دریا قدرتی پور: تنها یک هفته به مهر مانده و همچنان وضعیت تارکان تحصیل در اغماست. حرف‌های وزرای آموزش و پرورش سابق و معاونان گذشته و حال را که یک ‌کاسه کنیم به هفت دلیل عمده برای ترک تحصیل می‌رسیم که در صدر آن مشکلات اقتصادی ایستاده و باعث شده این چرخه ادامه دار باشد.

آمار دانش آموزانی که ترک تحصیل کرده اند هیچگاه به شکل رسمی و دقیق از سوی منابع رسمی آموزش و پرورش اعلام نشده و همواره این وزارتخانه آمار حدودی بازماندگان و تارکان از تحصیل را بازگو کرده است. دلیل این موضوع هم نبود سامانه سیستماتیک برای دسته بندی این قشر از جامعه است. مسئله ای که در آخرین اظهار نظرهای عضو شورای عالی آموزش و پرورش هم عنوان شده است.

به گفته او، بازماندگان و تارکان تحصیل نه شناسایی و نه دسته بندی شده اند و هیچ برنامه سیستماتیکی هم برای آنها برنامه ریزی نشده است. همین موضوع است که باعث شده ما با آمارهای دست و پا شکسته ای روبه رو شویم که به نظر می رسد شامل همه بازماندگان از تحصیل نیست. آماری که هر چند قابل توجه به نظر نمی رسند اما درشت و ناراحت کننده هستند.

طی این سال ها همواره آموزش و پرورش عنوان کرده که پوشش تحصیلی در افراد لازم‌التعلیم 98/5 درصد بوده و چیزی حدود 1/5 درصد از بچه‌دبستانی‌هایی که باید در مدارس مشغول تحصیل باشند خارج از مدرسه‌اند؛ خارج از مدرسه یعنی که یا در کنج خانه ها هستند و یا در مزارع و باغات کار می کنند و یا کودکان کار و خیابان شده اند.

1/5 درصد عدد کوچکی نیست؛ با یک حساب سرانگشتی هم متوجه می شویم که از هر هزار نفری که در سن مدرسه قرار می گیرند 15 نفر از آنها به دلایلی از چرخه آموزش خارج می شوند.

امسال نیز با نزدیک شدن به مهرماه که مدارس پس از دو سالِ سخت کرونایی در این ماه بازگشایی خواهد شد، این دغدغه حتی نسبت به گذشته بیشتر شده است. از زمستان 98 تاکنون وضعیت معیشتی بسیاری از خانواده‌ها به دلیل از دست رفتن تعدادی از مشاغل با قرنطینه‌ها و پروتکل‌های کرونایی و همراه شدن آن با تورم و گرانی به وخامت رفت و به‌ ناچار کودکان و نوجوانانشان نان‌آور یا کمک‌خرج و کمک‌حال اقتصاد خانواده شده‌اند.

پیوند فقر، از بین رفتن بسیاری از شغل ها و محرومیت، حاصلش فرزند نحسی بود که رگه های آن در بسیاری از شهرهای کشور ردگیری شد و بیشترین بازماندگان از تحصیل را در چهار استان تهران، آذربایجان غربی، سیستان و بلوچستان و خوزستان که جزو استان های محروم کشور به شمار می رفتند به جا گذاشت تا جایی که معاون آموزش ابتدایی وزارت آموزش و پرورش وقت در ابتدای سال 1400 اعلام کرد که در سال تحصیلی 1400-99 حدود 210 هزار دانش‌آموز مقطع ابتدایی از تحصیل بازمانده‌اند، این در حالی است که این آمار در سال قبل‌ از آن 146 هزار نفر بوده است. 

26 اسفند 1400، بهروز نظری، مدیر گروه پژوهشی آموزش و توسعه مطالعات و توسعه سازمان جهاد دانشگاهی، نیز تهران را در زمینه بازماندن کودکان از تحصیل پیشتاز اعلام و از سیستان و بلوچستان، آذربایجان غربی و خوزستان به عنوان استان‌های دارای بیشترین آمار در این زمینه یاد کرد.

در سال های قبل تر هم خبرهای خوشایندی در زمینه تارکان تحصیل نداشته ایم. در سال 95 براساس اطلاعات سامانه آماری آموزش و پرورش، شمار کل کودکان و نوجوانان 6 تا 18 ساله بازمانده از تحصیل یک میلیون و 700 هزار نفر برآورد شده بود اما براساس آمار غیررسمی در خصوص کودکان کار، رقم‌های مختلفی مطرح است؛ از 3 میلیون در نظر بگیرید که گاهی تا 7میلیون نفر هم عنوان می‌شود.

اما آمار جدیدتر از زبان یوسف نوری، وزیر فعلی آموزش و پرورش اعلام شده است. او در تاریخ 20 شهریورماه امسال درخصوص آخرین آمار کودکان بازمانده از تحصیل، از 908 هزار بازمانده از تحصیل در سال گذشته و  164 هزار نفر بازگشته به مدرسه خبر داده است که  به نظر می‌رسد این آمار اعلامی به سال تحصیلی 1401-1400 مربوط است.

اعتیاد، ناآگاهی از حقوق و مسئولیت‌ها، تبعیض، بی‌سرپرست و بدسرپرست بودن، خانواده گسسته، خانواده پرتنش و دلایل زیستی و فردی همچون معلولیت و نیز مسائل درون مدرسه‌ای مثل بی‌انگیزگی و ناموفق بودن در محل های آموزشی از جمله مشکلاتی است که باعث می شود هر سال بخشی از دانش آموزانی که باید پشت نیمکت های مدارس بنشینند، مجبور به ترک تحصیل بشوند.