر نیز مهر تاییدی بر این فرضیه است که « کشفيات جرم، صرفا يک سوم از جرایم رخ داده را دربرمی گيرد و دوسوم جرایم از نگاه پليس پنهان می ماند.» بنابراین افزايش کشفيات و نگاهی به حجم مواد کشف شده، زنگ خطری را به صدا درآورده که از افزايش ورودی مواد مخدر از مرزهای کشور، افزايش توزيع و در نهايت افزايش مصرف و مصرف کننده به خصوص در میان زنان خبر می دهد.

به گفته کارشناسان مواد مخدر، علت عمده مرگ و میر معتادان به ویژه زنان، چند مصرفی است .چندمصرفی یا مولتی اعتیاد مشکل تازه کشور ماست که ناشی است از مصرف هر ماده‌ای که به دست شخص معتاد می‌رسد.

علاوه بر این، اما مصرف مواد ناخالص از دلایل عمده مرگ است، ناخالصی‌هایی که به گفته دکتر محمد عبدخدا، کارشناس درمان اعتیاد از تهیه مواد از ساقی‌های مختلف نشات می‌گیرد. اوردوز ارتباط تنگاتنگی با مصرف مواد ناخالص دارد، به گفته عبدخدا، ناخالصی‌های مواد باعث می‌شود مصرف‌کننده برای رسیدن به نشئگی، مواد بیشتری مصرف کند که این مصرف بیشتر می‌تواند به اوردوز ختم شود.